Zdrowe garnki - Jakie garnki są najzdrowsze, a których lepiej unikać?

Przymierzając się do zakupu nowego zestawu garnków, wielu z nas zadaje sobie konkretne pytanie: które garnki są najzdrowsze? Mnogość oferty garnków może wprawiać w osłupienie niejednego konsumenta. Przedstawiając wady i zalety różnorodnych materiałów stosowanych obecnie w produkcji garnków, postaramy się odpowiedzieć na to trudne pytanie.

Paradoksalnie toksyczna chemia może się znajdować tam, gdzie się jej najmniej spodziewamy. Dla osób dbających o zdrowie, zakup przedmiotów codziennego użytku może pod tym względem stanowić niemałe wyzwanie. Przybory kuchenne i garnki nie stanowią wyjątku. Ich niewłaściwy wybór może nas sporo kosztować i nie chodzi tutaj o pieniądze, lecz o zdrowie nasze i naszych bliskich, gdyż z niektórych dostępnych na rynku naczyń i garnków mogą uwalniać się do żywności toksyczne substancje i metale ciężkie. Regularne korzystanie z niewłaściwych przyborów kuchennych istotnie zwiększa ryzyko rozwoju ciężkich i przewlekłych chorób, takich jak nowotwory, a w niektórych przypadkach może być przyczyną silnych zatruć pokarmowych.

Jakie garnki są zdrowe? Co wybrać?

Jakie garnki wybrać, aby nie ucierpiało zdrowie? Różnorodność dzisiejszej oferty przyborów kuchennych, połączona ze świadomością, że w niektórych produktach może tkwić coś niedobrego dla zdrowia naszego i naszych bliskich, sprawiają, że niełatwo jest dokonać właściwego wyboru. Zarówno nowoczesne naczynia nieprzywierające, jak i te aluminiowe, a nawet miedziane, sieją wśród konsumentów niepokój z powodu ich tendencji do pozostawiania śladowych ilości chemikaliów i metali ciężkich w żywności. Przyjrzeliśmy się uważnie popularnym, dostępnym na rynku naczyniom kuchennym i skupiając się na ich udokumentowanym wpływie na zdrowie, zebraliśmy cenne informacje, które powinny ułatwić czytelnikom wybór garnków najbardziej odpowiednich do przygotowywania posiłków dla całej rodziny.

Czym kierować się w wyborze garnków?

Najważniejszą kwestią w wyborze wszelkich przyborów kuchennych, które mają bezpośredni kontakt z żywnością, jest ich bezpieczeństwo stosowania pod kątem zdrowotnym. Przede wszystkim, wybierając garnki, warto zainteresować się, czy posiadają one atest Państwowego Zakładu Higieny - PZH. Gwarantuje on konsumentom to, że garnki są bezpieczne dla ich zdrowia. Warto unikać kupowania garnków najtańszych, pochodzących od nieznanych producentów, a także takich naczyń kuchennych, które zostały wyprodukowane w Chinach na zlecenie mało znanych firm. W przypadku obecności teflonowej powłoki, należy też mieć na uwadze fakt, że teflon jest nazwą prawnie zastrzeżoną przez firmę DuPont. Tanie garnki i patelnie teflonowe z dużym prawdopodobieństwem są podróbkami, a niewiadomego pochodzenia teflon może zawierać substancje silnie rakotwórcze. Dla osób wrażliwych na nikiel naczynia kuchenne uznawane powszechnie za bezpieczne, wykonane z materiałów takich jak stal nierdzewna i miedź, mogą stanowić niemałe zagrożenie, natomiast osoby cierpiące na nadmierne wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego (hemochromatoza) powinny za wszelką cenę unikać stosowania garnków żeliwnych. Kolejnym ważnym pytaniem, jakie należy sobie zadać, decydując się na zakup nowych garnków, jest to, na jakiego rodzaju kuchence będą one stosowane, gdyż nie wszystkie garnki nadają się do niektórych rodzajów kuchenek. W przypadku płyty indukcyjnej konieczne jest stosowanie garnków o dnie wykonanym z metalu przyciągającego magnes. Istotne jest również to, aby miały one odpowiednią średnicę, płaskie dno i precyzyjnie przywierały do płyty.

Garnki aluminiowe – czy są bezpieczne?

Czy garnki aluminiowe są dobrym wyborem? Aluminium jest dość lekkim metalem, który dobrze przewodzi ciepło. Jest również łatwy do czyszczenia i stosunkowo tani. Niestety aluminiowe garnki nie są najlepszym pomysłem. W efekcie styczności aluminiowych garnków z żywnością, przedostają się do niej drobne ilości glinu. Większość ludzi codziennie spożywa od 7 do 9 miligramów aluminium!

Obecność aluminium w kuchni może nam poważnie szkodzić. Choć, jak dotąd, powiązanie choroby Alzheimera z ekspozycją na aluminium było tylko czystą hipotezą, to wyniki najnowszych badań definitywnie potwierdzają ten związek przyczynowo skutkowy. Istnieją niezbite dowody wskazujące na znacznie zwiększone stężenia tego pierwiastka u osób cierpiących na tą okrutną chorobę (źródło 1).

Warto wiedzieć, że garnki aluminiowe mają też wiele niewątpliwych zalet! Są lekkie, znacznie tańsze od tych stalowych, czy żeliwnych i bardzo szybko się nagrzewają, co długoterminowo wiąże się z niemałymi oszczędnościami. Jeśli zależy Ci na garnkach aluminiowych, to koniecznie wybierz produkty wykonane z aluminium anodowanego, pokrytego warstwą tlenku glinu (III). Tego typu powłoka sprawia, że garnek jest bardziej odporny na korozję i lepiej zabezpiecza przed przenikaniem aluminium do żywności. Wewnętrzna powłoka zabezpieczająca aluminiowy garnek może być również teflonowa, ceramiczna, kamienna, tytanową lub wykonana z innego nieprzywierającego materiału, co sprawia, że żywność nie styka się bezpośrednio z toksycznym dla naszego organizmu aluminium.

Garnki ze stali nierdzewnej

Garnki ze stali nierdzewnej są wytrzymałe, nieco cięższe niż te aluminiowe, odporne na zarysowania, dobrze przewodzące ciepło, a ponadto są łatwe w czyszczeniu. Na dnie powinny mieć napis 18/10, co oznacza, że materiał, z jakiego zostały wykonane zawiera 18 procent chromu i 10 procent niklu.

Osoby uczulone na metale (zwłaszcza nikiel) powinny ograniczać korzystanie z wykonanych ze stali nierdzewnej garnków. W rzeczywistości stal 18/0 - bez zawartości niklu - jest owszem stosowana w produkcji garnków, ale tylko i wyłącznie jako zewnętrzna warstwa dna naczynia, lub jako zewnętrzna warstwa stali całych naczyń w najlepszych i najbardziej luksusowych modelach garnków. Zawsze jednak wewnętrzna warstwa garnka to stal o kodzie 18/10, z której drobiny niklu niestety przedostają się do żywności.

Garnki emaliowane

Garnki emaliowane królowały w kuchniach naszych rodziców i dziadków. W Polsce nadal cieszą się dużą popularnością. Jak wiadomo, garnki emaliowane nie są w całości wykonane z emalii. Ich korpus wyprodukowany jest z blachy stalowej, która następnie pokrywana jest powłoką emaliowaną. Oprócz wartości czysto estetycznych, ma ona również inne zalety.

Emalia jest nie tylko odporna na działanie wysokiej temperatury, ale również na jej gwałtowne i częste zmiany, przez co emaliowane garnki uchodzą za całkiem bezpieczne dla naszego zdrowia. Dopóki ich wewnętrzna powłoka nie ulegnie uszkodzeniu, żadne toksyczne substancje nie przedostaną się do żywności! Gdy jednak dochodzi do zarysowania, lub odprysku emalii wewnątrz garnka, korzystanie z niego może poważnie zagrażać zdrowiu. Taki garnek powinno się natychmiast wywalić na śmietnik.

Czy garnki żeliwne są zdrowe?

Choć są bardzo ciężkie i dość kosztowne, to garnki żeliwne, wykonane z wysokowęglowych stopów żelaza, zdecydowanie stanowią najlepszy wybór na długie lata. Są bardzo solidne, niezwykle odporne na zarysowania i wszelkie inne uszkodzenia.

Czy żeliwne garnki są bezpieczne dla naszego zdrowia? Zdecydowanie tak! Oprócz tego, że żadne szkodliwe substancje nie przedostają się z nich do żywności, to są one wskazane dla anemików (źródło 2), którzy zgodnie z zaleceniami medycyny alternatywnej powinni sporządzać w nich potrawy. Dlaczego? Otóż w efekcie obróbki termicznej, związki żelaza przenikają z garnka do żywności. Jeśli przewlekle cierpisz na anemię, jedzenie potraw gotowanych w garnkach wykonanych z żelaza może pomóc poprawić stężenie tego pierwiastka w Twoim organizmie. Jeśli jednak chorujesz na hemochromatozę, zaburzenie, które pozwala Twojemu ciału wchłonąć i zatrzymać zbyt dużo żelaza we krwi, powinieneś unikać stosowania żeliwnych garnków. Warto dodać, że aby garnki żeliwne nadawały się do bezpiecznego gotowania, powinny być wykonane w stu procentach z naturalnego żeliwa! Jak zwykle, unikaj kupowania takich podróbek - tak zwanych okazji.

Garnki w całości wykonane ze szkła - Czy szklane garnki są zdrowe?

Szklane garnki są najlepszym wyborem dla alergików, ale nie tylko. Do żywności nie uwalniają się z nich żadne pierwiastki, ani substancje. Szklane garnki są nie tylko antyalergiczne, ale również antybakteryjne - szkło bowiem jest bardzo higienicznym materiałem, a w dodatku łatwym do utrzymania w czystości. Szklane garnki nie pochłaniają jakichkolwiek składników z potraw - zapachów, barwników, ani tłuszczu. Co więcej, szkło nie wchodzi w żadne chemiczne interakcje z żywnością.

Wydawałoby się, że każdy powinien stawiać na szklane garnki. Są lekkie, nieszkodliwe dla zdrowia, antyalergiczne, bardzo higieniczne i ładnie się prezentują. Niestety, szklane garnki mają również swoje wady. Dobrej jakości zestaw szklanych garnków to spory wydatek dla przeciętnej kieszeni, a jeśli brać pod uwagę ryzyko związane z ich codziennym użytkowaniem - jeśli taki garnek wypadnie nam z rąk to zostanie nam po nim jedynie potłuczone szkło - to podjęcie pozytywnej decyzji o ich zakupie staje się bardzo wątpliwe. Być może właśnie dlatego szklane garnki nie cieszą się dużą popularnością.

Garnki miedziane - czy są bezpieczne?

Garnki miedziane bardzo ładnie się prezentują, dobrze przewodzą ciepło i nie są zbyt ciężkie. Jednak, do obróbki termicznej potraw należy wybierać tylko takie garnki miedziane, które od wewnątrz pokryte zostały powłoką ze stali nierdzewnej, lub cyny, ponieważ miedź wchodzi w reakcję chemiczną z niektórymi rodzajami potraw i jest to nich uwalniana.

W miedzianych garnkach bez zabezpieczającej powłoki wewnętrznej nie należy przechowywać kwaszonej i marynowanej żywności, pomidorów, mleka, ani śmietany, gdyż interakcja chemiczna miedzi z tego typu żywnością skutkuje tym, że ta ostatnia staje się dla nas niezdrowa.

Teflonowa powłoka - Zdrowa i bezpieczna, czy lepiej jej unikać?

Garnki i inne naczynia kuchenne przeznaczone do termicznej obróbki żywności i wyposażone w wewnętrzną powłokę teflonową nowej generacji są generalnie uznawane za bezpieczne, pod warunkiem zachowania integralności teflonu. Pomimo, iż teflon - jaki był stosowany w naczyniach kuchennych przed rokiem 2013 - uznawano wcześniej za całkiem bezpieczny dla zdrowia konsumentów, to liczne badania naukowe potwierdziły, że substancja chemiczna wchodząca w skład oryginalnego, opatentowanego teflonu, ma związek z chorobami tarczycy, uszkodzeniem płuc, a nawet bezpośrednimi krótkotrwałymi silnymi objawami wynikającymi z wdychania jej oparów (źródło 3).

W związku z powyższym, w trosce o zdrowie konsumentów skład teflonu został zmodyfikowany w roku 2013. Obecnie gotowanie z nieprzywierającą powłoką teflonową nowej generacji jest powszechnie uznawane za bezpiecznie. Pamiętaj jednak o tym, że obróbka termiczna potraw w ekstremalnie wysokich temperaturach nadal skutkuje rozpadaniem się powłoki teflonowej, której toksyczne składniki uwalniają się w ten sposób do jedzenia. Możliwe jest również, że substancje stosowane w nowej generacji teflonu, są podobnie toksyczne jak te, które wchodziły w skład nieprzywierających powłok teflonowych produkowanych przed rokiem 2013.

Garnki z powłoką tytanową, marmurową, silarganową do zdrowego gotowania

Tytanowa powłoka nie zawiera szkodliwych dla zdrowia metali ciężkich i nie wchodzi w żaden sposób w reakcję chemiczną z żywnością. Świetnym wyborem będą także garnki pokryte powłoką marmurową, która podobnie jak tytan jest odporna na ścieranie i korozję. Obie te powłoki są dość wytrzymałe, lecz w przypadku uszkodzeń mogą stracić swoje właściwości ochronne i poważnie zagrażać zdrowiu.

Garnki silarganowe to naczynia kuchenne pokryte powłoką z silarganu, który jest połączeniem ceramiki i stali bezniklowej. Silargan nie zawiera niklu i innych metali ciężkich. Garnki silarganowe powstają w ramach ekologicznego procesu produkcji, nie reagują chemicznie z gotowaną w nich żywnością i są optymalnym wyborem dla alergików. Warto dodać, że powłoka silarganowa jest nieco grubsza i bardziej wytrzymała, niż zwykła powłoka ceramiczna.

Garnki z powłoką ceramiczną i garnki w pełni ceramiczne

Bez wątpienia, również garnki aluminiowe pokryte ceramiczną powłoką są dość bezpieczne do stosowania, oczywiście dopóki powłoka nie ulegnie uszkodzeniu. Zarówno garnki z powłoką ceramiczną, jak i naczynia w pełni wykonane z ceramiki są świetnym wyborem dla alergików, dzieci i ludzi starszych. Co więcej, ceramika nie zmienia smaku, ani aromatu przygotowywanych potraw.

Jeśli stawiasz na ceramikę, lub ceramiczną powłokę, to koniecznie miej na uwadze fakt, że tanie wyroby od nieznanych producentów mogą okazać się toksyczne!

Jakie garnki są niezdrowe

Dla własnego bezpieczeństwa nigdy nie stosuj w swojej kuchni garnków niewiadomego pochodzenia, niskiej jakości i nieznanej marki. Groźne dla zdrowia mogą się okazać tanie naczynia do gotowania wyposażone w teflonową powłokę nieprzywierającą, która pod wpływem wysokiej temperatury uwalnia do żywności związki rakotwórcze - PFOA (kwas perfluorooktanowy). Pamiętaj o tym, że nawet oryginalny teflon, gdy zostanie uszkodzony, staje się bezwzględnie szkodliwy dla zdrowia! Garnki miedziane bez wewnętrznej powłoki zabezpieczającej mogą stwarzać niemałe zagrożenie, gdyż miedź może wchodzić w interakcje chemiczne z niektórymi rodzajami potraw i uwalniać się do nich, a jej nadmiar w organizmie ma negatywny wpływ na nasze zdrowie. Ze starych garnków aluminiowych, nieanodowanych, lub niewłaściwie anodowanych, cząsteczki glinu przenikają do żywności, a stamtąd do naszego organizmu, przyczyniając się m.in. do powstawania choroby Alzheimera. Garnki ze stali nierdzewnej nie są polecane dla osób uczulonych na nikiel. Niskiej jakości stalowe garnki mogą uwalniać do żywności szkodliwe metale ciężkie.

Zdrowe garnki - Czyli jakie?

Jakie garnki są najzdrowsze? Bardzo ciężko jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to trudne pytanie. Jeśli nie obawiasz się, że je szybko stłuczesz, to najlepszym wyborem pod kątem zdrowia mogą okazać się szklane garnki (źródło 4). Dla osób chcących zdrowo gotować, a przy tym poprawić siłę i sprawność nadgarstków, świetnym wyborem będą kuchenne naczynia żeliwne. Dla ludzi z mniej ekstremalnymi upodobaniami, nie mających alergii na nikiel, polecane są garnki ze stali nierdzewnej. Są mniej wytrzymałe, niż dobrej jakości garnki żeliwne, ale jednocześnie o wiele łatwiej jest się z nimi obchodzić. Garnki emaliowane stanowią rozsądny wybór dla wszystkich tych, którzy na naczynia kuchenne nie mają zamiaru dużo wydawać, ale jednocześnie zależy im na zdrowym gotowaniu. Ciekawym i zdrowym rozwiązaniem są garnki z różnymi powłokami ochronnymi (ceramiczna, tytanowa), ale należy mieć na uwadze fakt, że gdy taka powłoka ulegnie zniszczeniu, garnek będzie stanowił poważne zagrożenie dla zdrowia.Bibliografia:1 – Alzheimer's Society – Aluminium, metals and dementia; 2 – US National Library of Medicine – Food prepared in iron cooking pots as an intervention for reducing iron deficiency anaemia in developing countries: a systematic review; 3 – US National Library of Medicine – Polymer fume fever; 4 – ekologia.pl – Jakie garnki są najzdrowsze i najlepsze do gotowania? Porady i opinie.