Paraliż senny - Co to takiego?

Paraliż senny został sklasyfikowany w Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu oraz Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) jako Nawracające Izolowane Porażenie Przysenne (źródło 1). Nawracające izolowane porażenie przysenne polega na niemożności poruszenia ciałem tuż po wybudzeniu się, nieco rzadziej w takcie zasypiania. Osoba doświadczająca porażenia przysennego czuje się jak sparaliżowana, co wywołuje odczuwanie silnego lęku (źródło 2).

Dane statystyczne dowodzą, że niemalże 8 proc. globalnej populacji doświadcza w swoim życiu przynajmniej jednokrotnie świadomego paraliżu sennego. Połowa ludzi cierpiących na narkolepsię (kolejne tajemnicze i nie do końca zbadane zaburzenie snu) zmaga się z nawracającym paraliżem sennym. Mały odsetek ludzi doświadcza paraliżu sennego niemalże każdej nocy. Osoby cierpiące na paraliż senny powinny poznać metody mogące zapobiegać temu zjawisku, takie jak niektóre techniki oddechowe i prawidłowa higiena snu.

Pomimo, iż zjawisko paraliżu sennego znane jest lekarzom od dawna, badacze wciąż nie są w stanie do końca zrozumieć procesów leżących u jego podstaw. Choć przeprowadzono wiele badań mających na celu zrozumienie mechanizmów zachodzących w trakcie świadomego paraliżu sennego, zjawisko to wciąż uchodzi za dość tajemnicze.

Paraliż senny bywa prawdziwą udręką, ale czy jest aż tak groźny jakim się być wydaje? Jeśli chciałbyś się dowiedzieć czym jest paraliż senny, skąd się to niecodzienne zjawisko bierze i jak się go pozbyć, to powinieneś przeczytać ten artykuł uważnie i w całości. Przypuszcza się, że istnieje wiele środków będących w stanie zapobiegać sennemu paraliżowi. W dalszej części artykułu wyjaśniamy czy da się wyleczyć paraliż senny, a także omawiamy niektóre środki mogący ograniczać ryzyko wystąpienia tego stanu.

Spis treści

• Paraliż senny – Co to takiego?
• Jakie są główne przyczyny paraliżu sennego?
• Objawy paraliżu sennego
• Bezwładność mięśni, uczucie bezradności i demoniczne wizje
• Czy to może być niebezpieczne?
• Czy paraliż senny da się leczyć?
• Kto jest najbardziej narażony na paraliż senny?
• Czy paraliż senny może występować w każdym wieku?
• Co robić w gdy dopada nas paraliż senny? Jak się od niego uwolnić?
• Jak ograniczyć ryzyko wystąpienia paraliżu sennego?

Paraliż senny – Co to takiego?

Paraliż senny, a precyzyjniej go określając - paraliż przysenny, jest względnie rzadko występującym zjawiskiem. Jednak osoby, które kiedykolwiek go doświadczyły, zazwyczaj pragną dowiedzieć się z czym miały do czynienia.

Paraliż senny zaliczany jest do anomalii sennych, czyli tak zwanych parasomnii (źródło 3). W rzeczywistości wspomniany stan najczęściej pojawia się w trakcie zasypiania, tuż po zaśnięciu lub gdy się wybudzamy.

Jakie są główne przyczyny paraliżu sennego?

Przypuszcza się, iż jedną z głównych przyczyn występowania paraliżu sennego jest deprywacja snu i bezsenność. Istotną rolę mogą również odgrywać nagła zmiana harmonogramu snu, stres i różnego rodzaju dolegliwości związane ze snem. Można też wymienić inne czynniki sprzyjające występowaniu tego stanu, takie jak zaburzenia zdrowotne natury psychicznej, np. choroba afektywna dwubiegunowa. Jednak przyczyn zwiększonego ryzyka występowania paraliżu sennego jest nieco więcej. Do powszechnych przyczyn paraliżu sennego zalicza się (źródło 4):

• zaburzenia snu - bezsenność;
• stany lękowe;
• przewlekłe przyjmowanie niektórych leków, takich jaj środki nasenne;
• praca na zmianę;
• szybka zmiana strefy czasowej;
• bezdech senny;
• nadużywanie alkoholu.

Objawy paraliżu sennego

Paraliż senny, lub paraliż przysenny, to stan, w którym nasz mózg zdążył się już obudzić, a ciało jeszcze nie (źródło 5).

Osoba doświadczająca paraliżu sennego nierzadko gwałtownie wybudza się ze strachem, ponieważ jest przekonana, że ktoś lub coś uciska jej klatkę piersiową i uniemożliwia swobodne oddychanie (źródło 6).

Człowiek będący w stanie paraliżu sennego odczuwa niemalże kompletny bezwładu całego ciała. Podczas paraliżu sennego nie możemy się poruszać, choć jesteśmy w pełni świadomi, tego co dzieje się wokół nas. Gdy tylko pojawia się uczucie bezradności, wówczas na scenę wkracza przerażający lęk.

Bezwładność mięśni, uczucie bezradności i demoniczne wizje

Wiele osób, które nigdy nie doświadczyły tego stanu, słyszy i czyta o paraliżu sennym, zastanawiając się czym on właściwie jest. W uproszczeniu można stwierdzić, że polega on głównie na częściowym lub całkowitym paraliżu ciała. Podczas paraliżu sennego dochodzi do porażenia mięśni, a jednocześnie osoba znajdująca się w tym stanie zdaje sobie sprawę z tego, że nie śpi, ale nie może się ruszyć, przez co ogarnia ją potężne uczucie lęku. Jednym z bardziej uciążliwych objawów towarzyszących paraliżowi sennemu są halucynacje, zarówno akustyczne, jak i wizualne, co dodatkowo potęguje uczucie przerażenia. Co dość charakterystyczne dla stanu, jakim jest paraliż senny, w jego trakcie mogą pojawiać się przed oczami przerażające, a wręcz demoniczne wizje. Osoba doświadczająca takiego stanu może próbować krzyczeć, ale ze względu na bezwładność mięśni, okazuje się to niemożliwe. Kolejnym charakterystycznym objawem paraliżu sennego jest lęk przed kolejnym jego wystąpieniem, co ma miejsce u osób, które już raz doświadczyły tego okropnego zjawiska.

Czy to może być niebezpieczne?

Paraliż senny może wprowadzać człowieka w bardzo negatywny stan emocjonalny. Będąc pod jego wpływem nie możemy się ruszać, co nierzadko może przywoływać najgorsze emocje, w tym głównie lęk. Choć może być bardzo przykrym doświadczeniem, sam w sobie paraliż senny nie stwarza bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia, ani życia. Po krótkiej chwili, która z punktu widzenia osoby pod wpływem paraliżu może wydawać się niezmiernie długa, stan ten samoistnie ustępuje.

Leczenie paraliżu sennego - Czy to w ogóle da się leczyć?

Czy leczenie paraliżu sennego jest w ogóle możliwe? Otóż, zjawisko paraliżu sennego nie jest wyizolowaną jednostką chorobową, więc nie jest czymś, co można jednoznacznie leczyć. Jednak, jeśli do występowania epizodów paraliżu sennego dochodzi regularnie, zalecana jest wizyta u neurologa w celu wykluczenia możliwych chorób pierwotnych dających podobne objawy, takich jak padaczka, czy też bezdech senny. Choć omawianego tutaj stanu nie da się leczyć konkretnymi środkami, w dalszej części artykułu wyjaśniamy jak w przyszłości uniknąć paraliżu sennego.

Kto jest najbardziej narażony na paraliż senny?

Jak już wspomniano wcześniej, paraliż senny nie został dogłębnie zbadany i zrozumiany, przez co lekarze nie są w stanie określić wszystkich jego możliwych przyczyn. Przyjmuje się jednak, iż stan ten może pojawić się u każdego z nas, a na dodatek na każdym etapie życia. Przypuszcza się, iż ryzyko wystąpienia tego zjawiska zwiększa się u osób z zaburzeniami lękowymi, stresem pourazowym, ludzi cierpiących na bezsenność, ludzi pracujących na zmianę oraz u osób nadużywających alkoholu i niektórych innych substancji psychoaktywnych. Kolejne grupy szczególnie podatne na wystąpienie omawianego tutaj zjawiska, to osoby chorujące na depresję, narkolepsję, czy też bezdech senny.

Czy paraliż senny może występować w każdym wieku?

Choć paraliż senny może występować w każdym wieku i pod tym względem nie ma jakiejkolwiek reguły odnośnie ryzyka jego pojawienia się, obecnie lekarze podejrzewają, iż najostrzejsze jego formy zazwyczaj pojawiają się u osób dorosłych.

Co robić w gdy dopada nas paraliż senny? Jak się od niego uwolnić?

Przypominamy, iż paraliż senny nie stwarza bezpośredniego zagrożenia zdrowia, ani życia. Jeśli nas dopadnie, to przede wszystkim należy zachować spokój.

Jednym z polecanych sposobów na uwolnienie się od paraliżu sennego jest skupienie się na oddechu, zmieniając sposób oddychania na szybki i gwałtowny. Innym rozwiązaniem może być skupienie wszystkich swoich sił na próbie poruszania palcem dłoni, czy też stopami. Jeśli uda się nam z własnej woli uruchomić choć jeden mięsień naszego ciała, wówczas paraliż senny natychmiast ustąpi.

Co ciekawe, niektórzy zalecają, aby nie próbować uciekać od paraliżu sennego, lecz starać się delektować tym rzadkim stanem. Choć teoria ta może wydawać się dość dziwna, jej zwolennicy dodatkowo przekonują, że gdy tylko przestajemy się bać paraliżu sennego, a wręcz czekamy na ten stan z niecierpliwością, ryzyko jego wystąpienia mocno spada. Jeszcze bardziej zaskakujące może być to, że niektóre osoby próbują świadomie wywoływać paraliż senny.

Jak uniknąć paraliżu sennego, a przynajmniej ograniczyć ryzyko jego wystąpienia?

Paraliżu sennego nie da się wyleczyć, gdyż nie jest on jednostką chorobową. Jednak, można w pewnym stopniu ograniczyć ryzyko jego występowania.

Jeśli czytasz ten akapit, to najprawdopodobniej robisz to dlatego, iż należysz do grupy osób, które przynajmniej raz w swoim życiu doświadczyły paraliżu sennego. Jeśli obawiasz się, że ten stan może się u Ciebie ponownie pojawić, możesz podjąć działania mające na celu ograniczenie ryzyka wystąpienia wspomnianej sytuacji do minimum. Mając na uwadze okoliczności sprzyjające występowaniu paraliżu sennego, zalecenia znajdujące się poniżej powinny pomóc ograniczyć ryzyko wystąpienia tego dręczącego niektórych z nas zjawiska:

• przestrzeganie higieny snu;
• unikanie spożywania alkoholu, bądź ograniczenie jego ilości do minimum;
• spożywanie ostatniego posiłku dnia co najmniej na 5 godzin przed snem;
• ograniczenie sytuacji wywołujących stres;
• unikanie negatywnych emocji, szczególnie gdy nadchodzi pora snu.

W rzeczywistości, przestrzeganie kilku prostych zasad może znacznie ograniczyć ryzyko wystąpienia paraliżu sennego (źródło 7). Temperatura powietrza w sypialni nie powinna być byt wysoka, ani zbyt niska. W celu zminimalizowania niepotrzebnych bodźców zewnętrznych mogących zakłócać sen, miejsce, w którym sypiamy, powinno też być ciche i ciemne. Przed pójściem spać nie powinno się spożywać zbyt obfitych i ciężkich dań. Warto także zrezygnować z korzystania z urządzeń elektronicznych emitujących niebieskie światło, które – jak powszechnie wiadomo - mogą zakłócać na proces zasypiania oraz zaniżać jakość snu.

Jeśli zmagasz się z nawracającym regularnie paraliżem sennym, powinieneś wiedzieć, iż istnieją pewne techniki oddechowe, jak również medytacji relaksacyjnej, specjalnie przeznaczone dla ofiar paraliżu sennego. Nauka wspomnianych metod powinna się odbywać pod okiem doświadczonego terapeuty.

Jeśli paraliż senny pojawia się często, warto wybrać się do lekarza specjalisty, jakim jest w tym przypadku neurolog.