Czakry - Czym są i jak z nimi pracować

Sanskryckie słowo „Czakra” odnosi się do koła, kręgu bądź dysku. Subtelne, mentalne i energetyczne ciało człowieka wyposażone jest w 7 głównych czakr, czyli kręgów, zwanych także czakramami, w których wiruje witalna energia, określana jako Prana. Są to zatem subtelne obszary energetyczne, nienamacalne i niewidzialne fizycznym narządem wzroku.

Poza siedmioma głównymi czakrami, w energetycznym ciele człowieka istnieje mnoga ilość mniejszych czakr, które połączone są z głównymi czakrami specjalnymi kanałami. Czakry nie mają natury materialnej, więc nie są one częścią naszego fizycznego ciała.

Czakry należą do subtelniejszego poziomu anatomii człowieka, do której często odnoszą się starożytne teksty wielu pradawnych cywilizacji. Zgodnie z dawną wiedzą, ludzka istota to nie tylko materia, lecz o wiele więcej.

Czakry są obszarami, w których cielesność łączy się z energią życiową i świadomością. Pomimo, iż te struktury mają bezpośredni wpływ na stan naszego zdrowia, są one zazwyczaj bagatelizowane przez współczesnego człowieka. W obecnych czasach bowiem, ludzie lgną jedynie do tego, co mogą dostrzec okiem fizycznym, jak i dotknąć palcem.

7 głównych czakr

W ludzkim ciele subtelnym siedem głównych czakr mieści się wzdłuż pionowej linii fizycznego kręgosłupa. Są to obszary, w których znajdują się istotne struktury ciała fizycznego, takie jak gruczoły, bądź ważne sploty nerwowe. System ludzkich czakr stanowi nierozłączalną całość.

Czakry w dużym stopniu potrafią się nawzajem kompensować w przypadku nieprawidłowego stanu niektórych z nich.

Pierwsze trzy centra energetyczne, zaczynając od dołu kręgosłupa, związane są głównie z ludzkim instynktem i materią fizyczną. 4 pozostałe, mieszczące się od poziomu splotu słonecznego idąc w górę, są strukturami bardziej bezpośrednio wpływającymi na nasz stan umysłowy, duchowy i emocjonalny. Podział ten jest jednak tylko orientacyjny i ma ułatwiać zrozumienie istoty i funkcji 7 głównych obszarów energetycznych ludzkiej istoty.

W naukach ezoterycznych przywiązuje się wielką wagę do ludzkich czakr, jako skuteczny środek do osiągnięcia wyższych poziomów świadomości i lepszych zdolności psychofizycznych. Warto wiedzieć, że subtelne obszary energetyczne, o których mowa, to nie tylko ezoteryka i samodoskonalenie. Od nich w dużej mierze zależy zdrowie i ogólne samopoczucie człowieka.

Dla łatwiejszego zrozumienia omawianego zagadnienia można porównać ludzkie czakry do zbiorników wody, połączonych ze sobą specjalnymi wodnymi kanałami, poprzez które woda przedostaje się z jednego zbiornika do drugiego i do kolejnych zbiorników. Kiedy w zbiornikach lub łączących je kanałach znajdują się przeszkody, woda nie przemieszcza się swobodnie. Może nastąpić spowolnienie przepływu i stagnacja. Aby system czakr był zrównoważony i optymalnie funkcjonalny, energia życiowa powinna móc swobodnie przepływać pomiędzy poszczególnymi centrami energetycznymi, poprzez dedykowane kanały, tak zwane Nadi. Gdy wszystkie główne czakry są prawidłowo uruchomione i nie ma żadnych blokad w przepływie energii życiowej, wówczas człowiek cieszy się nie tylko idealnym zdrowiem psychofizycznym, ale także równowagą emocjonalną i duchową.

Czakry a oświecenie

Omawiając temat ludzkich czakramów, należy zwrócić uwagę na bardzo istotną kwestię, a mianowicie na fakt, iż otwarte kręgi energetyczne i swobodnie płynącą przez nie i wirująca wewnątrz nich energia życiowa nie jest stanem równoznacznym z wysokim uduchowieniem, olśnieniem czy oświeceniem. To są zupełnie odmienne sprawy, które nie mają ścisłego i bezpośredniego ze sobą związku. Owszem, dobry przepływ subtelnej energii życiowej może być bardzo pomocny w osiągnięciu oświecenia, ale można mieć otwarte czakry i korzystać w pełni z ich dobrodziejstw, a jednocześnie nie być uduchowionym, olśnionym czy oświeconym.

Czakry nie tylko w Hinduizmie?

Pojęcie przepływu energii życiowej w ludzkim ciele wywodzi się z Hinduizmu. Podobne pojęcia występują jednak również w innych starożytnych systemach filozoficznych, medycznych i religijnych, takich jak przykładowo Buddyzm Tybetański. W tradycyjnej medycynie chińskiej, a co za tym idzie, także w wielu systemach chińskich ćwiczeń zdrowotnych i sztukach walki, takich jak Qi Gong, Tai Chi Chuan i Wu Shu, istnieją pojęcia bardzo podobne do hinduskich kręgów subtelnej energii i kanałów energetycznych nadi. Według chińskich Taoistów, energia życiowa krąży w ciele człowieka poprzez system meridian, a odpowiednikami hinduskich czakr są tutaj centra energetyczne noszące nazwę dantian. Główny kanał energetyczny, poprzez który płynie energia życiowa nazywana Qi ciągnie się wzdłuż pionowej linii fizycznego kręgosłupa, a główny dantian (Xia Dantian) mieści się nieco poniżej pępka i nieco w głąb ciała fizycznego. Kolejne ważne obszary dantian mieszczą się na poziomie serca (Zhong Dantian), oraz w obszarze pomiędzy brwiami (Shang Dantian). Pomimo, iż pomiędzy hinduskimi czakrami, a taoistycznym systemem energetycznym istnieje pewne podobieństwo i wspólnym mianownikiem jest tutaj energia życiowa, to jednak występują w tym zakresie spore różnice.

Czakry a zdrowie psychofizyczne i emocjonalna równowaga

Do czego może nam być przydatna wiedza o czakrach? Otóż w świetle nauk psychologicznych nasze obecne postrzeganie rzeczywistości wywodzi się z dotychczasowych życiowych doświadczeń. To samo zjawisko może być postrzegane całkiem inaczej przez różne osoby. To, co jednego cieszy, dla innych może być nijakie, a nawet mało ciekawe. Praca z energią życiową może nam bardzo pomóc w pozbywaniu się takich emocji jak lęk i wina, ale nie tylko. Chodzi z reguły o negatywne emocje, które znacznie ograniczają nasze możliwości, pozbawiając nas pełni życia i uniemożliwiając jakikolwiek rozwój fizyczny, mentalny, bądź nawet duchowy.

No dobra, ale po co w ogóle się tym interesować?

Kiedy wszystkie nasze centra energetyczne, w których wiruje życiowa energia, są prawidłowo otwarte i optymalnie zbilansowane, nasze instynkty jednoczą się z uczuciami i umysłem. Czujemy się wówczas bardzo dobrze, zarówno na poziomie fizycznym, jak i umysłowym, a także w sferach emocjonalnych i duchowych. Niestety droga do optymalnego zbilansowania czakr nie jest łatwa, szczególnie gdy blokady energetyczne są trudne do pokonania. Wówczas, aby prawidłowo aktywować wszystkie centra, trzeba się sporo namęczyć! Przeważnie bywa tak, że niektóre czakry są bardzo mało aktywne z powodu różnych blokad energetycznych, podczas gdy inne są nadmiernie aktywne, aby to skompensować.

Praca z czakrami może przynieść wiele korzyści na różnorodnych płaszczyznach, lecz wkraczając w tą dziedzinę wiedzy, trzeba zachować dużą ostrożność. Warto dobrze przestudiować temat przed przystąpieniem do jakichkolwiek praktycznych działań, bowiem nie trudno jest w tym mało znanym zakątku wiedzy o błędy, które mogą nas sporo kosztować na zdrowiu i samopoczuciu. Niniejszy artykuł należy traktować jedynie jako bardzo skromny wstęp do wiedzy o czakrach.

Wstęp do pracy z czakrami

W wielu starożytnych systemach zdrowotnych, których praktyka odbywa się po dziś dzień, istnieją specyficzne ćwiczenia wpływające na układ energetyczny człowieka, w tym niekiedy bezpośrednio na poszczególne skupiska energetyczne. Yoga daje nam bardzo duże możliwości pracy z czakrami poprzez niekiedy bardzo trudne ćwiczenia, wykonywane zarówno na poziomie fizycznym jak i mentalnym. Także chińskie Qi Gong oferuje nam wiele pojedynczych ćwiczeń, a także całych form ruchowych, czyli układów ćwiczeń fizycznych i energetycznych, które są w stanie nie tylko usprawnić przepływ energii Qi w naszym ciele, ale także dodać nam dużo siły, zdrowia i dobrego samopoczucia.

Zachowaj dużą ostrożność!

Do nauki systemów pracy z energią życiową należy podchodzić z dużą ostrożnością, w szczególności przy wyborze odpowiedniego nauczyciela, gdyż wiele szarlatanów podaje się za mistrzów! Aby jednak zacząć pracować z czakrami na poziomie choćby podstawowym, nie trzeba od razu sięgać po wiedzę wykwalifikowanych i trudno dostępnych w Europie nauczycieli. O tym w dalszej części niniejszego artykułu.

Przed przystąpieniem do opisania poszczególnych czakr, ich właściwości, oraz podstawowych metod służących do ich otwierania, warto jeszcze dodać jedno! Gdy staramy się otworzyć poszczególne czakry, nie ma konieczności jednoczesnego redukowania nadmiernej aktywności pozostałych czakr. Będą one nadmiernie aktywne, dopóki zamknięte kręgi energetyczne nie zostaną prawidłowo otwarte.

Podstawowe czakry związane z materią fizyczną

W tej sekcji artykułu przedstawimy poszczególne czakry z pierwszej grupy, czyli te struktury w energetycznym ciele człowieka, które najbardziej są związane z materią fizyczną.

Pierwsza czakra: Muladhara

Mieszcząca się w okolicach kości ogonowej Muladhara, zwana także czakrą podstawy, czy też korzenia, jest czakrą materii fizycznej, równowagi, zakorzenienia, poczucia więzi z własnym ciałem fizycznym, a także podstawowych potrzeb człowieka, takich jak potrzeba poczucia bezpieczeństwa. Energia Muladhary związana jest z elementem Ziemia. Jest to energia łącząca, zlepiająca, tworzącą całość. Aby prawidłowo uruchomić ten obszar energetyczny, należy przede wszystkim pozbyć się uczucia lęku. Są na to różne sposoby, zaczynając od ćwiczeń oddechowych i medytacji, poprzez różnego rodzaju wizualizacje, aż po zaawansowaną pracę z energią wewnętrzną. Należy mieć na uwadze, iż wszystkie tego typu praktyki – i odnosi się to do wszystkich opisywanych tutaj czakr — nie tylko wymagają regularności i wytrwałości, lecz także powinny się odbywać pod nadzorem doświadczonego nauczyciela. Poniżej przedstawimy jednak proste i podstawowe metody, które, nawet gdy wykonywane we własnym zakresie, mogą być skuteczne w otwieraniu Muladhary. Nie należy się jednak spodziewać po tych podstawowych metodach natychmiastowych i niesamowitych efektów, szczególnie jeśli blokady energetyczne są duże. Nie będziemy tutaj omawiać bardziej konkretnych, ale jednocześnie niebezpiecznych — jeśli wykonywanych niewłaściwie — metod. Gdy Muladhara jest otwarta i optymalnie zbilansowana czujemy się bezpiecznie. U osób, u których Muladhara nie jest całkiem otwarta (czyli uruchomiona), mogą występować nerwice lękowe, koszmary senne, ataki paniki, problemy z trawieniem, dolegliwości jelitowe, problemy z dolnym odcinkiem kręgosłupa, schorzenia związane z dolnymi kończynami, a u mężczyzn dolegliwości związane z prostatą.

Jak uruchomić Muladhare?

Muladhara jest czakrą związaną ze zmysłem węchu. Pomocne w otwieraniu Muladhary może być skupianie się na końcówce nosa w trakcie medytacji, ale także intonowanie mantry 'LAM'. Ponieważ kolorem tej czakry jest czerwony, pomocne w jej aktywowaniu mogą być także różnego rodzaju wizualizacje związane z tym kolorem oraz z samym umiejscowieniem tego obszaru energetycznego, wykonywane w trakcie medytacji. Można przykładowo wizualizować czerwony kwiat, który powoli się otwiera, ukazując całe swoje piękno. Popularne pozycje Yoga pomocne w aktywowaniu tego kręgu energetycznego to:

• Pavanamuktasana;
• Janu Sirsansana;
• Padmasana;
• Malasana.

Pavanamuktasana — Autorstwa Thamizhpparithi Maari — Praca własna, CC BY-SA 3.0.

Janu Sirsansana — Autorstwa Kennguru — Praca własna, CC BY 3.0.

Padmasana — Autorstwa Biswarup Ganguly, CC BY 3.0.

Zakorzenianie się, świadome odczuwanie własnego ciała fizycznego, a także wszelkie ćwiczenia fizyczne bardzo pozytywnie wpływają na stan Muladhary. Przed przystąpieniem do otwierania kolejnych czakr, należy koniecznie popracować nad Muladharą, gdyż jest ona podstawą prawidłowego funkcjonowania kolejnych 6 głównych obszarów energetycznych, znajdujących się nad nią.

Druga czakra: Svadhisthana

Svadhisthana mieści się w okolicach górnej części kości ogonowej i jest energetycznym obszarem uczuć, seksu i kreatywności. Jej energia związana jest z elementem Woda. Jest to energia pasywna, żeńska, księżycowa, magnetyczna. Kolorem Svadhisthany jest pomarańczowy. Prawidłowo otwarta i zrównoważona Svadhisthana, przynosi ogólnie dobre samopoczucie, odczuwanie dostatku i obfitości, radości i przyjemności. Gdy Svadhisthana nie jest wystarczająco otwarta, wówczas jesteśmy uczuciowo obojętni i zamknięci wobec innych. Jest nam trudno odczuwać jakiekolwiek emocje, a przy tym nasza kreatywność jest bardzo słaba. Podobnie ma się z aktywnością seksualną, z którą w przypadku zamkniętej Svadhisthany, mogą występować spore problemy, co przenosi się na kumulacje napięć i tłumionych emocji. W przypadku nadmiernego otwarcia Svadhisthany jesteśmy natomiast zbyt uczuciowi, łatwo się wzruszamy, a seksualnie stajemy się nadmiernie aktywni. Aby zrozumieć Svadhisthane, warto omówić kreatywność i jej znaczenie.

Kreatywność polega, między innymi, na prokreacji, ale nie tylko. Dlatego kreatywność i seks są bardzo ze sobą powiązane. Kreatywność to jednak ogólnie tworzenie, które się w nas objawia, przykładowo, gdy gotujemy, malujemy, znajdujemy rozwiązania na różnorodne problemy, projektujemy. Tworzenie ma miejsce za każdym razem, gdy na podstawie prostych lub złożonych surowców, kreujemy z nich coś nowego, co wcześniej nie istniało i co zaistniało dzięki nam. Kreatywność przychodzi nam naturalnie w fazie dzieciństwa i dorastania. Wielu dorosłym osobom, często wskutek wadliwego systemu edukacyjnego lub presji społecznej, kreatywność przychodzi niekiedy z wielkim trudem – bądź nie przychodzi w ogóle! Jednak, aby prawidłowo uruchomić Svadhisthane, warto oddawać się regularnie kreatywnym pasjom. Aby uruchomić uśpioną kreatywność, należy przede wszystkim przestać się bać! Dlatego, prawidłowe zrównoważenie Muladhary jest podstawą do pracy nad kolejnymi centrami energetycznymi. Kreatywność wiąże się z odwagą i podejmowaniem ryzyka. Czemu często nasza kreatywność jest uśpiona? Ponieważ zbytnio przejmujemy się opinią innych. Martwimy się na zapas tym, co się stanie, jeśli nasze dzieło okaże się fiaskiem w oczach innych, bądź zostanie zbyt negatywnie ocenione. Tego typu obawy blokują naszą kreatywność i zamykają Svadhisthane. Jednak, jeżeli tworzenie sprawia nam radość, a przy tym nie szkodzimy innym, to czemu mielibyśmy nie robić tego co lubimy?

Otwieranie Svadhisthany

Otwarcie i zbilansowanie Svadhisthany pozbawia nas obaw związanych z kreatywnością. W otwarciu Svadhisthany kluczowe znaczenie ma nie tylko codzienna kreatywność, ale także aktywne i zrównoważone życie seksualnie. Należy również nauczyć się otwarcie odczuwać i okazywać emocje, jeśli mamy na to ochotę, bez obaw o to co o nas sobie pomyślą inni. Z drugiej zaś strony, unikanie i tłumienie kreatywności, uczuć, potrzeb seksualnych, przyczynia się do stopniowego zamykania tej czakry.

Poza codzienną kreatywnością i zmianą stosunku do emocji i seksu jest wiele prostych metod na otwarcie i zrównoważenie Svadhisthany. Jedną z nich jest oddychanie lewym nozdrzem. Aby tego dokonać, wystarczy domknąć palcami prawe nozdrze i przez około 10 wdechów/wydechów oddychając wyłącznie lewą częścią nosa. Taką czynność można powtarzać maksymalnie do 2-3 razy dziennie, wówczas gdy dysponujemy czasem i nikt nam w tym nie przeszkadza.

Intonowanie mantry VAM i medytacyjne wizualizacje z kolorem pomarańczowym w skupieniu na znaczeniu czakry Svadhisthana także mogą być bardzo pomocne w dążeniu do zrównoważenia tej struktury. Wśród pozycji Yoga, które mogą być tutaj pomocne, warto wymienić:

• pozycja kobry — Bhujangasana;
• pozycja motyla — Bathakonasana.

Trzecia czakra: Manipura

Manipura to struktura energetyczna znajdująca się w obszarze rozpoczynającym się nieco powyżej okolic pępka i rozciągającym się przez okolicę splotu słonecznego aż do okolic mostka.

Manipura jest ściśle związana z zaufaniem do siebie i z samooceną, a także ma ona związek z energią wewnętrznej przemiany. Jest ona również centrum energetycznym uczenia się i pojmowania. Gdy Manipura jest odpowiednio aktywna i zrównoważona, wówczas czujemy się dowartościowani i mamy do siebie zaufanie, a co za tym idzie, obdarzamy szacunkiem inne osoby, jesteśmy spokojni i wykazujemy dużą inicjatywę w każdej czynności, której się podejmujemy.

Osoby, u których Manipura jest mało aktywna, cechują się niską samooceną i brakiem zaufania do siebie samych. Osoby te, które często jednocześnie cechują się niepokojem wewnętrznym, miewają duże problemy z podejmowaniem nawet prostych decyzji i są postrzegane przez innych jako pasywne.

Ludzie u których Manipura jest nadmiernie aktywna, charakteryzują się ekstremalnym poczuciem własnej wartości, przez co bywają agresywni dla innych osób, którym uwielbiają narzucać własną wolę.

Jak uruchomić Manipure

Manipura ma bezpośredni wpływ na procesy metaboliczne zachodzące w ludzkim ciele, takie jak trawienie. Kolorem tej czakry jest żółty. Istnieje wiele prostych metod, które mogą pomóc osiągnąć prawidłowy poziom aktywności czakry Manipura. Kluczową podstawową metodą aktywowania i zrównoważania Manipury może okazać się skupianie uwagi na jej obszarze podczas podejmowania ważnych dla nas decyzji. Należy wówczas, podczas mentalnego dokonywania wyboru, zamykać oczy i starać się odczuwać jak na dany wybór reaguje Manipura. Zły wybór da się nam natychmiast we znaki złym samopoczuciem, natomiast przy dobrym wyborze powinniśmy poczuć światło w okolicach Manipury, bądź przynajmniej nasz oddech powinien wydawać się lżejszy.

Na początku warto eksperymentalnie kilkakrotnie zmieniać wybór i powracać do poprzednich opcji, aby w ten sposób nauczyć się uważnie obserwować niekiedy subtelną reakcję Manipury na nasze decyzje. W krótkim czasie można w tych czynnościach dojść do wprawy, co zrównoważy i odpowiednio aktywuje Manipure, a jednocześnie nasze problemy z podejmowaniem decyzji stopniowo zaczną zanikać.

Aby zadbać o stan Manipury, warto również odżywiać się zdrowo. Jedzenie należy spożywać w taki sposób, aby układ trawienny był jak najmniej obciążony. Należy regularnie przyjmować małe porcje pokarmów, unikać niezdrowych i przetworzonych produktów spożywczych, unikać wypijania zbyt dużej ilości płynów podczas posiłków. Nie wolno się przejadać, głodzić, przesadzać z alkoholem bądź słodkościami. Ogólnie warto trzymać się, przynajmniej częściowo, wegetariańskiej diety.

Mantra pomocna w aktywowaniu i równoważeniu czakry Manipura to RAM. Pozycje Yoga, które można wykonywać z tym celu to:

• Navasana;
• Matsyandrasana.

Zalecane są także medytacyjne wizualizacje z kolorem żółtym połączone ze skupianiem się na obszarze Manipury.

Czwarta czakra: Anahata

Opis jest w osobnym artykule: Czakra serca — Anahata