Czy picie maślanki dobrze wpływa na zdrowie? Są nowe badania

Maślanka to sfermentowany produkt mleczny. W naszej kulturze panuje przekonanie, iż regularne picie maślanki może przynosić spore korzyści zdrowotne. Czy to prawda? Choć powszechnie dostępna maślanka znacznie różni się od jej dawnej, tradycyjnej postaci, to - zgodnie z najnowszymi badaniami - nadal posiada ona wiele właściwości prozdrowotnych, dla których warto po nią często sięgać.

W rzeczywistości nazwa maślanka może być nieadekwatna do obecnego sposobu wyrabiania tego napoju, ponieważ nie zawiera masła. Tradycyjna maślanka to nic innego, jak płyn, który pozostaje po przerobieniu pełnowartościowego mleka w masło. Ten rodzaj maślanki jest dziś prawdziwą rzadkością w krajach zachodnich, pomimo, iż jego popularność nie spadła w krajach dalekowschodnich, takich jak Pakistan, czy Nepal. Współczesna polska maślanka składa się przede wszystkim z wody, laktozy z cukru mlecznego i kazeiny. W procesie produkcyjnym jest pasteryzowana i homogenizowana oraz wzbogaca się ją bakteriami wytwarzającymi kwas mlekowy, takimi jak przykładowo Lactococcus lactis lub Lactobacillus bulgaricus. Kwas mlekowy nie tylko poprawia smak maślanki, ale wydłuża jej przydatność do spożycia. Gdy bakterie w maślance wytwarzają kwas mlekowy, pH spada – maślanka staje się bardziej kwaśna, a kazeina, która jest podstawowym białkiem mleka, zestala się. Maślanka wówczas gęstnieje. Mleko krowie ma pH 6,7-6,9, a gotowa maślanka przeważnie od 4,4 do 4,8, co oznacza, że jest znacznie bardziej kwaśna niż mleko. Włączenie maślanki do jadłospisu może przynosić cały szereg korzyści zdrowotnych. Maślanka reguluje ciśnienie tętnicze, korzystnie wpływa na kości i stan zdrowia jamy ustnej. Dzięki zawartości kwasu mlekowego jest łatwiej strawna, niż produkty mleczne, w których on nie występuje. Niektóre osoby cierpiące na nietolerancję laktozy mogą spożywać fermentowane produkty mleczne z niewielkimi skutkami ubocznymi, lub ich zupełnym brakiem, ponieważ zawarte w tego typu wyrobach bakterie rozkładają laktozę. Czy maślanka ma dużo kalorii? A ile zawiera białka? Czy to w swojej tradycyjnej, czy też współczesnej postaci, nawet niewielka porcja maślanki dostarcza nam mnóstwo cennych składników odżywczych. Przeciętna szklanka maślanki zawiera następujące ilości istotnych dla naszego organizmu składników:

• Białko: 8 g;
• Węglowodany: 12 g;
• Kalorie: 98;
• Tłuszcz: 3 g;
• Błonnik: 0 g;
• Wapń: 22% dziennego zapotrzebowania (DV);
• Kwas pantotenowy: 13% DV;
• Sód: 16% DV;
• Ryboflawina: 29% wartości DV;
• Witamina B12: 22% DV.

Maślanka dla zdrowia kości - Czy maślanka wzmacnia kości?

Zawarte w maślance składniki odżywcze, takie jak wapń, fosfor, witamina K2, a niekiedy witamina D, są bezcenne dla zdrowia układu kostnego i zapobiegania chorobom takim jak osteoporoza, szczególnie dlatego, że wiele osób nie przyjmuje ich wystarczająco z diety. Wyniki pięcioletniego badania, w którym uczestniczyły osoby w wieku od 13 do 99 lat, jednoznacznie potwierdzają, że spożycie fosforu 2-3 razy wyższe niż zalecane (700 mg dziennie), skutkuje zwiększeniem gęstości mineralnej kości o 2,1 proc. a zawartości mineralnej o 4,2 procent (źródło 1). Dodatkowo naukowcy wykazali, że wyższe spożycie pokarmów bogatych w fosfor wiązało się z wyższym spożyciem wapnia. Przyjmowanie większych ilości wapnia i fosforu skutkowało aż o 45 proc. niższym ryzykiem osteoporozy pośród osób dorosłych z poziomem tych dwóch pierwiastków we krwi w granicach normy. Badania dowiodły, że witamina K2 korzystnie wpływa na stan zdrowia kości i wspomaga leczenie osteoporozy, szczególnie w połączeniu z witaminą D. Witamina K2 bierze aktywny udział w procesach tworzenia tkanki kostnej i zapobiega jej rozpadowi (źródło 2).

Maślanka może pomagać w obniżaniu poziomu cholesterolu

8-tygodniowe badanie z udziałem 34 dorosłych ochotników wykazało, iż codzienne spożywanie 45 gramów odtworzonej maślanki (maślanka w proszku zmieszana z wodą) redukuje całkowity cholesterol średnio o 3 proc., a trójglicerydy o 10 procent. Uczestnicy, którzy rozpoczęli badanie z podwyższonym poziomem tak zwanego „złego” cholesterolu, odnotowali 3-procentowe zmniejszenie tego typu lipidów we krwi. Za ten mechanizm mogą odpowiadać obecne w maślance związki sfingolipidowe, które hamują one wchłanianie cholesterolu w jelitach (źródło 3).

Czy maślanka może regulować ciśnienie tętnicze?

Niektóre dowody naukowe wskazują na zdolność maślanki do obniżania ciśnienia krwi. Wyniki badania z udziałem 34 osób z prawidłowym ciśnieniem krwi, dowodzą, iż codzienne spożywanie maślanki może zmniejszać ciśnienie tętnicze. U uczestników, którym codziennie podawano maślankę, odnotowano obniżenie skurczowego ciśnienia krwi o 2,6 mm Hg, średniego ciśnienia tętniczego o 1,7 mm Hg oraz enzymu konwertującego angiotensynę-I o 10,9% (źródło 4).

Maślanka dobroczynnie wpływa na zdrowie jamy ustnej

Mianem „zapalenie przyzębia” określany jest stan zapalny dziąseł i struktur wspierających zęby. Jest to bardzo popularna dolegliwość, u podstawy której leżą bakterie przyzębia. Fermentowane produkty mleczne, takie jak maślanka, mogą oddziaływać przeciwzapalnie na komórki skóry wyściełające jamę ustną. Przyjmowanie wapnia pochodzącego ze sfermentowanych produktów mlecznych może znacznie łagodzić zapalenie przyzębia. Wygląda na to, że produkty spożywcze niemleczne - ale również zawierające wapń - nie cechują się takim działaniem. Spożywanie maślanki może okazać się szczególnie korzystne dla osób z zapaleniem jamy ustnej w wyniku radioterapii, chemioterapii, bądź choroby Leśniowskiego-Crohna.

Maślanka ma też swoje wady

Jak to bywa z produktami mlecznymi, również maślanka zawiera spore ilości sodu. Duże ilości sodu w diecie przyczyniają się do zwiększonego ryzyka wysokiego ciśnienia tętniczego, szczególnie u osób wrażliwych na sól, u których dieta wysokosodowa może prowadzić do uszkodzeń serca, nerek, mózgu i naczyń krwionośnych. Z definicji, żywność o niskiej zawartości sodu to taka, która zawiera 140 mg sodu lub mniej na porcję. Dla porównania, 1 szklanka maślanki może dostarczać 300-500 mg tego pierwiastka. Warto dodać, że największe ilości sodu może zawierać maślanka o niższej zawartości tłuszczu. Osoby z alergią na mleko powinny unikać spożywania maślanki. Uczulenie na mleko może powodować wymioty, świszczący oddech, pokrzywkę, rozstrój żołądka, a nawet zagrażającą życiu anafilaksję! Choć maślanka wydaje się być łatwiej przyswajalna przez niektóre osoby z nietolerancją laktozy, to w rzeczywistości laktoza jest w niej obecna i wiele osób może nadal negatywnie na nią reagować. Objawy nietolerancji laktozy obejmują dolegliwości takie jak rozstrój żołądka, biegunkę i gazy.

Bibliografia: 1 - US National Library of Medicine - Association between phosphorus intake and bone health in the NHANES population; 2 - US National Library of Medicine - The Synergistic Interplay between Vitamins D and K for Bone and Cardiovascular Health: A Narrative Review; 3 - Research Gate - Impact of buttermilk consumption on plasma lipids and surrogate markers of cholesterol homeostasis in men and women; 4 - Science Direct - Effect of buttermilk consumption on blood pressure in moderately hypercholesterolemic men and women.