Czy Polska ma własne Lourdes? Fenomen źródła Świętej Wody

Na obrzeżach Wasilkowa, wśród malowniczych krajobrazów Podlasia, znajduje się miejsce owiane legendami i duchową aurą — Święta Woda. To nie tylko sanktuarium religijne, ale także przestrzeń, gdzie historia splata się z wiarą, a opowieści o cudownych uzdrowieniach przyciągają pielgrzymów i turystów z całego kraju. W niniejszym artykule przybliżymy historię tego wyjątkowego miejsca, jego znaczenie kulturowe oraz relacje osób, które doświadczyły tutaj niezwykłych przeżyć.

Legendarne miejsce

Według jednej z najstarszych legend, sięgającej XV wieku, w okolicach dzisiejszego Wasilkowa mieszkał Bazyli, właściciel ziemski, który miał dwóch synów. Młodszy z nich, Ivan, zachorował i stracił wzrok. Starszy brat, nie okazując współczucia, wypędził go z domu. Błąkający się po lesie Ivan, osłabiony i zrozpaczony, zasnął pod drzewem. We śnie ukazała mu się Matka Boża, mówiąc: "W miejscu, gdzie leżysz, rozsuń liście, rozgrzeb piasek, a znajdziesz wodę. Przemyj nią oczy, a odzyskasz wzrok." Po przebudzeniu Ivan wykonał polecenie — spod ziemi wytrysnęło źródło, którego woda przywróciła mu wzrok. Z wdzięczności zbudował nad źródłem szałas z ikoną Matki Bożej, dając początek miejscu znanemu dziś jako Święta Woda.

Druga legenda, osadzona w XVIII wieku, opowiada o Bazylim Papierniku z Supraśla. Na starość stracił on wzrok, a jego syn porzucił go w lesie. Siedząc pod dębem, Bazyli zauważył wiszący na drzewie obraz Matki Bożej Bolesnej, z którego popłynęły łzy. Usłyszał głos: "Ja, Matka Niebieska, uprosiłam Syna… tu w pobliżu jest źródło, idź, umyj się, a będziesz widział." Bazyli odnalazł źródło, przemył oczy i odzyskał wzrok. W dowód wdzięczności, wraz z synem, ufundował kaplicę nad źródłem, poświęconą w 1719 roku przez arcybiskupa unickiego Leona Kiszkę.

Te opowieści, przekazywane z pokolenia na pokolenie, przyczyniły się do ugruntowania Świętej Wody jako miejsca pielgrzymek i modlitwy.

Relacje odwiedzających 

Choć brak jest oficjalnych badań klinicznych potwierdzających uzdrowienia związane z wodą ze źródła w Świętej Wodzie, liczne świadectwa pielgrzymów wskazują na doświadczanie poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego po pobycie w tym miejscu. Niektórzy relacjonują, że modlitwa i obmycie się wodą ze źródła przyniosły im ulgę w cierpieniu, spokój ducha oraz nadzieję w trudnych chwilach. 

Warto zaznaczyć, że relacje te mają charakter subiektywny i nie są udokumentowane medycznie. Jednak ich powtarzalność i głębokie znaczenie dla osób, które ich doświadczyły, świadczą o wyjątkowym charakterze Świętej Wody jako miejsca duchowego wsparcia i otuchy.

Wiele osób podkreśla, że atmosfera sanktuarium sprzyja refleksji i wewnętrznemu wyciszeniu. Na terenie sanktuarium znajduje się również Góra Krzyży, gdzie pielgrzymi pozostawiają krzyże jako wyraz wdzięczności za otrzymane łaski lub z prośbą o pomoc w trudnych sytuacjach życiowych. To miejsce stało się symbolem wiary i nadziei dla wielu odwiedzających.

Czy woda ze źródła jest zdatna do picia?

Obecnie brak jest publicznie dostępnych wyników badań potwierdzających jakość wody ze źródła w Świętej Wodzie. Nie udało się potwierdzić, czy ujęcie to podlega regularnemu nadzorowi sanitarnemu, w związku z czym, nie jesteśmy w stanie stwierdzić zgodności tej wody z obowiązującymi normami jakości dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Wpływ miejsca na ciało i psychikę

Wielu odwiedzających wskazuje, że przebywanie w okolicy źródła Świętej Wody ma na nich kojący wpływ. Nie chodzi tylko o wodę, ale również o atmosferę: las, ciszę, łagodny rytm miejsca. Wspominają o:

• zmniejszeniu napięcia nerwowego;
• lepszej jakości snu;
• uczuciu oczyszczenia i ulgi.

Z punktu widzenia psychologii, są to klasyczne reakcje organizmu na warunki sprzyjające relaksowi i tak zwanemu resetowi emocjonalnemu.

Jak wygląda dostęp do źródła Świętej Wody? Co można zrobić na miejscu?

Dostęp do źródła jest całkowicie otwarty i bezpłatny. Nie trzeba rejestrować się ani prosić o zgodę. Można po prostu przyjechać – zarówno pieszo, rowerem, jak i samochodem – i skorzystać z ujęcia wody według własnych potrzeb.

Na miejscu znajduje się zabezpieczone ujęcie z kranikiem i odpływem, z którego woda wypływa grawitacyjnie. Teren jest utwardzony, łatwo dostępny, a obok znajduje się ławeczka, tablica informacyjna i miejsca do kontemplacji. Można:

• przemyć twarz, oczy lub ręce;
• nabrać wodę do własnego pojemnika.

Wielu odwiedzających przywozi ze sobą baniaki lub butelki, by zabrać wodę do domu. Zdarza się, że ludzie wracają regularnie co kilka tygodni. 

Przy źródle znajduje się także niewielki parking. Od miejsca postoju prowadzi ścieżka piesza, ok. 2–3 minuty spacerem. Całość jest dostępna codziennie, zazwyczaj od rana do zmroku.

Analiza porównawcza z innymi źródłami uznawanymi za "cudowne"

Choć Święta Woda w Wasilkowie jest jednym z najbardziej znanych tego typu miejsc w Polsce, nie jest jedynym źródłem, któremu przypisuje się niezwykłe właściwości. W kraju istnieje kilka lokalizacji, gdzie ludowe przekazy lub historia sugerują obecność „cudownej wody”. 

Jednym z najczęściej przywoływanych porównań jest oczywiście Lourdes we Francji — miejsce uznane przez Kościół za sanktuarium uzdrowień, w którym działa specjalna komisja medyczna dokumentująca i weryfikująca przypadki „cudów”. W Polsce podobnej instytucji nie ma, a wszystkie świadectwa mają charakter osobisty i nie są przedmiotem systematycznych badań naukowych.

Inne miejsca, takie jak Licheń (Zimna Woda) czy Głogowiec (studnia św. Faustyny), także przyciągają wiernych i "poszukiwaczy zdrowia". Jednak większość z tych źródeł nie była przedmiotem głębszych analiz fizykochemicznych ani dokumentacji medycznej. Podobnie jak w Świętej Wodzie, opowieści o uzdrowieniach opierają się przede wszystkim na relacjach ustnych, wpisach w księgach pamiątkowych oraz lokalnej tradycji. Nie zmienia to faktu, że każde z tych miejsc — mimo braku twardych dowodów — ma silne oddziaływanie psychologiczne i kulturowe, a często również emocjonalne.

Wnioski

Święta Woda w Wasilkowie to miejsce, gdzie historia, wiara i lokalna tradycja splatają się w jedną, wielowątkową opowieść. Choć brak naukowych dowodów na cudowne właściwości źródła, liczne relacje pielgrzymów wskazują na głębokie duchowe przeżycia związane z tym miejscem. Legenda o uzdrowieniu Bazylego Lenczewskiego w 1719 roku stała się fundamentem kultu Matki Bożej Bolesnej, który trwa do dziś. 

Sanktuarium pełni funkcję nie tylko religijną, ale także społeczną, integrując lokalną społeczność i pielgrzymów poprzez organizację licznych wydarzeń. Dzięki swojej historii, unikalnym elementom architektonicznym i duchowej atmosferze, Święta Woda ma duży potencjał jako cel turystyki religijnej i edukacyjnej.