Dwutlenek tytanu – szkodliwy dodatek w lekach, które miały nas leczyć

Dwutlenek tytanu (TiO₂) to związek chemiczny składający się z tytanu i tlenu, szeroko stosowany w różnych dziedzinach przemysłu i codziennego życia. Jest to biały proszek o wyjątkowych właściwościach kryjących i odbijających światło, dzięki czemu stanowi podstawowy składnik farb, lakierów, kosmetyków oraz tworzyw sztucznych. W przemyśle spożywczym dwutlenek tytanu jest wykorzystywany jako dodatek E171, nadający produktom biały kolor, choć jego stosowanie wzbudza kontrowersje ze względu na potencjalne skutki zdrowotne. Dwutlenek tytanu znajduje także zastosowanie w technologii, np. w produkcji ogniw fotowoltaicznych, dzięki swojej zdolności do absorpcji światła i właściwościom fotokatalitycznym. 

Historia stosowania dwutlenku tytanu w przemyśle farmaceutycznym

Dwutlenek tytanu nie od zawsze był tak kontrowersyjny. Jego historia w przemyśle farmaceutycznym sięga lat 50. XX wieku, kiedy odkryto jego doskonałe właściwości jako barwnika. Początkowo uważano go za całkowicie bezpieczny dodatek, co przyczyniło się do jego powszechnego stosowania. Dopiero postęp w badaniach naukowych pozwolił lepiej zrozumieć potencjalne zagrożenia, jakie niesie za sobą jego stosowanie, zwłaszcza w formie nanocząsteczek.

Szkodliwość dwutlenku tytanu

W ostatnich latach coraz więcej badań wskazuje na potencjalne ryzyko zdrowotne związane z długotrwałym narażeniem na dwutlenek tytanu. W 2021 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oficjalnie uznał go za substancję potencjalnie niebezpieczną dla zdrowia, szczególnie w formie nanocząsteczek, które mogą przenikać przez błony komórkowe i powodować uszkodzenia DNA. W konsekwencji, od sierpnia 2022 roku, stosowanie E171 w żywności zostało zakazane na terenie Unii Europejskiej. Jednak zakaz ten nie objął przemysłu farmaceutycznego. Dwutlenek tytanu nadal jest dodawany do wielu leków, w tym tych dostępnych bez recepty. Jest on stosowany jako substancja pomocnicza, nadająca pigułkom biały kolor lub jako powłoka ochronna. 

Paradoksalnie, leki, które mają poprawiać zdrowie, mogą przyczyniać się do jego pogorszenia poprzez zawartość tej kontrowersyjnej substancji.

Stanowiska międzynarodowe organizacji zdrowotnych

Oprócz Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), inne organizacje, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) czy Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), prowadzą badania nad wpływem TiO₂ na zdrowie. IARC zaklasyfikowała dwutlenek tytanu jako substancję możliwie rakotwórczą (grupa 2B), co dodatkowo wzbudziło globalną dyskusję na temat konieczności jego regulacji.

Wpływ na środowisko

Kontrowersje związane z dwutlenkiem tytanu nie ograniczają się tylko do zdrowia ludzi. TiO₂ wprowadzany do środowiska, np. poprzez ścieki przemysłowe, może negatywnie wpływać na ekosystemy wodne, szczególnie w formie nanocząsteczek. Badania wskazują, że substancja ta może zakłócać równowagę biologiczną w wodach powierzchniowych i glebach, co stanowi dodatkowy argument za ograniczeniem jej stosowania.

Dwutlenek tytanu w lekach w Polsce

Polska, mimo europejskich zaleceń, nadal pozwala na stosowanie dwutlenku tytanu w lekach. Na aptecznych półkach znajdziemy wiele preparatów, w których składzie widnieje E 171. Dotyczy to zarówno leków przeciwbólowych, jak i suplementów diety czy specyfików dla dzieci. 

Dlaczego substancja uznawana za potencjalnie rakotwórczą nadal jest obecna w produktach, które miałyby być synonimem zdrowia? Odpowiedź na to pytanie leży w przepisach. Choć dwutlenek tytanu został zakazany w żywności, to regulacje farmaceutyczne wymagają dodatkowych dowodów na szkodliwość tej substancji w lekach. Tymczasem proces wprowadzania zmian w przepisach jest czasochłonny, co skutkuje utrzymywaniem się obecnej sytuacji. To rodzi poważne pytania o priorytety branży farmaceutycznej i skuteczność organów odpowiedzialnych za ochronę zdrowia publicznego.

Leki zawierające dwutlenek tytanu

Poniższa lista zawiera przykładowe leki dostępne w polskich aptekach, z dodatkiem szkodliwego E 171, czyli dwutlenku tytanu.  

• Revival - Lek stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego. 
• Egzysta - Lek przeciwbólowy i przeciwdrgawkowy. 
• Paracetamol - Powszechnie stosowany środek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy. Wiele dostępnych na rynku preparatów z paracetamolem, zawiera dwutlenek tytanu. Przykładowo: Inflanor Plus.
• Lorafen - Lorafen to lek psychotropowy zawierający jedną z benzodiazepin – lorazepam. 
• Escitil - Preparat stosowany w leczeniu depresji (epizodów dużej depresji) oraz zaburzeń lękowych (takich jak: napady lęku panicznego z agorafobią lub bez agorafobii – lękiem przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, fobia społeczna, uogólnione zaburzenie lękowe oraz zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne). Lek w swoim składzie zawiera E 171.
• Metformax 1000 - Metformax 1000, zawiera metforminę, lek stosowany w leczeniu cukrzycy. Należy do grupy leków nazywanych biguanidami.  
• No-Spa - Popularny w Polsce lek dostępny bez recepty, który w swoim składzie zawiera szkodliwy E171, czyli dwutlenek tytanu. 
• Fervex ExtraTabs - Lek powszechnie stosowany przy pierwszych objawach przeziębienia i grypy.
• Rutinoscorbin - Preparat o połączonym działaniu rutozydu i witaminy C (kwasu askorbowego).
• Magne B6, tabletki powlekane - W składzie otoczki znajduje się szkodliwy dwutlenek tytanu.
• Ibuprom - W składzie tego popularnego leku widnieje dwutlenek tytanu E 171.
• Raphacholin C, tabletki - również zawiera szkodliwy E 171.

Powyższe leki to jedynie wierzchołek góry lodowej! Niestety, bardzo duża ilość leków sprzedawanych w Polsce zawiera w swoim składzie dwutlenek tytanu. 

Regularne przyjmowanie leków z dwutlenkiem tytanu

Pomimo faktu, że ilość dwutlenku tytanu w lekach jest przeważnie niewielka, regularne przyjmowanie tych preparatów przez długie lata, co ma miejsce w przypadku leczenia chorób przewlekłych, może prowadzić do akumulacji szkodliwych skutków w organizmie. Niewielkie dawki substancji potencjalnie toksycznych przyjmowane codziennie mogą przyczyniać się do mikrouszkodzeń w komórkach, zwiększając ryzyko przewlekłych stanów zapalnych, chorób nowotworowych oraz innych problemów zdrowotnych. To powinno być szczególnie istotnym argumentem dla przemysłu farmaceutycznego do poszukiwania bezpieczniejszych alternatyw.

Alternatywy dla dwutlenku tytanu

Warto zaznaczyć, że istnieją alternatywy dla dwutlenku tytanu, takie jak naturalne barwniki czy inne substancje pomocnicze, które nie niosą ze sobą takich kontrowersji. Wielu producentów już teraz decyduje się na ich zastosowanie, choć wiąże się to z wyższymi kosztami produkcji. Niestety, dopóki regulacje prawne nie wymuszą zmiany, trudno oczekiwać masowego odejścia od stosowania TiO2 w lekach.

Koszty i wyzwania związane z eliminacją TiO₂ z leków

Przemysł farmaceutyczny argumentuje, że zastąpienie dwutlenku tytanu wiąże się z ogromnymi kosztami. Zmiana składników pomocniczych wymaga przeprowadzenia czasochłonnych badań stabilności oraz rejestracji nowych składów leków. Dodatkowo, wiele mniejszych firm farmaceutycznych może nie dysponować odpowiednimi zasobami finansowymi, co opóźnia proces przejścia na bezpieczniejsze alternatywy.

Przykłady sukcesów w eliminacji dwutlenku tytanu

Niektóre kraje, takie jak Francja, wprowadziły bardziej rygorystyczne regulacje dotyczące stosowania TiO₂, zarówno w żywności, jak i lekach. Kilku globalnych producentów leków już teraz zrezygnowało z używania tej substancji, wprowadzając alternatywne rozwiązania. To pokazuje, że eliminacja TiO₂ jest możliwa, choć wymaga determinacji i odpowiednich działań legislacyjnych.

Co możemy zrobić?

Świadomość konsumentów to klucz do zmian. Ważne jest, abyśmy sprawdzali składy leków i wybierali te, które nie zawierają dwutlenku tytanu. Warto również edukować innych o potencjalnych zagrożeniach i wspierać inicjatywy mające na celu zmianę przepisów. Presja społeczna może skłonić producentów do rezygnacji z E 171 i zastąpienia go bezpieczniejszymi substancjami.

Rola mediów i organizacji konsumenckich

Media i organizacje konsumenckie odgrywają kluczową rolę w informowaniu społeczeństwa o potencjalnych zagrożeniach związanych z TiO₂. Dzięki kampaniom edukacyjnym, takim jak raporty dotyczące składników leków, coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z problemu, co zwiększa presję na producentów i decydentów politycznych.

Podsumowanie

Dwutlenek tytanu to substancja, której szkodliwość jest coraz bardziej udokumentowana, a mimo tego nadal jest obecna w lekach dostępnych w Polsce. Czy lek, który teoretycznie ma leczyć, musi jednocześnie szkodzić? Odpowiedź wydaje się oczywista. Potrzebujemy bardziej stanowczych regulacji i odpowiedzialnego podejścia ze strony przemysłu farmaceutycznego. Nasze zdrowie nie powinno być narażane dla estetyki tabletek!