Czy dusza jest nieśmiertelna? Zaskakujące stanowisko naukowców!

Czy dusza jest czynnikiem ożywiającym ciało, określającym tożsamość człowieka i stanowiącym źródło jego świadomości? Choć nie ma na to jakichkolwiek dowodów, w licznych systemach religijnych, dusza jest subtelnym elementem osobowości ludzkiej, kontynuującym swoją egzystencję po śmierci ciała fizycznego.

Pojęcie duszy powstało na etapie wierzeń animistycznych. W zależności od wyznania, czy też nurtu filozoficznego, koncepcje nieśmiertelności duszy zazwyczaj występują w postaci doktryny reinkarnacji lub wiary w nagrodę i karę pośmiertną.

Dusza według Platona

Dla Platona człowiek jest duszą uwięzioną w ciele i władającą nim, przy czym dusza to istotny element życia, bez którego ciało pozostaje nieożywione. Co do nieśmiertelności duszy i jej niezależności od ciała, wybitny Ateńczyk w pełni zgadzał się z pitagorejczykami. Jego zdaniem, dusza może trwać wiecznie - nie ma początku ani końca.

Według Platona, dusza jest nieśmiertelna; filozof dowodzi tego przyjmując, że jest ona zasadą życia (Fedon) oraz zasadą ruchu (Fajdros). Platon wyodrębnia 3 części duszy: rozumną (logistikón), zapalczywą (thymoeidḗs) i pożądliwą (epithymētikón) (źródło 1).

Zadając sobie pytanie, czemu doskonała dusza łączy się z niedoskonałym ciałem, Platon sugerował, iż pierwotnie dusza istnieje bez ciała, lecz w efekcie grzechu zostaje w nim uwięziona, w ramach pokuty. Platon był głęboko przekonany, że gdy ciało umiera, dusza egzystuje dalej, a tym samym wierzył w reinkarnację. Opisywał on szczegółowo dzieje duszy po opuszczeniu ciała, tj. sąd pośmiertny, zmianę ciała, a nawet miejsca, w których dusze mają zwyczaj przebywać gdy ciało umiera.

Dusza w Judaizmie

W Judaizmie, pojęcie duszy wydaje się być dość zróżnicowane. Choć żadna księga Starego Testamentu nie przedstawia duszy istniejącej przed narodzinami człowieka lub też po jego śmierci, spora część odłamów Judaizmu obecnie zakłada, iż dusza człowieka istnieje także po śmierci w rzeczywistości zwanej Olam Haba (źródło 2). Po tak zwanym oczyszczeniu, dusze mają przechodzić do nowego Przyszłego Świata.

Rabini przekonują, że dusza nie może się doskonalić po śmierci – może to robić jedynie wówczas, gdy jest związana z ciałem materialnym. Niektórzy z nich wspominają o reinkarnacji, a wiara w nią ewidentnie przejawia się także w midraszach (źródło 3). W przeciwieństwie do Hinduizmu i Buddyzmu, w odłamach Judaizmu uznających reinkarnację, za każdym razem nowo narodzony człowiek ma czystą kartę, co oznacza, że nie jest obciążony czynami ze swych poprzednich wcieleń.

Zgodnie z poglądami późniejszego Judaizmu, ludzka dusza posiada pamięć i osobowość. Z tekstów rabinackich wynika, iż stworzone przez Boga dusze przebywają w jednym z wielu nieb. Gdy dochodzi do poczęcia nowego człowieka, anioł zabiera z nieba jedną z dusz i oprowadza ją po wszystkich poziomach piekła, nieba, a na końcu pokazuje Ziemię i stawia przed obliczem Boga. Dusza wówczas rozpacza i błaga Boga, by nie zsyłał jej do przerażającego miejsca, jakim jest Ziemia. Jednak, nie ulegając prośbom duszy, Bóg w swojej łaskawości obiecuje, że gdy w końcu ciało umrze, dusza będzie mogła powrócić do Niego (neszema ). Po tym dialogu Bóg sprawia, by dusza zapomniała o wszystkim, a w jej podświadomości pozostało jedynie mgliste wspomnienie. Tak więc dusza istnieje po śmierci ciała, gdyż została ona stworzona znacznie wcześniej (źródło 4).

Dusza w Hinduizmie

Hinduiści wierzą w atmana - indywidualną jaźń obecną w każdej żywej istocie, czyli nie tylko i wyłącznie u ludzi.

Hinduizm głosi, że dusza zmarłej istoty może wcielić się w nowo narodzone dziecko, zwierzę, a nawet roślinę. Ponowne wcielenie dusz regulowane jest prawem karmicznym (źródło 5 ) i powtarza się aż do chwili pełnego zjednoczenia z Brahmanem. Kiedy to następuje? Wówczas, gdy dusza uwalnia się od wszystkiego, co ciągnie ją ponownie do świata materialnego i sprawia, że się ucieleśnia.

Dusza w Buddyzmie

Zgodnie z ideologią Buddyjską - ideologią, bo Buddyzm nie jest wyznaniem, lecz filozofią - wszystko nieustannie się zmienia i jest nietrwałe, w związku z czym, nie ma czegoś takiego jak dusza. Jedyne co przechodzi z życia do życia to nawykowe siły i tendencje kierowane prawem karmicznym. Buddyści przekonują zatem, że w człowieku nie ma nic trwałego, niezależnego i wrodzonego, ale również nie ma też całkowitej nicości egzystencji. Jedyną szkołą buddyzmu, uznającą istnienie duszy (tzw. pudgali), była dziś już nieistniejąca Pudgalavada (źródło 6).

Buddyści zakładają, że gdy człowiek umiera, umysł, który został rozwinięty i dostosowany do jego ciała, ponownie ustanawia się i kształtuje w nowej istocie, która wówczas zaczyna rozwijać nową osobowość, uwarunkowaną przez życiowe okoliczności. Ten proces umierania i ponownego „ustanowienia” trwa, dopóki umysł nie osiąga stanu oświecenia, w którym niczego nie pożąda i nie pragnie.

Dusza według Kościoła Katolickiego

Katolicy wierzą, że człowiek - stworzony na podobieństwo Boga - jest istotą zarówno materialną, jak i duchową. Połączenie ciała i duszy jest tak silne, że można uważać duszę za „formę” ciała, co oznacza, że ciało utworzone z materii jest żywe i ludzkie właśnie dzięki duszy. Duch i materia w człowieku nie są dwiema odrębnymi naturami, lecz ich połączenie tworzy jedną naturę.

Katolicy głoszą, iż dusza ma swój początek. Podobnie jak ciało materialne powstaje w skutek współżycia rodziców, tak każda dusza jest zawsze bezpośrednio stwarzana przez Boga w chwili poczęcia. Dusza ma zatem swój początek, jednak nigdy nie przestaje istnieć. Gdy ciało umiera, dusza wciąż trwa i zachowuje świadomość istnienia. Nie ma mowy o tym, aby po śmierci człowieka, jego dusza wędrowała do innych ciał, gdyż każdej duszy jest przypisane tylko jedno ciało.

Zdaniem niektórych naukowców, dusza jest nieśmiertelna

Choć naukowcy wciąż pozostają niepewni tego, czym właściwie jest sama świadomość, w ostatnim czasie badacze doszli do wniosku, iż po śmierci człowieka, ulega zniszczeniu jedynie jego ciało, natomiast nie ma mowy o unicestwieniu ludzkiej świadomości. Czy stosując termin świadomość, naukowcy mają na myśli duszę?

Stuart Hameroff z Uniwersytetu Arizony oraz Sir Roger Penrose, brytyjski fizyk, są przekonani, iż ludzka świadomość to zbiór informacji składowanych na poziomie kwantowym. Obaj badacze twierdzą, iż nośnikami tych informacji są mikrotubule na bazie białka. Odnośnie nieśmiertelności ludzkiej świadomości, Dr Stuart Hamerhoff wypowiedział się w następujący sposób (źródło 7):

Powiedzmy, że serce przestaje bić i krew przestaje płynąć. Mikrotubule tracą swój stan kwantowy, lecz kwantowe informacje w nich zawarte nie są niszczone. Nie mogą zostać zniszczone i po prostu rozprowadzają się na cały wszechświat. Gdy pacjent jest reanimowany, kwantowe informacje wracają do niego, dlatego mówi, że „miałem doświadczenie bliskiej śmierci”. Jeśli jednak pacjent nie zostaje odratowany i umiera, wówczas jest możliwe, że ta kwantowa informacja może istnieć poza ciałem, być może wiecznie, jako dusza.

Podobnego zdania są także badacze z Instytutu Maxa Plancka w Monachium. Przekonują, iż postrzegany przez nas wszechświat jest jedynie tym, co ogarniają nasze zmysły, jednak po śmierci ludzka świadomość ma do czynienia z wielką nieskończonością!

Bibliografia:

1 - Encyklopedia PWN - Platon;

2 - Britannica - olam ha-ba;

3 - Wikipedia - Midrasz;

4 - histmag.org - Mroczny Szeol, niebiański Eden. Śmierć w kulturze judaistycznej;

5 - Onet Religia - Czym jest karma? Znaczenie w buddyzmie i hinduizmie;

6 - Wikipedia - Pudgalavada;

7 - Dobre Wiadomości - Dusza kontynuuje swoje istnienie po śmierci ciała. Tak wynika z odkryć mechaniki kwantowej.