Tolerancja - Polska wciąż na ostatnim miejscu w UE!

Pomimo statusu kluczowej europejskiej potęgi, Polska nie zdołała stworzyć atmosfery pełnej akceptacji i integracji dla wszystkich swoich mieszkańców.

Dlaczego temat tolerancji jest ważny i powinien być często poruszany? Otóż tolerancja jest niezbędna dla integracji społecznej i pokoju, zwłaszcza w odniesieniu do osób o odmiennej - względem danego ogółu - orientacji seksualnej i pochodzeniu etnicznym, ale nie tylko. O ile wiele krajów poczyniło w tej dziedzinie w ostatnich latach znaczące postępy, o tyle Polska w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej ma w tym względzie spore braki.

W tym artykule wyjaśniamy dlaczego tolerancja jest tak ważna, jak obecna polityka Polski wpływa na życie jej obywateli i co można by zrobić, aby poprawić ten stan rzeczy. Polska musi dokonać postępu w tej kwestii i to szybko! Dowiemy się również, dlaczego tak zwani ludzie nietolerancyjni nie są w stanie zrozumieć odmienności.

Tolerancja - Czy każdy z nas wie, co to takiego?

Z punktu widzenia psychologii społecznej tolerancja to umiejętność życia z ludźmi, którzy znacząco różnią się od siebie.

Zapożyczone z łacińskiego terminu tolerantia, polskie słowo tolerancja oznacza wytrwałość i cierpliwość. Tolerancja oznacza bowiem cierpliwość i wyrozumiałość w świetle odmienności. Jest poszanowaniem cudzych uczuć, wierzeń, obyczajów.

W swoim współczesnym znaczeniu pojęcie tolerancji odnosi się do trzech aspektów rzeczywistości: ja, inni i cały świat. Najczęściej mówimy o tolerancji w kontekście innych ludzi i reszty świata. W takiej perspektywie tolerancja oznacza zrozumienie i empatię, czyli chęć przyjrzenia się temu, że dana osoba może się wypowiadać, myśleć, wyglądać, bądź zachowywać się inaczej niż ja. Tolerancja wiąże się zatem z empatią, wczuwaniem się w sytuacje innych ludzi i ze zrozumieniem postępowania osób trzecich. Upraszczając można śmiało stwierdzić, że tolerancja to akceptacja drugiego człowieka, niezależnie od jego poglądów.

Kim jest osoba tolerancyjna? Osoba tolerancyjna, to taka, która ma szacunek dla ludzi, ich wolności i sposobu życia pomimo, iż mocno się różni od naszego. Nie oznacza to jednak, że tolerancja pozbawia nas własnych poglądów i sposobu myślenia. W rzeczywistości, możemy myśleć całkiem odmienne od ogółu, a mimo tego pozostawać osobą tolerancyjną. Co ważne, choć możemy być bardziej lub mniej tolerancyjni w odniesieniu do pewnych aspektów względnej odmienności, każdy człowiek ma własne granice tolerancji.

W coraz to bardziej zglobalizowanym świecie temat tolerancji jest absolutnym priorytetem! Powinniśmy akceptować różne kultury, religie i style życia, dając drugiemu człowiekowi prawo do wyrażania się w sposób, jaki mu najbardziej odpowiada. Taka postawa nie tylko pozwala nam zrozumieć perspektywę innych ludzi, ale także wzmacnia nasze społeczeństwo poprzez przełamywanie uprzedzeń i celebrowanie różnorodności.

Czy tolerancja leży u podstaw wolności i pokoju?

Tolerancja sprzyja zrozumieniu odmienności i wzmacnia relacje między różnymi grupami w danym społeczeństwie, zmniejszając napięcia, które mogą prowadzić do przemocy. Jest również niezbędna do budowania pokojowych i otwartych społeczeństw, w których ludzie mogą swobodnie wyrażać siebie bez obaw przed dyskryminacją lub prześladowaniem. Budzi również poczucie szacunku dla różnych wartości kulturowych i przekonań, pozwalając ludziom ze wszystkich środowisk na pokojowe współistnienie.

Patrząc na tolerancję z szerszej perspektywy warto zauważyć, że jeśli dajemy drugiemu człowiekowi prawo do tego, aby miewał on zwyczaje zupełnie inne niż te, które są nam dobrze znane, to w ten sposób też dajemy sobie samemu takie prawo.

Zasady tolerancji

Konferencja Generalna UNESCO na swojej 28 sesji w 1995 roku przyjęła Deklarację Zasad Tolerancji. Artykuł 1 Deklaracji Zasad Tolerancji brzmi następująco:

"Tolerancja to szacunek, akceptacja i uznanie bogactwa różnorodności kultur na świecie, naszych form wyrazu i sposobów na bycie człowiekiem. Sprzyja jej wiedza, otwartość, komunikowanie się oraz wolność słowa, sumienia i wiary. Tolerancja jest harmonią w różnorodności. To nie tylko moralny obowiązek, ale także prawny i polityczny warunek. Tolerancja - wartość, która czyni możliwym pokój - przyczynia się do zastąpienia kultury wojny kulturą pokoju."

Skąd się bierze brak tolerancji?

Teraz, gdy już wiemy czym jest i na czym polega tolerancja, warto się zastanowić nad źródłem braku tolerancji. Skąd się bierze brak tolerancji w danym społeczeństwie? Ogólnie rzecz biorąc, brak tolerancji wynika z niedostatku wiedzy odnośnie przyczyn, lub lękiem przed zrozumieniem zachowania drugiej osoby. Ludzie nietolerancyjni są zamknięci na odmienność, boją się jej i nie rozumieją. Ludzie nietolerancyjni nie akceptują odmienności ze strachu przed nieznanym, a także dlatego, że są zbyt mocno zakorzenieni w swoich przekonaniach, tradycjach, sposobie myślenia i ocenie innych. Do przyczyn braku tolerancji zaliczamy:

• nałogi prowadzące do zaburzeń osobowości;
• bezdomność, bezrobocie;
• ubóstwo;
• niepełnosprawność i długotrwałe problemy zdrowotne;
• wyobcowanie społeczne;
• niska pozycja społeczna.

Warto dodać, że ludzie nietolerancyjni są zazwyczaj słabo wykształceni, a czasami znajdują się na marginesie społecznym. Młodzi Polacy są na ogół bardziej tolerancyjni. Czynnikami prowadzącymi do większej tolerancji są lepsze wykształcenie i bardziej ugruntowane doświadczenie obcowania z „innymi”, a także - prawdopodobnie - mniejsze kompleksy, niż miało to miejsce w przypadku poprzednich pokoleń.

Tolerancja w Polsce - Czy Polacy są tolerancyjni?

Kiedy mówimy o tolerancji, mamy na myśli gotowość do akceptacji i poszanowania przekonań i praktyk innych ludzi lub grup. Jest to fundamentalna część każdego społeczeństwa, ponieważ pomaga promować pokój, zrozumienie i wzajemną akceptację między ludźmi z różnych środowisk i przekonań.

Czy w Polsce mamy tolerancyjne społeczeństwo? Niestety, jeśli chodzi o Polskę, postęp w tolerancji, przykładowo dla osób LGBT, jest bardzo powolny. Według najnowszego rankingu ILGA Europe z 2021 roku, który mierzy równość społeczności LGBTI w Europie, Polska zajęła pod tym kątem ostatnie miejsce wśród krajów Unii Europejskiej. A wraz z doniesieniami o rosnącej liczbie homofobicznych ataków na osoby o innej orientacji seksualnej lub obcokrajowców o innym kolorze skóry, jasne jest, że nasz kraj ma jeszcze przed sobą długą drogę do przebycia.

W kraju takim jak Polska, gdzie osoby LGBT cierpią z powodu uprzedzeń i dyskryminacji wynikającej z długo utrzymywanych konserwatywnych poglądów na temat orientacji seksualnej, tolerancja jest szczególnie ważna dla tworzenia środowiska zrozumienia i szacunku dla wszystkich członków społeczeństwa bez względu na tożsamość płciową czy orientację seksualną.

Jakie postępy poczynili Polacy pod względem tolerancji?

Co zatem zrobiła Polska, aby zachęcić do większej tolerancji? Niestety niewiele!

Prawa i regulacje chroniące odmienność i różnorodność - Polska zbyt powoli wprowadza prawa i regulacje chroniące osoby LGBTI przed dyskryminacją. Jest to szczególnie widoczne w porównaniu z innymi krajami UE, w których przepisy chroniące prawa osób LGBTI obowiązują od ponad wieku.

Środowisko społeczne i polityczne - Środowisko społeczne i polityczne w Polsce jest często wrogie wobec mniejszości, w szczególności osób LGBTI. Świadczy o tym rosnąca liczba przestępstw z nienawiści wobec tych grup. Ponadto homofobiczna retoryka jest powszechna w mediach i wśród polityków. Choć niektórzy działacze starają się zachęcać do bardziej tolerancyjnych postaw, głosy te są często uciszane przez rządzących, którzy obecnie mają mało tolerancyjne poglądy.

Edukacja - Edukacja mogłaby być kluczowym czynnikiem w promowaniu tolerancji - gdyby była właściwie realizowana. Niestety, w Polsce wciąż brakuje edukacji na temat potrzeb osób LGBTI i znaczenia tolerancji. Oznacza to, że ludzie nie otrzymują zasobów i wiedzy, których potrzebują, aby zrozumieć, dlaczego ważne jest, aby być tolerancyjnym wobec odmiennej orientacji seksualnej lub koloru skóry.

Odmienność religijna - W Polsce to wciąż wielki problem!

Oprócz nietolerancji dotyczącej orientacji seksualnej, w ostatnim czasie w Polsce odnotowujemy liczne przypadki nietolerancji religijnej i rasizmu. Podłożem tego problemu wydaje się być struktura naszego społeczeństwa, w którym z pozorów istnieje jednomyślność. Jednakże, ta iluzja jednolitości jest nieprawdziwa, ponieważ w Polsce istnieje wiele wyznań religijnych, a ludzie mają różne przekonania i poglądy.

Święta Bożego Narodzenia są dobrym przykładem na to, jak silne są fundamenty religii chrześcijańskiej w naszej kulturze i tradycji. Jednakże, tam gdzie istnieje iluzja jednomyślności, pojawia się również kontrast między różnymi wyznaniami, co prowadzi do stygmatyzacji i nietolerancji. Niestety, nawet dzieci stają się ofiarą brutalnej nietolerancji religijnej w wielu szkołach, gdzie na lekcje religii (oczywiście katolickiej) są zapisywane niemal automatycznie, niezależnie od przekonań rodziców! Dlatego ważne jest, aby nauczyciele i rodzice zapewnili dziecku odpowiednie wzorce, które będą przeciwdziałać dyskryminacji religijnej. Należy pamiętać, że żadna forma dyskryminacji religijnej nie powinna być tolerowana, nawet jeśli przypomina niewinne żarty. Agresja na poziomie werbalnym może się łatwo przerodzić w nękanie psychiczne lub wręcz przemoc fizyczną.

Przeciwnicy nauczania religii w szkołach sugerują, aby tego rodzaju lekcje odbywały się wyłącznie w salach katechetycznych, w pobliżu kościołów. Jednakże, otwarte pozostaje pytanie, czy taki powrót do przeszłości byłby w stanie ograniczyć zjawisko nietolerancji religijnej na poziomie szkolnym. Dlatego konieczne jest, aby nauczyciele otwarcie zachęcali do tolerancji i szacunku do innych wyznań religijnych.

Jako społeczeństwo musimy działać wspólnie i zorganizowanie, aby definitywnie wyeliminować nietolerancję religijną i rasizm w Polsce. Jest to niezbędne, aby nasze dzieci i przyszłe pokolenia mogły żyć w harmonii, bez dyskryminacji ze względu na wyznanie czy pochodzenie etniczne.

Społeczności LGBTIQ - Dlaczego Polska wciąż zajmuje niskie miejsce w rankingu równości LGBTIQ?

Szokujące jest to, że problemy osób nieheteronormatywnych w Polsce teraz i niemalże 30 lat temu nie zmieniły się! Ci ludzie wziąć doświadczają agresji fizycznej i słownej oraz dyskryminacji – w szkole, na uczelni, w pracy, urzędach i usługach, w domu i na ulicy!

Jako naród, Polska wciąż zmaga się z nietolerancją, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby o odmiennej orientacji seksualnej i kolorze skóry. Ma to negatywny wpływ na reputację kraju, a także na jego ranking w indeksie równości LGBTI ILGA Europe: po raz kolejny w 2021 roku Polska zajęła ostatnie miejsce wśród krajów Unii Europejskiej. Dlaczego tak się dzieje? Czemu w Polsce mamy mało tolerancyjne społeczeństwo? Przyjrzyjmy się kilku możliwym przyczynom takiej sytuacji.

Brak Ustawodawstwa - Największym powodem, dla którego Polska zajmuje tak niskie miejsce w zakresie równości LGBTI, jest brak ustawodawstwa chroniącego prawa tej grupy. Nawet jeśli w krajach takich jak Niemcy czy Francja istnieją postępujące zabezpieczenia prawne, Polska pozostaje jedynym krajem w UE bez jakiejkolwiek ochrony prawnej dla tych osób. Oznacza to, że na co dzień spotykają się one z dyskryminacją i przemocą bez możliwości odwołania się do prawa i ochrony.

Wpływ społeczny - W Polsce istnieje silne społeczne piętno związane z każdą osobą, która identyfikuje się jako inna niż heteroseksualna - niestety prawda jest taka, że bycie osobą LGBTIQ jest obecnie uważane za wstydliwe w polskiej kulturze, co prowadzi do tego, że wiele osób milczy na temat swojej orientacji seksualnej lub nawet kłamie na ten temat. To w znacznym stopniu przyczynia się do tego, że Polacy LGBTIQ wciąż regularnie spotykają się z dyskryminacją, prześladowaniem, a nawet przemocą.

Jest jasne, że zmiany muszą nastąpić, jeśli Polska chce zrobić postęp w tolerancji dla swoich obywateli LGBTIQ. Do tego czasu nadal będziemy zajmować ostatnie miejsce w indeksie równości ILGA Europe i pozostaniemy najmniej tolerancyjnych narodem w Europie wobec tej grupy osób.

Jak daleko zaszliśmy w akceptacji odmiennych orientacji seksualnych, przekonań i kolorów skóry w Polsce?

Podczas gdy większość krajów rozwija coraz to bardziej tolerancyjne podejście dla osób o odmiennej orientacji seksualnej, przekonaniach religijnych i kolorze skóry, niestety w Polsce mamy jeszcze długą drogę do przebycia.

Dane jasno pokazują, że Polacy nie są tak tolerancyjni dla osób LGBTI+ i obcokrajowców jak inne kraje europejskie. Polska nie zalegalizowała jeszcze małżeństw osób tej samej płci ani adopcji, pomimo nacisków ze strony organizacji praw człowieka. W naszym kraju nie ma również przepisów zakazujących dyskryminacji w zatrudnianiu na podstawie orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej. Dodatkowo, jeśli chodzi o mowę nienawiści i przestępstwa z nienawiści wobec osób LGBTI+, polskie prawo oferuje bardzo niewielką ochronę - w zasadzie, w praktyce tej ochrony w ogóle nie ma. Pokazuje to, że choć Polacy mogą otwarcie twierdzić, że są narodem tolerancyjnym, rzeczywistość jest od tego daleka.

Dlaczego tolerancja jest tak ważna?

Każdy z nas powinien się zastanowić czy jest wystarczająco tolerancyjny, biorąc pod lupę różne aspekty pojęcia tolerancji. Dlaczego warto być tolerancyjnym człowiekiem? Choć z jednej strony bezgraniczna tolerancja musi prowadzić do jej całkowitego zaniku, to z drugiej strony, zupełny brak tolerancji skutkuje odrzucaniem, alienacją, ośmieszaniem, upokarzaniem, a w konsekwencji agresją i przemocą! Bycie tolerancyjnym człowiekiem może nie tylko zapobiegać temu wszystkiemu, ale także umożliwiać nam o wiele szerszy pogląd i głębsze zrozumienie otaczającej nas rzeczywistości.

Gandhi wierzył, że jeśli chcemy zobaczyć, jak zmienia się świat wokół nas, powinniśmy zacząć od samych siebie. Zatem dążmy do bardziej tolerancyjnego społeczeństwa, akceptując drugiego człowieka, niezależnie od jego poglądów i zwyczajów, nawet jeśli bardzo się one różnią od naszych.

Tolerancja to danie prawa do wolności drugiemu człowiekowi poprzez poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, przekonań. W końcu każdy człowiek powinien mieć prawo żyć, jak mu się najbardziej podoba, zgodnie ze swoimi przekonaniami i zwyczajami. Dlatego ważne jest, abyśmy wszyscy nauczyli się akceptacji wobec drugiego człowieka. Zawsze bowiem należy okazywać szacunek drugiemu człowiekowi, niezależnie od jego wyglądu, wiary, bądź orientacji seksualnej.