Presja społeczna - Jak bardzo pozwalasz sobą manipulować?
Presja społeczna ma miejsce gdy osobnikom należącym do danego społeczeństwa narzucane są z góry pewne wzorce odnoszące się do sposobu bycia, zachowywania się lub wyrażania własnych myśli. Są to normy, wzorce i postawy, które wynikają z dominujących w danym społeczeństwie zwyczajów, trendów, bądź panującej mody. Każde społeczeństwo tworzy presję społeczną. Indywidualna reakcja na presję społeczną zależy od stanu psychicznego danego osobnika. Niektórzy są bardziej podatni na presję społeczną, inni mniej. Osoby, które bez żadnych oporów ulegają wszelkiego rodzaju wpływom ze strony innych ludzi zwani są konformistami.
Jak działa presja społeczna
Z jednej strony presja społeczna czerpie swoją moc z lęku jednostki przed odrzuceniem, niepowodzeniem lub karą. Ludzie generalnie boją się odrzucenia, dlatego obawiają się być innymi niż przewidują i dopuszczają normy społeczne. W efekcie ulegania presji społecznej dominuje konformizm, a co za tym idzie, społeczeństwo ujednolica się. Stajemy się bardzo podobni do siebie w sposobie bycia, myślenia i wyrażania emocji. Ponieważ nasze zachowania zgodne są ze społecznie akceptowanym wzorem, można coraz to łatwiej przewidzieć jak będziemy się zachowywać w konkretnej sytuacji. Łatwiej jest w takiej sytuacji sztucznie tworzyć różnego rodzaju presje społeczne.
Formy presji społecznej
Presja społeczna może mieć rozmaite źródła i formy. Źródłami najbardziej bezpośredniej presji społecznej mogą być szkoła, praca, rodzina, sąsiedzi, przyjaciele bądź dalsi znajomi. Konkretnym przykładem bezpośredniej presji społecznej mogą być oczekiwania jakie wobec danego człowieka ma jego najbliższa rodzina bądź jego najlepsi przyjaciele. Innym przykładem dość bezpośredniej presji społecznej mogą być oczekiwania, jakie zakład pracy ma wobec danego pracownika. Mniej bezpośrednią formą presji społecznej, lecz tak samo efektywną, jest presja wywierana przez media społeczne, z telewizją i radiem na czele. Nie tylko reklamy, które ukazują się w radiu bądź telewizji, mają zapierającą dech w piersiach moc wywierania presji społecznej, ale także to co prezenterzy bądź znani aktorzy mówią w mediach, w jaki sposób się wyrażają na dane tematy, jak się ubierają. To wszystko ma generalnie ogromny wpływ na nasze umysły. Nasze mniemanie o nas samych kształtuje się przeważnie w odniesieniu do tego co widzimy i słyszymy w mediach społecznych. Prasa, internet, a także i krążące plotki mają ogromną moc wywierania presji. Do tego wszystkiego dochodzi fakt, iż liczne źródła presji społecznej nawzajem się potęgują. Wynikająca z różnych źródeł presja społeczna jest oszałamiająco potężna. Oszałamiająco, ponieważ nas dosłownie oszałamia!
Konsekwencje presji społecznej
Utrata zdolności samodzielnego myślenia
Pod wpływem nieustannej presji społecznej człowiek może stracić zdolność podejmowania samodzielnych decyzji. Media masowego przekazu kształtują w umysłach odbiorców przekonania, że określone produkty, czy style życia są niezbędne do szczęścia. Reklamy i subtelnie przekazywane postawy społeczne w telewizji, radiu czy Internecie wpływają na nasze wybory i kreują rzeczywistość, w której brakuje przestrzeni na refleksję.
Presja czasu i jej skutki
Jednym z najczęstszych usprawiedliwień dla braku konstruktywnego myślenia jest nieustanny brak czasu. Większość ludzi skupia się na pracy i karierze, nie poświęcając chwil na zastanowienie się, czy decyzje, które podejmuje, rzeczywiście mają sens. Brak czasu na odpoczynek czy refleksję prowadzi do błędnego koła – większego stresu i coraz bardziej chaotycznych działań.
Kredyty i materializm
Społeczna presja na posiadanie dóbr materialnych prowadzi do zaciągania kredytów, często pod wpływem przekonania, że „skoro znajomych na to stać, to mnie też powinno”. Banki reklamują przyjazne warunki pożyczek, a rodzina i znajomi dodatkowo wzmacniają potrzebę posiadania rzeczy, które dają status społeczny. W rezultacie ludzie wpadają w spiralę zadłużenia, co jeszcze bardziej wiąże ich z wymagającą pracą.
Rodzina i relacje społeczne na drugim planie
Praca i zarobki stają się priorytetem, podczas gdy rodzina i przyjaciele schodzą na dalszy plan. Choć na zewnątrz udajemy, że dbamy o bliskich, rzeczywistość pokazuje, że to praca i status społeczny determinują większość naszych działań. Presja społeczna wpływa nawet na decyzje dotyczące zakładania rodziny, które często podejmowane są pod wpływem oczekiwań otoczenia.
Zdrowie w odwrocie
Nieustanny stres, brak odpoczynku i niewłaściwe odżywianie prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych. Fast foody, produkty instant i brak regularnej aktywności fizycznej to droga do chorób cywilizacyjnych. W odpowiedzi na te problemy sięgamy po reklamowane leki, które mają szybko poprawić nasze samopoczucie, ignorując prawdziwe źródła problemów.
Depresja i rozpad relacji
Presja społeczna i związany z nią styl życia prowadzą do wypalenia zawodowego, depresji, a w skrajnych przypadkach do rozpadu relacji rodzinnych. Wstyd przed szukaniem pomocy u psychologa lub terapeuty dodatkowo pogłębia problemy. W efekcie narastają uzależnienia – od alkoholu, leków czy nawet pracy – co jeszcze bardziej utrudnia wyjście z tego błędnego koła.
Czy można inaczej?
W obliczu tych problemów warto zadać sobie pytanie, czy da się żyć inaczej. Czy rzeczywiście musimy poddawać się presji społecznej, która determinuje nasze życie, czy może warto spróbować znaleźć własną drogę? Odpowiedź na to pytanie wymaga refleksji, której często brakuje w naszym codziennym, zdominowanym przez presję społeczną, życiu.