Honorowy dawca krwi - Jak i gdzie oddać krew? Jakie są z tego korzyści?

Ludzki organizm nieustannie tworzy nowe elementy krwi, które zastępują jej stare składniki. Każdego dnia powstają miliony nowych krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Elementy morfotyczne krwi produkowane są głównie w szpiku kostnym, a dodatkowo w śledzionie, węzłach chłonnych i układzie siateczkowo-śródbłonkowym. Hemopoeza, czyli mechanizm powstawania nowych elementów krwi, obejmuje erytropoezę (wytwarzanie krwinek czerwonych), leukopoezę (wytwarzanie krwinek białych) oraz trombopoezę (wytwarzanie płytek krwi).

W ciele dorosłego człowieka krąży przeważnie od 4 do 6 litrów krwi. Gdy w wyniku nagłych lub przewlekłych problemów zdrowotnych, ubywa jej zbyt duża ilość, życie jest zagrożone. W takich przypadkach konieczna jest transfuzja krwi.

Powszechnie wiadomo, że krew może ratować życie. Ludzka krew jest przetaczana przy niektórych operacjach, porodach i w wielu innych sytuacjach, w których tylko w ten sposób można przywrócić pacjentom zdrowie.

Stany magazynowe krwi wyczerpują się w mgnieniu oka i trzeba je regularnie uzupełniać, aby zapewnić natychmiastową dostępność każdego jej rodzaju. Poza bardzo wyjątkowymi sytuacjami, jedynym źródłem takiej krwi są bezinteresowni, honorowi dawcy.

Honorowe oddawanie krwi to zarówno wspaniała idea, jak i niezastępowalna metoda leczenia, która w Polsce oparta jest na zasadzie dobrowolnego i bezpłatnego oddawania krwi.

Honorowy dawca krwi pomaga bezpośrednio ratować życie drugiego człowieka, lub ułatwia jego powrót do zdrowia. Oddając bezinteresownie krew, wspiera lekarzy w ich codziennej walce o życie i zdrowie pacjentów.

Bezinteresowne, honorowe krwiodawstwo, powszechnie uchodzi za bardzo szlachetny gest. Choć ludzie o dobrym sercu decydują się oddawać krew tylko po to, by pomagać innym, w rzeczywistości przysługuje im długa lista przywilejów. Większość osób przekonana jest, iż w zamian za oddanie krwi otrzymuje się jedynie czekoladę i dzień wolny od pracy. Okazuje się jednak, iż sprawa wygląda zupełnie inaczej. Przede wszystkim, honorowy dawca krwi ma satysfakcję z tego, że może ratować życie innych osób - bo to jest przecież najważniejszym celem jego niesamowitego gestu! Co jednak ciekawe, bycie krwiodawcą przynosi też pewne korzyści materialne, które rosną wraz z ilością oddawanej krwi.

Korzyści z oddawania krwi

Osobom oddającym krew przysługuje (źródło 1) długa lista przywilejów.

Tuż po oddaniu krwi lub jej składników, przysługuje posiłek regeneracyjny o wartości kalorycznej 4500 kcal (tj.: 8 czekolad, 1 wafelek, 1 sok).

Krwiodawca może otrzymać bezpłatne wyniki badań laboratoryjnych oddanej krwi, jeśli wcześniej poinformuje o tym personel punktu poboru krwi.

Jednostka publicznej służby krwi ponosi koszty udania się krwiodawcy do najbliższego punktu poboru krwi. Zwrot odbywa się na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju.

Osobie oddającej krew przysługuje zwolnienie z pracy w dniu jej poboru. Zwolnienie z pracy należy się także na czas okresowego badania lekarskiego, jakim regularnie poddawani są dawcy krwi. Dodatkowo, dawcy przysługuje zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy.

Każdy ochotnik, który odda krew przynajmniej kilka razy, w krótkim czasie, całkowicie bezpłatnie, lub za niewielką opłatą, otrzymuje kartę identyfikacyjną grupy krwi.

Dawcom krwi przysługuje ulga podatkowa z tytułu darowizn przekazanych na cele krwiodawstwa. Przy rozliczaniu corocznej deklaracji PIT, każdy krwiodawca ma możliwość odliczenia od swojego przychodu określoną kwotę, której wysokość jest zależna od ilości oddanej krwi. Kwota tej ulgi wyznaczana jest mnożąc ilość litrów oddanej krwi (bądź osocza) przez obowiązujący ekwiwalent pieniężny, który na chwilę obecną wynosi 130 zł. Co jednak istotne, odliczenie z tego tytułu nie może przekroczyć kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu (w przypadku ryczałtu 6 proc. przychodu), wykazanego w deklaracji.

W przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, lub stanu epidemii, krwiodawcom przysługuje 33-procentowa ulga w kosztach biletów krajowych środków komunikacji.

Oprócz wymienionych wyżej korzyści, krwiodawcom przysługują różnego rodzaju zniżki od partnerów RCKiK (Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa) na terenie całego kraju.

Korzyści dla zasłużonych dawców

Osobom posiadającym tytuł Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi przysługuje jeszcze więcej przywilejów, niż te, które wymienione zostały powyżej.

Czym różni się Honorowy Dawca Krwi od „zwykłego” dawcy? Otóż, tytuł ten uzyskuje się po oddaniu co najmniej 5 litrów krwi w przypadku kobiet oraz 6 litrów krwi w przypadku mężczyzn, bądź ilości innych składników krwi odpowiadających tym objętościom.

Posiadacze tytułu ZHDK mają możliwość kupowania niektórych leków ze zniżkami. Jakie to są aktualnie leki i jak kształtują się wspomniane zniżki, można sprawdzić tutaj (źródło 2).

Osobom z tytułem ZHDK przysługują zniżki na bilety w środkach publicznego transportu miejskiego. Choć mogą występować tutaj pewne różnice pomiędzy poszczególnymi miastami, w licznych przypadkach wspomniana ulga wynosi nawet 100 procent!

Posiadając tytuł ZHDC otrzymujemy przywilej korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.

Dodatkowo, zasłużeni dawcy krwi mogą korzystać ze zniżek i ulg w schroniskach, hotelach, sklepach i punktach usługowych zrzeszonych wokół inicjatywy „Dawcom w Darze”.

Honorowymi dawcami krwi mogą zostać osoby w wieku od 18 do 65 lat, które cieszą się dobrym zdrowiem i nie podlegają dyskwalifikacji (źródło 3), a także (źródło 4):

• których waga wynosi co najmniej 50 kilogramów;
• u których w ciągu ostatniego półrocza nie wykonano zabiegów akupunktury, tatuażu, przekłucia uszu bądź innych części ciała;
• które w ciągu ostatniego półrocza nie były poddawane zabiegom operacyjnym, endoskopowym i innym podobnym diagnostycznym badaniom (np. gastroskopia, panendoskopia, artroskopia, laparoskopia);
• które w ciągu ostatniego półrocza nie były leczone krwią i preparatami krwiopochodnymi.

Przeciwwskazania

Pomimo dobrej woli, w niektórych przypadkach najzwyczajniej krwi nie można oddawać!. Istnieją ku temu przeciwwskazania, zarówno bezwzględne, jak i tymczasowe.

Bezwzględne przeciwwskazania do oddawania krwi to:

• ciężkie choroby układu krążenia;
• ciężkie choroby układu pokarmowego;
• ciężkie schorzenia układu nerwowego;
• ciężkie choroby układu oddechowego;
• poważne schorzenia układu moczowego;
• choroby zakaźne, takie jak przykładowo HIV, żółtaczka, kiła;
• podwyższone ryzyko przenoszenia chorób wenerycznych, np. poprzez ryzykowne zachowania seksualne;
• narkomania;
• choroby krwi;
• cukrzyca;
• łuszczyca;
• nowotwory złośliwe.

Tymczasowe przeciwwskazania do oddawania krwi są następujące:

Ile krwi można oddawać, jak często i jak to się robi?

Jednorazowo można oddać maksymalnie 450 ml pełnej krwi. W przypadku mężczyzn, krwi nie pobiera się częściej niż 6 razy w roku, natomiast kobiety mogą ją oddawać nie częściej niż 4 razy. Co równie istotne, przerwa pomiędzy pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni. Jeśli natomiast chodzi o płytki krwi, można je oddawać co 4 tygodnie.

Krew można honorowo oddawać jedynie w jednej z placówek wchodzących w skład Publicznej Służby Krwi. Do pobierania krwi i oddzielania jej składników uprawnione są wyłącznie: Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (źródło 5), Wojskowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (źródło 6), Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa MSWiA (źródło 7) oraz ich oddziały i stacje terenowe.

Procedura oddawania krwi nie jest skomplikowana! A oto jej objaśnienie, krok po kroku:

• 1. Szatnia - tutaj pozostawiasz ubrania wierzchnie i ewentualne torby przed udaniem się do rejestracji;
• 2. Rejestracja – tutaj zostajesz zarejestrowany jako dawca, lub kandydat na dawcę. Oczywiście, musisz okazać swój dowód osobisty – lub jakiś inny dokument tożsamości z numerem PESEL i fotografią. Rejestracja jest też miejscem, w którym zazwyczaj dopełniasz wszelkich formalności wstępnych;
• 3. Pracownia analiz lekarskich – po rejestracji udajesz się tutaj w celu przeprowadzenia wstępnych badań krwi;
• 4. Gabinet lekarski – Tutaj lekarz przeprowadza badanie kwalifikacyjne do zabiegu oddania krwi, osocza, lub koncentratu krwinek płytkowych;
• 5. Strefa odpoczynku dla dawcy – po uzyskaniu kwalifikacji lekarskiej do zabiegu, w tym miejscu możesz się zrelaksować, ale także masz obowiązek umycia rąk w miejscach zgięć łokci, w specjalnie do tego celu przeznaczonym preparacie;
• 6. Blok pobrań – tutaj oddajesz krew, po czym otrzymujesz przysługujące Ci zwolnienie z pracy, uczelni, a także sporą ilość czekolady;
• 7. Strefa odpoczynku – po oddaniu krwi i otrzymaniu długo oczekiwanej czekolady (hurra!), udajesz się ponownie do strefy odpoczynku, gdzie najzwyczajniej się relaksujesz (ponownie) uciskając przez około 10 minut miejsce wkłucia jałowym opatrunkiem. Po tym czasie pozostajesz na terenie placówki medycznej na czas wyznaczony Ci przez personel medyczny. Zazwyczaj jest to jakieś 20-30 minut, po czym masz całą resztę dnia dla siebie!