Czy sny mogą przenosić nas w inne wymiary? Między neuronami a nieskończonością świadomości
Wejście w sen – w bramę między światami
Czasem budzimy się z uczuciem, że to, co wydarzyło się w śnie, było bardziej realne niż życie.
Widzimy miejsca, których nie znamy, rozmawiamy z ludźmi, których na jawie nigdy nie spotkaliśmy, a mimo to czujemy, że to już kiedyś było.
Świat snu potrafi być pełen sensu – spójny, emocjonalny, głęboko prawdziwy.
Czy to możliwe, że w czasie snu nasza świadomość naprawdę opuszcza fizyczne ciało i przenosi się do innego wymiaru istnienia?
Co dzieje się w mózgu, gdy śnimy
Z naukowego punktu widzenia sny rodzą się w fazie REM, kiedy ciało jest sparaliżowane, ale mózg działa niemal jak na jawie.
Skany fMRI pokazują, że w tym stanie aktywne są obszary odpowiedzialne za emocje, pamięć i wyobraźnię – a te związane z logiką i kontrolą zostają wyciszone.
Właśnie dlatego sny potrafią być tak intensywne, irracjonalne i pełne znaczeń, które trudno odczytać po przebudzeniu.
Według badań neurofizjologa Allana Hobsona sny są sposobem, w jaki mózg „ćwiczy” emocje i doświadczenia, łącząc wspomnienia w nową narrację.
Jednak nawet Hobson przyznawał, że w tym procesie zachodzi coś, czego nauka wciąż nie potrafi w pełni wyjaśnić — moment, w którym sen staje się świadomym doświadczeniem, a śniący wie, że śni.
Sny jako bramy świadomości
Dla współczesnej nauki sen to zjawisko biologiczne.
Dla dawnych kultur – święty rytuał, podróż duszy.
Aborygeni mówili o „Czasie Snu”, świecie duchowym, w którym powstała cała rzeczywistość.
Tybetańczycy praktykują „jogę snu” – sztukę zachowania świadomości w fazie REM, by wędrować po wymiarach między życiem a śmiercią.
Szamani amazońscy, Indianie Navajo, Majowie – wszyscy wierzyli, że sen to droga do spotkania z przodkami i duchowymi nauczycielami.
Tybetańska joga snu (Milam) uczy, że świat snu nie jest iluzją, ale równoległym poziomem świadomości. Adept, który potrafi utrzymać uważność w tym stanie, może eksplorować inne wymiary, przemieszczać się między światami i uzdrawiać własny umysł.
Dla duchowych tradycji to nie metafora — to realna praktyka.
Eksperymenty z kontrolowanym śnieniem
W latach 80. XX wieku amerykański badacz Stephen LaBerge z Uniwersytetu Stanforda przeprowadził przełomowe eksperymenty.
Osoby trenujące świadome śnienie (lucid dream) miały wykonać umówione ruchy gałek ocznych, by potwierdzić, że wiedzą, iż śnią.
Ku zdumieniu naukowców, sygnały te faktycznie zarejestrowano w laboratorium snu.
Oznacza to, że śniący mogą zachować świadomość w innym stanie rzeczywistości i komunikować się z badaczami na jawie.
LaBerge dowiódł, że w świadomych snach możliwe jest działanie, decyzja, a nawet eksperyment.
Niektórzy badacze – jak fizyk Roger Penrose czy anestezjolog Stuart Hameroff – idą dalej, sugerując, że świadomość może korzystać z kwantowych właściwości mózgu, które nie ograniczają się do materii. W ich hipotezie (tzw. Orch-OR) umysł może sięgać poza czas i przestrzeń, do „pola informacji” — a sny mogą być jednym z kanałów tego dostępu.
Spotkania, które zmieniają wszystko
W relacjach ludzi z całego świata powtarza się motyw: we śnie spotykają zmarłych, przewidują przyszłość lub odwiedzają miejsca, które później okazują się prawdziwe.
W jednym z badań przeprowadzonych przez dr Patricka McNamarę z Boston University aż 27% ankietowanych przyznało, że we śnie „kontaktowali się” z kimś, kto nie żyje. Co ciekawe – wielu z nich twierdziło, że rozmowy te miały trwały wpływ na ich emocjonalne życie po przebudzeniu.
Neurolodzy tłumaczą to aktywnością hipokampa i układu limbicznego, gdzie przechowywane są wspomnienia i emocje. Ale czy wyjaśnienie biologiczne naprawdę wystarcza, by opisać uczucie obecności kogoś, kogo już nie ma?
Carl Gustav Jung nazwał sny językiem nieświadomości, lecz w jego pismach pobrzmiewała myśl, że nieświadomość nie jest tylko w nas – że jest wspólna i połączona z czymś większym.
Naukowe wątpliwości i duchowe intuicje
Świat nauki pozostaje sceptyczny wobec idei „innych wymiarów snu”.
Ale nawet naukowcy przyznają, że sny są bramą do czegoś niezwykle złożonego.
W 2021 roku zespół badaczy z University of Wisconsin potwierdził, że podczas fazy REM aktywność neuronalna przypomina „chaotyczne przebiegi kwantowe” — mózg zachowuje się tak, jakby przetwarzał dane z wielu rzeczywistości naraz.
Czy więc w śnie naprawdę „przeskakujemy” do innego wymiaru, czy tylko nasz mózg symuluje światy, które są tak przekonujące, że stają się rzeczywiste?
To pytanie pozostaje otwarte.
Ale jeśli rzeczywistość jest – jak twierdzi wielu fizyków – jedynie projekcją świadomości, to może śniąc, nie wychodzimy poza świat, lecz wracamy do jego źródła.
Granica, która nie istnieje
Każdej nocy zanurzamy się w przestrzeń, gdzie nie obowiązują prawa logiki, a czas traci znaczenie.
Spotykamy siebie z innych wersji, powracamy do zmarłych, wędrujemy przez miasta, których na jawie nigdy nie odwiedziliśmy.
Śnimy światy, które czują nas tak samo, jak my czujemy je.
Być może to właśnie jest sen — spotkanie wymiarów: biologicznego, psychicznego i duchowego.
Bo kiedy ciało zasypia, świadomość nie znika.
Ona po prostu zmienia częstotliwość.
Wnioski
Nie wiemy, czym naprawdę są sny.
Wiemy tylko, że potrafią nas zmieniać, leczyć, ostrzegać i uczyć.
Jeśli są tylko wytworem chemii mózgu – dlaczego bywają mądrzejsze od nas?
A jeśli są bramą do innego wymiaru, to być może każdej nocy odwiedzamy miejsce, w którym istniejemy naprawdę – poza czasem, poza ciałem, w nieskończonej świadomości, która śni sama o sobie.
Źródła
- Allan Hobson – The Dreaming Brain, Basic Books, 1988.
- Stephen LaBerge – Lucid Dreaming: The Power of Being Awake and Aware in Your Dreams, Ballantine Books, 1990.
- Patrick McNamara – The Neuroscience of Religious Experience, Cambridge University Press, 2009.
- Carl Gustav Jung – Człowiek i jego symbole, Wyd. Czytelnik, 1976.
- Roger Penrose & Stuart Hameroff – Consciousness in the Universe: A Review of the 'Orch OR' Theory, Physics of Life Reviews, 2014.
- Evan Thompson – Waking, Dreaming, Being: Self and Consciousness in Neuroscience, Meditation, and Philosophy, Columbia University Press, 2014.
- Giulio Tononi – Consciousness as Integrated Information: A Provisional Manifesto, Biological Bulletin, 2008.
- Antoine Lutz, Richard Davidson – Meditation and the Neuroscience of Consciousness, Oxford University Press, 2008.
Polecane e-booki
