Co mówi kupa o zdrowiu? Znaczenie kształtu, koloru, konsystencji i zapachu!

W efekcie sposobu odżywiania się, prowadzonego stylu życia i wielu innych czynników, każdy z nas wypróżnia się w nieco inny sposób. Dla niektórych może to zabrzmieć śmiesznie, innych zaś sama myśl może wprawiać w obrzydzenie, lecz prawda jest taka, że każdy powinien regularnie przyglądać się własnej kupie. Dlaczego? Otóż, każde odstępstwo od normy może oznaczać problemy ze zdrowiem.

Prawidłowa kupa jest koloru brązowego, kształtu banana i konsystencji pasty do zębów. Taki stolec świadczy o prawidłowym trawieniu i dobrej kondycji układu pokarmowego. Od normy zdarzają się odstępstwa, które, jeśli nie mają poważniejszych przyczyn, bywają efektem złych nawyków żywieniowych. Jednak nawet nieodpowiednia dieta z czasem może doprowadzić do ciężkich chorób. W starożytnych kulturach wróżenie z ludzkich odchodów należało do codzienności. Z tego zwyczaju znani są – między innymi – Egipcjanie (źródło 1). Kupa przemawia do nas swoim własnym językiem. Aby go zrozumieć, w dzisiejszych czasach nie trzeba być wróżbitą. Naukowe zrozumienie znaczenia wyglądu naszego codziennego stolca może nas uchronić przed definitywną utratą zdrowia. Może zabrzmieć to dość niewiarygodnie, lecz sygnały wysyłane z naszego organizmu wraz z kałem dotyczą czasem spraw życia i śmierci.

Klasyfikacja typów stolca - Bristol Stool Scale

Aby ułatwić sobie wymianę zdań odnośnie ludzkiej kupy, lekarze wpadli na genialny pomysł! Stworzyli oficjalną skalę kału, na której umieścili siedem rodzajów stolca (źródło 2). Bristol Stool Chart lub Bristol Stool Scale to obecnie niezastąpiona pomoc medyczna, wedle której każda ludzka kupa należy do jednego z siedmiu typów:

• Typ 1: oddzielne, twarde grudki, z trudnością wydostające się z odbytu;
• Typ 2: kał w kształcie kiełbasy, ale uformowany z widocznych grudek;
• Typ 3: kupa w kształcie kiełbasy, z widocznymi szczelinami na powierzchni;
• Typ 4: klasyczna kiełbasa, lub wąż. Gładka i miękka kupa;
• Typ 5: miękkie „plamy” z wyraźnymi krawędziami;
• Typ 6: puszyste kawałki papki o postrzępionych brzegach;
• Typ 7: luźny wodny stolec, bez stałych kawałków - całkowicie płynny.

Zgodnie z klasyfikacją Bristol, typy stolca 1 i 2 wskazują na zaparcia. Zwykle mają one miejsce wówczas, gdy w trakcie procesów trawiennych okrężnica pochłania zbyt dużo wody z treści pokarmowych. Zdarza się to przykładowo jeśli pokarm przepływa zbyt wolno przez jelita. Zaparcia mogą powodować uczucie nieprzyjemnego przepełnienia w brzuchu. Mogą też wywoływać wzdęcia, wytwarzanie większej ilości gazów, nie mówiąc już o konieczności długiego przesiadywania w toalecie. Warto dodać, że zaparcia dość negatywnie wpływają na naszą urodę. Cera osób, które często zmagają się z zatwardzeniem, jest brzydka, ziemistą, skłonną do pryszczy. Przy zatwardzeniach może się również pojawiać nieprzyjemny zapach z ust, przewlekłe uczucie zmęczenia, ociężałość, a nawet silne osłabienie. Niektóre z możliwych przyczyn zatwardzenia to:

• niedostarczanie do jelit wystarczającej ilości błonnika (owoce i warzywa, chleb razowy, płatki o wysokiej zawartości błonnika);
• picie zbyt małej ilości płynów;
• sedentarny styl życia;
• zaburzenia emocjonalne, lęki, depresja;
• skutki uboczne stosowania niektórych leków – np. środków przeciwbólowych, lub preparatów z żelazem;
• ciąża;
• nadwaga;
• hemoroidy, zespół jelita drażliwego, lub zapalenie uchyłków;
• ból odbytnicy spowodowany przez hemoroidy, pęknięcia w skórze odbytu, lub uraz porodowy;
• zbyt powolny ruch w jelitach.

Zgodnie ze skalą kału Bristol, zarówno kupa typu 3, jak i 4, są uznawane za „normalne”. Tego typu stolce nie są wskaźnikami jakichkolwiek problemów ze zdrowiem. Typy stolca od 5 do 7 są oznaką rozwolnienia. Niektóre z możliwych przyczyn rozwolnienia to:

• infekcja przewodu pokarmowego;
• alergie pokarmowe lub nietolerancje;
• alkohol;
• stosowanie środków przeczyszczających;
• choroby jelit, w tym zapalenie uchyłków, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, lub zespół jelita drażliwego;
• stosowanie niektórych leków, takich jak przykładowo antybiotyki;
• skrócone jelita w wyniku operacji;
• radioterapia.

Nietypowy wygląd kupy może wskazywać na poważne choroby!

Dr. Jeffery Nelson jest chirurgiem ogólnym oraz chirurgiem specjalizującym się w operacjach jelita grubego. Od ponad 25 lat zajmuje się, między innymi, chirurgicznym leczeniem raka jelita grubego, krwawieniami z odbytu, usuwaniem hemoroidów oraz zapaleniem uchyłków. Posiada ogromną wiedzę w dziedzinach takich jak wypadanie odbytnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego i złożona patologia odbytu. Ten lekarz dobrze wie na jakie dolegliwości może wskazywać niecodzienny wygląd stolca. Kto inny zna się lepiej na kupie, niż doświadczony chirurg, który od niemalże trzech dekad na co dzień zagląda do jelit własnych pacjentów (źródło 3)?

Zdaniem Dr. Nelsona po każdym wypróżnieniu się warto przynajmniej kątem oka zerknąć na oddany stolec. Jego nietypowy wygląd może niekiedy świadczyć o bardzo poważnych problemach ze zdrowiem. Czarny i/lub smolisty kolor kupy może wskazywać na krwawienie z górnej części przewodu pokarmowego, takiego jak przełyk, żołądek lub jelito cienkie. Jeśli Twój stolec jest takiego koloru - nie ciemnobrązowy, lecz zupełnie czarny - udaj się pilnie na medyczny oddział ratunkowy! Warto jednak zaznaczyć, że czarne stolce mogą być zupełnie niegroźne - mogą je oddawać osoby zażywające żelazo, kodeinę lub leki przeciwko depresji. Jaskrawoczerwona krew na papierze toaletowym, w wodzie, lub na stolcu, wskazuje na krwawienie z okolic odbytu lub odbytnicy. Przyczyną mogą być hemoroidy wewnętrzne, szczeliny odbytu, polipy odbytnicy, lub w najgorszym przypadku rak odbytnicy. W takiej sytuacji nie wolno zwlekać z wizytą u lekarza specjalisty, który zaleci odpowiednią kurację. Bordowy stolec, zwykle dość płynny i o bardzo nieprzyjemnym zapachu oznacza krwawienie z samego końca jelita cienkiego, lub okrężnicy. Zapalenie uchyłków i zmiany naczyniowe to klasyczne przyczyny tego typu krwawień. W przypadku bordowego stolca należy pilnie udać się na szpitalny oddział ratunkowy. Twarde, grudkowate stolce na przemian z wodnistą biegunką, lub luźny stolec z obecnością śluzu mogą być typowym objawem zespołu jelita drażliwego (IBS). W celu wykluczenia poważniejszych problemów ze zdrowiem, takich jak przykładowo rak jelita grubego, konieczne jest zbadanie stanu jelit endoskopem. Utrzymująca się wodnista biegunka może wskazywać na IBS - zespół jelita drażliwego, lecz może być również efektem mikroskopowego zapalenia jelita grubego. Aby postawić precyzyjną diagnozę, również tutaj konieczne jest specjalistyczne badanie endoskopem.

Bardzo jasna kupa

Zbyt jasna kupa może być objawem zaburzonej pracy wątroby, która w takiej sytuacji wytwarza zbyt małe ilości żółci, w efekcie czego organizm nie jest odpowiednio odtruwany. Jasne stolce pojawiają się również wówczas, gdy przewód pokarmowy nie radzi sobie najlepiej z trawieniem pokarmów bogatych w tłuszcz, zwłaszcza w tłuszcz pochodzenia zwierzęcego. Jasny stolec może być również sygnałem, że do organizmu dostarczamy zbyt mało kwasów tłuszczowych omega-3.

Zielona kupa

Najczęściej zielony stolec jest efektem spożytych pokarmów bogatych w chlorofil. Chlorofil jest zielonym barwnikiem, który występuje w takich pokarmach jak brokuły, kapusta, szpinak, sałata. Niekiedy zielony stolec jest spowodowany przyjmowaniem niektórych leków, takich jak środki przeczyszczające, bądź antybiotyki. Zielona kupa może być również objawem choroby. Wśród dolegliwości zdrowotnych, które wywołują zmianę koloru stolca na zielony, najczęściej wymienia się (źródło 4):

• zatrucia pokarmowe;
• zespół jelita drażliwego;
• celiakię;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• chorobę Leśniowskiego-Crohna;
• zaburzenia wchłaniania;
• zakażenia pasożytnicze;
• alergie pokarmowe;
• zwiększona ilość nieprzyjaznych bakterii w jelicie cienkim.

Śmierdząca kupa

Każde załatwianie twardej potrzeby wiąże się z koniecznością wąchania nieprzyjemnych zapachów. Gdy woń jest wyjątkowo paskudna warto oddać kał do analizy, aby mieć pewność, że nie doszło do infekcji bakteryjnej, wirusowej, bądź zagnieżdżenia się pasożytów w jelitach. Cuchnący stolec może być również efektem silnego zaparcia, ponieważ pokarm długo zalegający w układzie pokarmowym podlega zaawansowanym procesom gnilnym. Powstają wówczas gazy trawienne, w których przeważa metan, siarka, dwutlenek węgla, azot i wodór. Przyczyną odrażającego zapachu kału może być również nieprawidłowe trawienie pokarmów wywołane przez nietolerancję pokarmową, mukowiscydozę, przewlekłe zapalenie trzustki, bądź chorobę Leśniowskiego-Crohna (źródło 5).

Bibliografia: 1 – Wikipedia – Scatomancy; 2 – Continence Foundation of Australia – Bristol stool chart; 3 – Mercy Medical Center – Mercy's Dr. Jefferey Nelson Explains - What Does Your Stool Color Say About Your Health? 4 – Medonet – Zielony stolec - przyczyny przebarwień kału; 5 – Poradnik Zdrowie – Co mówi kupa? Kształt, kolor, wygląd, i zapach stolca a zdrowie.