Bakłażan - Wartości odżywcze i wpływ na zdrowie

Bakłażan może być idealnym wyborem kulinarnym dla osób pragnących pozbyć się zbędnych kilogramów, lub zwyczajnie dbających o smukłą sylwetkę. Owoc ten jest bowiem niskokaloryczny, a na dodatek zawiera około 90 proc. wody i sporo błonnika pokarmowego, który – jak dobrze wiadomo – sprzyja odchudzaniu. W owocu tym znajdziemy także cenne składniki odżywcze, takie jak wapń, magnez, potas, a nawet pektyny, które spowalniają wchłanianie glukozy do krwiobiegu i sprzyjają uczuciu sytości. Co ciekawe, bakłażan świetnie wspomaga detoksykację organizmu, skutecznie ograniczając wchłanianie cholesterolu oraz metali ciężkich z przewodu pokarmowego.

Bakłażan - Owoc, czy warzywo?

Bakłażany znane są ludzkości od niepamiętnych czasów. Najstarsze wzmianki o tych owocach pochodzą z Chin i sięgają V wieku naszej ery, ale eksperci przekonują, iż bakłażany uprawiano na świecie już o wiele wcześniej, głównie w Indiach. W VII wieku, wraz z muzułmanami, którzy dotarli do Hiszpanii przemierzając długą drogę przez północną Afrykę, bakłażany zawędrowały z Azji do Europy. Panujący w Hiszpanii klimat okazał się idealny do uprawy tych przepysznych owoców.

Obecnie bakłażany uprawiane są w rozmaitych zakątkach świata. Zazwyczaj, w chłodniejszych rejonach, uprawia się je w szklarniach. Specjaliści nieustannie starają się tworzyć nowe warianty. Współczesne krzyżówki dają owoce owalne, okrągłe lub w kształcie gruszki, a ich skórka może mieć różne barwy, w tym nawet białą i białozieloną. Waga owoców sięga nawet do 500 g - jeśli bakłażany są uprawiane w dogodnych warunkach jako rośliny jednoroczne. Owoce są gotowe do zebrania już po 6 miesiącach od zasiewu.

Pierwotnie pochodzące z Indii, bakłażany należą do rodziny z gatunku psiankowatych. W rzeczywistości nie są one warzywami – jak większość Polaków błędnie sądzi, lecz owocami (podobnie jak pomidory). Jak to owoce, wyrastają z kwitnącej rośliny i zawierają nasiona. Bardziej precyzyjnie rzecz ujmując, spopularyzowane w Europie przez Włochów bakłażany są jagodami! W Polsce ten owoc był popularny od XVI wieku jako roślina ozdobna, a jego smak i właściwości prozdrowotne są nam znane począwszy od XIX wieku.

Istnieją różne odmiany bakłażana, czyli - inaczej mówiąc - oberżyny. Pomimo, iż większa część z nich posiada fioletową skórkę, to występują również owoce zielone, czerwone, czarne, a nawet białe (źródło 1) i wcale nie wynika to z jakichkolwiek modyfikacji genetycznych.

Wachlarz zastosowań kulinarnych bakłażana jest naprawdę szeroki. Można by śmiało rzec, że nieustannie wymyślane są nowe potrawy na bazie tego owocu, jego miąższu, a nawet samej skórki! Mimo swych licznych zalet smakowych i kulinarnych, oberżyna ma jeden spory defekt, a mianowicie chodzi w tym o jej gorzki posmak, który może negatywnie wpływać na niektóre potrawy. Jednak, co istotne, tę gorycz można w bardzo prosty sposób usunąć, wcierając w skórkę owocu sól gruboziarnistą, albo skrapiając obficie jego wnętrze sokiem z cytryny. Po takim zabiegu, bakłażana powinno się odstawić na durszlak na ok. pół godziny, a następnie spłukać obfitą ilością wody.

Bakłażany są nie tylko bardzo smaczne i otwierają wrota do nieskończonych możliwości twórczości kulinarnej, ale są cenione także ze względu na swoje właściwości prozdrowotne. Ich regularne spożywanie może dosłownie odpędzać od nas wszelkie kłopoty zdrowotne!

Bakłażan - Wartości odżywcze

Bakłażan nie jest kaloryczny, a przy tym dostarcza nam cennych minerałów, witamin i błonnika. W 100 gramach tego owocu znajdują się następujące przeciętne wartości ważnych składników:

• Wartość energetyczna – 25 kcal;
• Tłuszcz – 0.18 g;
• Węglowodany – 5.88 g (w tym cukry proste – 3.54 g);
• Błonnik – 3.0 g;
• Białko – 0.99 g;
• Witamina C – 2.0 mg;
• Tiamina – 0.037 mg;
• Witamina A – 24 IU;
• Witamina E – 0.33 mg;
• Witamina K - 3.5 µg;
• Niacyna – 0.647 mg;
• Witamina B6 – 0.083 mg;
• Ryboflawina – 0.038 mg;
• Kwas foliowy – 21 µg;
• Wapń – 9.1 mg;
• Potas – 227 mg;
• Sód – 2 mg;
• Cynk – 0.16 mg;
• Żelazo – 0.24 mg;
• Magnez – 14 mg;
• Fosfor – 24 mg.

Czy bakłażan leczy i zapobiega chorobom?

Bakłażan jest bardzo bogaty w przeciwutleniacze (zwana także antyoksydantami), które pomagają nam walczyć z groźnymi dla naszego zdrowia wolnymi rodnikami. Czym są te wolne rodniki? Otóż wolne rodniki to nic innego jak niesparowane atomy, które szukają pary dla swojego samotnego elektronu w atomach dowolnych substancji, co w efekcie może spowodować uszkodzenia struktury tkanek naszego ciała i przyśpieszyć ogólną degradację komórkową, a to prowadzi do szybszego starzenia się i do wielu poważnych chorób, takich jak miażdżyca i rak.

Wyniki licznych badań naukowych przeprowadzonych na zwierzętach jasno potwierdzają, że dzięki obfitości w nim cennych przeciwutleniaczy, bakłażan może zapobiegać chorobom układu krążeniowego, w tym miażdżycy i poważnym chorobom serca. Udowodniono, że regularne spożywanie tych owoców znacznie obniża poziom tak zwanego złego cholesterolu, a także trójglicerydów (źródło 4). Jak powszechnie wiadomo, podwyższone wartości tych dwóch wskaźników znacznie zwiększają ryzyko rozwoju chorób serca.

Bakłażan może okazać się bardzo pomocny w zapobieganiu chorobom trzustki oraz insulinooporności. Dlaczego? Otóż przede wszystkim dlatego, że ten owoc jest bardzo bogaty w błonnik pokarmowy, który ogólnie spowalnia proces wchłaniania cukru przez organizm, a to przeciwdziała niekorzystnym dla zdrowia silnym wahaniom stężenia glukozy we krwi. Ale to nie wszystkie zalety bakłażana w tym zakresie!

Co mówią badania?

Naukowcom udało się wykazać, że specyficzne substancje zawarte w bakłażanach mogą obniżać poziomy określonych enzymów obecnych w organizmie, które wpływają na wchłanianie cukru, co skutecznie przyczynia się do obniżenia poziomu cukru we krwi.

Inne badania naukowe jasno sugerują, że polifenole występujące w żywności, takiej jak bakłażan, mogą znacznie zmniejszać wchłanianie cukru przez organizm i pobudzać wydzielanie insuliny przez trzustkę, co może przyczynić się to ogólnego obniżenia stężenia glukozy we krwi (źródło 5).

Bakłażan skuteczny w walce z rakiem?

Bakłażany zawierają w swoim składzie wiele cennych substancji, które - zdaniem naukowców – wykazują potencjalną skuteczność w zwalczaniu komórek nowotworowych.

Bakłażan jest szczególnie bogaty w tak zwane antocyjany, które są rodzajami pigmentu o właściwościach silnie przeciwutleniających. Są one także odpowiedzialne za żywe kolory tych owoców. Do największych atutów bakłażana należy obecność w jego skórce tak zwanej nasuniny, specyficznej odmiany antocyjanów, która chroni błony komórkowe przed zagrożeniami ze strony wolnych rodników. Liczne badania naukowe jednoznacznie potwierdzają dobroczynne właściwości nasuniny pod tym kątem (źródło 2, źródło 3 ). Działanie antyrakowe bakłażanów potwierdzają badania naukowe, których wyniki wykazują, że zawarta w nich nasunina silnie ogranicza angiogenezę, czyli proces związany z rozwojem komórek rakowych.

Bakłażan cennym źródłem solasodyny

Zawarta w tych owocach odmiana glikozydów solasodyny, która występuje w niektórych rodzajach psiankowatych, może powodować śmierć komórek nowotworowych i skutecznie zapobiegać nawrotom choroby (źródło 6).

Ciekawostki

Bakłażan, pomimo swoich cennych właściwości prozdrowotnych, jest owocem dość ciężko strawnym i nie wszystkim można go serwować. Powinny go unikać szczególnie kobiety w ciąży, osoby mające problemy z nerkami lub jelitami i chorzy na reumatyzm.

Bakłażan jest uważany za dość silny afrodyzjak i właśnie stąd bierze się jego kolejna nazwa "gruszka miłości".

Oprócz przynależności do tej samej rodziny, bakłażany (Solanum melongena) i ziemniaki (Solanum tuberosum) należą do tego samego rodzaju i dlatego są silnie spokrewnione. Podobnie jak przypadku ziemniaków, spożywanie surowych bakłażanów grozi silnym zatruciem.

Bibliografia:

1 – US National Library of Medicine - The Population Structure and Diversity of Eggplant from Asia and the Mediterranean Basin;

2 – US National Library of Medicine – Effect of glycosylation patterns of Chinese eggplant anthocyanins and other derivatives on antioxidant effectiveness in human colon cell lines;

3 – US National Library of Medicine – Antioxidant activity of nasunin, an anthocyanin in eggplant;

4 – US National Library of Medicine – Effect of eggplant on plasma lipid levels, lipidic peroxidation and reversion of endothelial dysfunction in experimental hypercholesterolemia;

5 – US National Library of Medicine – Impact of Dietary Polyphenols on Carbohydrate Metabolism;

6 – US National Library of Medicine – Solasodine rhamnosyl glycosides cause apoptosis in cancer cells. Do they also prime the immune system resulting in long-term protection against cancer?