Czy umysł może wpływać na materię? Tak – badania to potwierdzają!

Od zarania dziejów ludzie zastanawiali się, czy myśl może kształtować rzeczywistość. Mity, religie i filozofie pełne są odniesień do potęgi ludzkiego umysłu — od modlitw mających sprowadzać deszcz po medytacje buddyjskich mnichów, które rzekomo wpływają na otaczającą nas rzeczywistość. Jednak dopiero w XX wieku nauka zaczęła stawiać to pytanie w formie eksperymentów, próbując ustalić, czy ludzka świadomość może rzeczywiście oddziaływać na materię. Jednym z najważniejszych i najbardziej kontrowersyjnych projektów w tej dziedzinie był Princeton Engineering Anomalies Research (PEAR), prowadzony przez blisko trzy dekady na Uniwersytecie Princeton.

Narodziny projektu PEAR

Za inicjatywą PEAR stał profesor Robert G. Jahn, dziekan Wydziału Inżynierii Princeton, znany z prac nad napędem plazmowym. Jahn, człowiek o otwartym umyśle, zainteresował się doniesieniami o dziwnych interakcjach ludzi z maszynami. Przekonała go do tego Brenda Dunne, psycholożka zafascynowana zjawiskami parapsychologicznymi, która została później jego bliską współpracownicą. W 1979 roku wspólnie powołali do życia laboratorium PEAR, by sprawdzić, czy ludzka intencja może wpływać na wyniki urządzeń losowych.

Jak wyglądały eksperymenty?

Podstawowym narzędziem PEAR były elektroniczne generatory losowe (Random Event Generators, REGs), które produkowały ciągi zer i jedynek. Uczestnicy eksperymentów — ochotnicy rekrutowani wśród studentów i pracowników — mieli siedzieć przed urządzeniem i skupić się na tym, by liczby układały się w określonym kierunku, np. by w serii padło więcej jedynek niż zer.

W ciągu niemal 30 lat przeprowadzono ponad 2,5 miliona prób, zbierając olbrzymią ilość danych. Co ciekawe, ochotnicy nie musieli dotykać maszyn ani mieć z nimi fizycznego kontaktu. Czasami eksperymenty prowadzono nawet na odległość, z osobami oddalonymi o setki kilometrów od laboratorium.

Co pokazały wyniki?

Wyniki zaskoczyły nie tylko badaczy, ale i samych uczestników. Choć odchylenia były minimalne — wynosiły średnio około 1–2 tysięcznych części procenta — były statystycznie istotne i powtarzalne. Efekt pojawiał się tylko wtedy, gdy ludzie próbowali wpływać na wyniki. W próbach kontrolnych, gdy nikt nie wysyłał intencji, urządzenia zachowywały się zgodnie z oczekiwaniami teorii prawdopodobieństwa.

Emocje, praca zespołowa i zbiorowa świadomość

Zespół Jahna szybko zauważył, że na siłę efektu wpływają także emocje i kontekst. Uczestnicy, którzy byli mocno zaangażowani emocjonalnie lub pracowali w parach, osiągali lepsze wyniki. Nawet płeć miała znaczenie — mężczyźni i kobiety w parach często generowali silniejsze odchylenia niż pracując osobno.

To odkrycie zainspirowało PEAR do rozszerzenia badań na skalę globalną. W latach 90. rozpoczęto eksperymenty w ramach tzw. Global Consciousness Project, które trwały jeszcze po zamknięciu PEAR. REG-i rozmieszczone na całym świecie rejestrowały wyniki podczas ważnych wydarzeń społecznych — jak śmierć księżnej Diany, zamachy 11 września czy wejście w nowe tysiąclecie. Wyniki pokazywały wyraźne odchylenia od losowości w chwilach globalnego poruszenia emocjonalnego, co sugerowało, że zbiorowa świadomość ludzkości może „zaburzać” fizyczne procesy.

Dlaczego wyniki są kontrowersyjne?

Nic dziwnego, że badania PEAR spotkały się z krytyką ze strony środowiska naukowego. Sceptycy, tacy jak Richard Wiseman czy Ray Hyman, wskazywali na możliwe problemy metodologiczne, np. subtelny wpływ eksperymentatorów, selektywne raportowanie danych czy niekontrolowane zmienne. Z kolei Jahn i Dunne odpowiadali, że przez lata udoskonalali procedury, a ich wyniki były niezwykle stabilne w czasie.

Co ważne, nawet krytycy przyznawali, że PEAR działało uczciwie. Badania publikowano w otwartych źródłach, udostępniano dane, a metodologia była przejrzysta. To, co pozostawało sporne, to interpretacja wyników. Czy minimalne, ale powtarzalne odchylenia rzeczywiście dowodzą wpływu świadomości na materię, czy są po prostu artefaktem statystycznym?

Dziedzictwo i współczesne znaczenie

W 2007 roku PEAR zostało oficjalnie zamknięte, ale spuścizna projektu żyje dalej. Zespół Jahna i Dunne założył International Consciousness Research Laboratories (ICRL), które do dziś zajmuje się badaniami nad świadomością. Wyniki PEAR inspirowały także innych badaczy, takich jak Dean Radin, który w książce Entangled Minds próbował powiązać je z fizyką kwantową i zjawiskami pozazmysłowymi.

Dziś eksperymenty PEAR są często przywoływane w dyskusjach o teorii „świadomości kwantowej,” hipotezach pola morfogenetycznego czy zbiorowej świadomości. Choć nie doprowadziły do rewolucji naukowej, pokazały, że pytanie o związek między umysłem a materią wciąż pozostaje aktualne.

Czy świadomość rzeczywiście wpływa na materię?

Choć nauka nie ma jeszcze jednoznacznej odpowiedzi, badania PEAR pozostają jednym z najciekawszych dowodów na to, że świadomość może subtelnie oddziaływać na świat fizyczny. Dla jednych to dowód na istnienie nieznanych sił, dla innych — zjawisko statystyczne bez większego znaczenia. Tak czy inaczej, projekt PEAR pokazał, że warto zadawać pytania na granicy nauki i tajemnicy, bo właśnie tam rodzą się największe odkrycia.

Źródła:

• Jahn, R. G., & Dunne, B. J. (1987). Margins of Reality: The Role of Consciousness in the Physical World. Harcourt Brace Jovanovich.
• Radin, D. (2006). Entangled Minds: Extrasensory Experiences in a Quantum Reality. Simon & Schuster.
• Jahn, R. G., Dunne, B. J., Nelson, R. D., Dobyns, Y. H., & Bradish, G. J. (1997). Correlations of random binary sequences with pre-stated operator intention: A review of a 12-year program. Journal of Scientific Exploration, 11(3), 345–367.
• Oficjalna witryna archiwalna PEAR
• Witryna ICRL