Aspartam - co należy o nim wiedzieć?
Aspartam to najbardziej znany słodzik. Spotkać go możemy w napojach gazowanych i przekąskach bez cukru, a także w żywności dla sportowców. Posiada on wiele zalet - nadaje słodki smak żywności, nie dostarcza kalorii i nie przyczynia się do rozwoju próchnicy. Jednakże, włączając ten słodzik do diety, warto dowiedzieć się o nim nieco więcej! Na co warto zwrócić uwagę?
Aspartam - charakterystyka związku
Aspartam został wynaleziony w latach 60. XX wieku przez Jamesa Schlattera. Początkowo miał on służyć za lek na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Okazało się jednak, że jest on nieskuteczny w leczeniu tego schorzenia. Wynalazek wylądowałby w koszu, gdyby nie fakt, że … naukowiec postanowił spróbować tej nowej, tajemniczej substancji! W ten sposób okazało się, że aspartam cechuje się bardzo słodkim smakiem. W porównaniu do sacharozy (cukru spożywczego) jest on prawie 200 razy słodszy! Aspartam swoją popularność zawdzięcza także temu, że nie dostarcza kalorii. Wynika to z tego, że nie jest trawiony w świetle przewodu pokarmowego człowieka ani w jamie ustnej. Dzięki temu także nie powoduje rozwoju próchnicy, tak jak klasyczny cukier.
Mimo, iż z udziałem aspartamu przeprowadzono szereg badań potwierdzających jego profil bezpieczeństwa, to nadal nierzadko mamy wątpliwości przed jego spożywaniem. Skąd pochodzą te obawy? Z pewnością ogromne znaczenie odgrywa fakt, że aspartam nie występuje naturalnie w przyrodzie. Uzyskać go możemy wyłącznie w laboratorium, na drodze syntezy chemicznej.
Aspartam - badania naukowe
Na początku XXI wieku grupa włoskich badaczy z European Ramazzoti Fundation dokonała znaczącego odkrycia. Mianowicie okazało się, że spożywanie aspartamu przez zwierzęta może przyczynić się do rozwoju wybranych typów nowotworów. Jak się później okazało, nie dotyczy to ludzi. Ponadto dawki stosowane w badaniu były bardzo wysokie, niemożliwe do osiągnięcia w warunkach rzeczywistych. Jednakże te kontrowersyjne badania przyczyniły się do tego, że wzrok naukowców z całego świata zaczął uważniej przyglądać się aspartamowi. Jak dotąd przeprowadzono ponad 600 różnych badań naukowych z udziałem tego słodzika. Wśród najważniejszych są analizy zrealizowane w latach 1985, 1989, 2002, 2006, 2009, 2011 i 2013 na zlecenie Komitetu Naukowego ds. Żywności (SCF) i Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Po zapoznaniu się z rezultatem tych doświadczeń stwierdzono, że aspartam jest bezpieczny i może być spożywany przez ludzi.
Czy warto bać się aspartamu?
Jak wskazują naukowcy z FDA (Food & Drug Administration), dla większości z nas aspartam jest bezpieczny i nie powoduje efektów ubocznych, natomiast rzadko, u wybranych osób można zauważyć objawy nadwrażliwości na aspartam. Obserwuje się wtedy zespół nieprzyjemnych dolegliwości takich jak np. ból głowy. Odczucie te ustają, jak tylko aspartam zostanie wyeliminowany z diety.
W kontekście spożywania aspartamu ważną grupę stanowią osoby chorujące na fenyloketonurię. Jest to sytuacja wyjątkowa, w której osoby z tym schorzeniem muszą całkowicie wyeliminować ten słodzik ze swojego jadłospisu. Przyczyną tego jest fakt, że u osób z fenyloketonurią brakuje wybranych enzymów i aspartam nie może być prawidłowo metabolizowany. Związek powstający w trakcie jego rozkładu (fenyloalanina) jest gromadzony w organizmie i wpływa szkodliwie na zdrowie.
Czy aspartam jest bezpieczny?
Już od 1981 roku aspartam jest stosowany jako słodzik stołowy lub dodatek do żywności i napojów “bez cukru”. O jego bezpieczeństwie ostatecznie zasądził Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa (EFSA), czyli organ Unii Europejskiej zajmujący się bezpieczeństwem żywności. Warto podkreślić, że analiza bezpieczeństwa dla słodzików, w tym także aspartamu, jest przeprowadzana regularnie, co kilka lat. Takie podejście umożliwia zweryfikowanie opinii i uwzględnienie danych pochodzących z najnowszych badań naukowych.
Jak stosować aspartam?
Stosowanie tego słodzika w produktach spożywczych reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. Natomiast zgodnie z opinią Wspólnego Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA), aspartam powinien być włączany do jadłospisu w ilościach zgodnych z ADI* (dopuszczalne dzienne pobranie). ADI dla aspartamu wynosi 40 mg/kg masy ciała na dzień. Obecność aspartamu w produktach spożywczych musi być oznaczona na etykiecie, a ilość, w jakiej jest stosowany, jest limitowana.
Podsumowując, aspartam to jeden z najszerzej przebadanych słodzików. Dzięki temu, że jest on powszechnie spożywany już prawie 40 lat, doskonale znamy profil bezpieczeństwa i wpływ tej substancji na zdrowie. Włączając aspartam do swojej diety, pamiętaj, aby początkowo spożywać małe porcje, a także nie przekraczać zalecanych ilości ogółem. Docelowo aspartam może stanowić element zdrowej i prawidłowo zbilansowanej diety.
*ADI to taka ilość substancji, jaka może być spożywana przez zdrową osobę każdego dnia i jest bezpieczna, a także nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.
Bibliografia:
1 - Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013;
2 - Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością i Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego;
3 - w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2012; 8:4:144 – 145;
4 - U.S. Food and Drug Administration. FDA Statement on European Aspartame Study 2007;
5 - B. Sękalska. Zawartość sztucznych substancji słodzących – aspartamu, acesulfamu-k i sacharynianu sodu w napojach dietetycznych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2007; 3:52:127 – 138;
6 - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r.