Czytaj małe naklejki na owocach i warzywach!

Większość z nas zapewne spotkała się wiele razy z naklejkami na owocach i warzywach. Takie nalepki, przeważnie bez dłuższego namysłu, odruchowo zrywamy w trakcie mycia lub obierania tego typu produktów. Pomimo iż, na ogół mało kto zastanawia się, jaką funkcje mogłyby te nalepki pełnić, to okazuje się, że niektóre z nich mogą stanowić cenne źródło informacji dla świadomych konsumentów. Wiedza o oznaczeniach umieszczanych na owocach i warzywach pozwoli Ci w sposób świadomy wybierać to, co jest dla Ciebie zdrowe i unikać szkodliwej dla zdrowia chemii obecnej w pożywieniu.

Kody PLU

Oparty na potrzebach czysto biznesowych, system kodów PLU jest obecnie stosowany dobrowolnie przez podmioty gospodarcze. W przeciwieństwie do informacji, jakie widnieją w wielu polskich serwisach internetowych, w żadnym Państwie nie jest on regulowany przez przepisy prawne. Kod PLU to 4- lub 5-cyfrowy ciąg cyfr, który może znajdować się na naklejce, foliowej torebce, lub opakowaniu od produktów takich jak warzywa, owoce i tym podobne. Skrót PLU pochodzi od angielskiego zwrotu ''Price look-up''. Niektóre produkty są oznakowane kodami PLU, podczas gdy inne nie, gdyż raczej trudno było by zastosować to rozwiązanie na fasolce, grzybach, czy nawet winogronach.

Co ciekawe, choć polscy konsumenci na ogół nie mają o nim pojęcia, to system kodów PLU wcale nie jest nowością, gdyż powszechnie stosowany jest on od prawie 30 lat! Od 1990 roku stosuje się w nim 4-cyfrowe ciągi cyfr, w których pierwszą cyfrą jest zawsze „3” lub „4”. W 4-cyfrowym kodzie poszczególne cyfry nie mają jakiegokolwiek konkretnego znaczenia. Nie ma w nim bowiem żadnej logiki, oprócz tego, że kombinacje są unikatowe i niepowtarzalne, gdyż w systemie PLU kojarzone są z konkretnymi produktami. Żaden znak w ramach 4-cyfrowej liczby nie reprezentuje niczego szczególnego. Choć 4 cyfrowy kod jest dziś nadal stosowany, to z czasem został wprowadzony również jego 5-cyfrowy wariant. Od roku 2001 nad systemem kodów PLU czuwa Międzynarodowa Federacja ds. Standardów Produktu – International Federation for Produce Standards (IFPS). Kody PLU są starannie dopasowywane do danego rodzaju produktu i typu uprawy. Np.: 3339 Jabłka / Bełchard Małe Obecnie istnieje ponad 1400 globalnych kodów PLU IFPS przypisanych do poszczególnych produktów.

Kody PLU a rodzaj uprawy

Widniejące na etykietach owoców i warzyw kody PLU jednoznacznie określają, z jakiego rodzaju uprawy pochodzi produkt. Uprawy ekologiczne. Produkty pochodzące z upraw ekologicznych, w których nie są stosowane sztuczne nawozy, lub szkodliwa chemia zwiększająca wytrzymałość i trwałość owoców/warzyw, posiadają 5-cyfrowy kod PLU, rozpoczynający się od cyfry 9. Jeśli zauważymy tego typu kod PLU, możemy mieć absolutną pewność, że owoc lub warzywo pochodzi z upraw, w których zastosowano wyłącznie naturalne metody agrotechniczne.

Żywność konwencjonalna. 4-cyfrowy kod PLU, rozpoczynający się od cyfry 4, oznacza, że dany owoc czy warzywo zostało wyprodukowane przy użyciu tak zwanych nowoczesnych (tradycyjnych) metod agrotechnicznych. Co to oznacza? Otóż to, że do jego uprawy zostały wykorzystane duże ilości sztucznych pestycydów i chemicznych nawozów.

Żywność modyfikowana genetycznie. Warzywa lub owoce, które pochodzą z upraw genetycznie modyfikowanych, obecnie posiadają 5-cyfrowy kod PLU, rozpoczynające się od cyfry 8. Jednak, choć przedrostek "8" (serie 83000-84999) był dotychczas zarezerwowany dla upraw GMO, to w rzeczywistości nigdy nie był on stosowany w sprzedaży detalicznej, wobec czego IFPS zobowiązało się do wprowadzenia pewnej zmiany w tym zakresie. Usunięcie rezerwacji przedrostku 8 dla upraw GMO przyniesie tysiąc dodatkowych wolnych kodów PLU, które będą stosowane w przyszłości. Serie 83000 i 84000 zostaną bowiem użyte po wyczerpaniu wolnych kombinacji z serii 3000 i 4000. Seria 83000 będzie zarezerwowana dla „tradycyjnych” produktów – z zastosowaniem szkodliwej dla zdrowia chemii, natomiast seria 84000 wyznaczy odpowiedni produkt ekologiczny. Zatem w przyszłości Międzynarodowa Federacja Standardów Produkcji (IFPS) zacznie przypisywać kody IFPS IFU z wykorzystaniem serii 83000 i 84000; jednak - w przeciwieństwie do cyfry "9" - wiodąca cyfra "8" nie będzie miała w tym przypadku jakiegokolwiek znaczenia.

Kody kreskowe na opakowaniach owoców i warzyw

Kod kreskowy również może zawierać cenne dla konsumenta informacje. Jeśli rozpoczyna się on od ciągu 590, to oznacza, że prawdopodobnie produkt pochodzi z Polski, ale tylko prawdopodobnie, gdyż – bardziej precyzyjnie - ciąg znaków dotyczący kraju odnosi się do kraju dystrybutora, a nie kraju uprawy, bądź kraju produkcji wyrobu! Ciągi cyfr 400-440 na początku kodów kreskowych należą do Niemiec, natomiast 00-09 do Stanów Zjednoczonych, a 690 i 691 do Chin. Pozostałe przykładowe kody krajów, istotne dla warzyw i owoców to: 84 Hiszpania 780 Chile 869 Turcja 87 Holandia 80-83 Włochy

Wymagane prawnie etykiety z ważnymi informacjami

Oprócz kodów kreskowych i naklejek z kodem PLU warto dokładnie czytać etykiety znajdujące się na opakowaniach owoców i warzyw. Polskie przepisy prawne wymagają obecności następujących informacji na opakowaniach produktów spożywczych: nazwa i adres podmiotu pakującego lub wysyłającego; nazwa produktu, jeżeli zawartość opakowania nie jest widoczna z zewnątrz; pełna nazwa państwa pochodzenia lub nazwa potoczna; klasa jakości produktu.

Wnioski

Kupując owoce lub warzywa zawsze warto spojrzeć na obecne na nich, lub na ich opakowaniu, etykiety, kody kreskowe lub naklejki z kodami PLU. Pomimo, iż bardzo często widniejąca na sklepowych półkach informacja może nieco wprowadzać w błąd, to etykiety, kody kreskowe, a tym bardziej kody PLU stanowią dla nas jak najbardziej cenne źródło informacji. Jeśli zależy Ci na produktach pochodzących z upraw ekologicznych, możesz mieć absolutną pewność, że kod PLU rozpoczynający się od cyfry 9 oznacza dokładnie taki produkt. Choć w przyszłości kody PLU rozpoczynające się od 8 nie będą już przypisywane do produktów genetycznie modyfikowanych, to obecnie lepiej unikaj kupowania owoców i warzyw, których kody PLU rozpoczynają się od takiej właśnie cyfry! Bibliografia: IFPS - Produce IFPS PLU codes - A user's guide - Kody PLU: Oficjalny przewodnik użytkownika