Popularny w Polsce lek o wiele groźniejszy, niż sądzono wcześniej. Coraz więcej zatruć!

Czy Polakom grozi lekomania? Wszystko na to wskazuje, bo wyprzedzamy większość krajów Europy, jeśli chodzi o spożycie leków. Z danych CBOS wynika, że suplementy diety lub leki dostępne bez recepty (OTC) w 2015 roku stosowało niemal dziewięciu na dziesięciu dorosłych! Najczęściej były to środki przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz leki zwalczające objawy przeziębienia lub grypy. Na kolejnych miejscach w rankingu popularności znalazły się leki na serce, na krążenie, uspokajające i nasenne, a dalej środki wspomagające odchudzanie i rzucanie palenia.

Jednym z najbardziej popularnych leków dostępnych bez recepty jest w Polsce paracetamol. Coraz to więcej badań naukowych oraz statystyk dotyczących zatruć, wskazuje na to, że lek ten może w pewnych okolicznościach stwarzać niemałe zagrożenie dla zdrowia.

Badania retrospektywne przeprowadzone w Australii przyniosły szokujące wyniki. Liczba zatruć paracetamolem wzrosła o 44 proc. pomiędzy latami 2007-8 a 2016-17! Przyczyniło się to do hospitalizacji 95 000 pacjentów rocznie w samej Australii. Liczba uszkodzeń wątroby w tym czasie podwoiła się. Biorąc pod uwagę powszechność występowania paracetamolu w lekach dostępnych bez recepty na terenie Polski, wyniki tego badania mogą być ekstrapolowane na naszą populację. W obliczu zagrożeń związanych z niewłaściwym użyciem paracetamolu powinno się wprowadzić strategie zapobiegawcze (źródło 1). Konieczne stają się:

• zmiana postaci specyfiku na tę o przedłużonym uwalnianiu;
• zmniejszenie dostępności paracetamolu w lekach OTC;
• większa kontrola nad obrotem lekami z paracetamolem;
• ograniczenie sprzedaży paracetamolu wyłącznie do aptek.

Opierając się na wynikach najnowszych badań, naukowcy z ETH Zurich stwierdzili, że ludzie pod żadnym względem nie powinni przyjmować większych ilości paracetamolu, jeśli zalecana dawka nie złagodzi ich bólu.

Jak wynika z eksperymentów przeprowadzonych przez szwajcarskich naukowców, produkcja tabletek z dużymi dawkami paracetamolu, popularnego środka przeciwbólowego dostępnego w aptekach, może zwiększyć częstość zatruć tym specyfikiem.

Obecnie maksymalna zalecana dobowa dawka paracetamolu dla osób dorosłych to 4 gramy substancji czynnej. Przedawkowanie paracetamolu może prowadzić do ciężkiej niewydolności wątroby ze skutkiem śmiertelnym lub koniecznością przeprowadzenia przeszczepu tego narządu.

Paracetamol jest dostępny w Szwajcarii w tabletkach o dawce 500 miligramów (mg) i 1000 mg. Ta ostatnia postać preparatu została wprowadzona na szwajcarski rynek leków w 2003 roku i można ją kupić wyłącznie na receptę. W Polsce paracetamol w tabletkach po 1000 mg jest dostępny bez recepty, co niestety może być przyczyną coraz częstszych zatruć.

Naukowcy starali się zrozumieć, czy dostępność tabletek z większą ilością paracetamolu może być przyczyną częstszego występowania zatrucia tą substancją czynną u populacji. W tym celu badacze przyjrzeli się danym sprzedaży szwajcarskiego stowarzyszenia farmaceutów Pharmasuisse oraz informacjom pozyskanym z centrum kontroli zatruć Tox Info Suisse, dotyczących przypadków zatruć w okresie przed i po wprowadzeniu tabletek zawierających 1000 mg paracetamolu (2000-2008).

Na podstawie otrzymanych informacji, badacze dowiedli, że popularność tabletek paracetamolu 1000 mg gwałtownie wzrosła od czasu ich wprowadzenia do obrotu. w 2018 roku sprzedaż tabletek 1000 mg była dziesięciokrotnie wyższa niż tych zawierających 500 mg paracetamolu. W tym samym okresie wzrosła również liczba przypadków zatruć paracetamolem. W latach 2005–2008 odnotowano 40-procentowy wzrost przypadków zatruć, do 786 z 561. W kolejnych latach ilość przypadków zatruć wciąż rosła, osiągając liczbę 1188 w 2018 r.

W świetle wyników przeprowadzonych analiz, szwajcarscy badacze zalecają dokonania krytycznego przeglądu sposobu przepisywania i wydawania tabletek z dawką 1000 mg paracetamolu.

Stefan Weiler, współautor badania i dyrektor naukowy Tox Info Suisse wypowiedział się następująco:

Na tej podstawie możemy stwierdzić, że zwiększona liczba przypadków zatruć jest związana z dostępnością tabletek 1000 miligramów.

Zdaniem Andrea Burden, profesor farmakoepidemiologii na ETH Zurich, paracetamol jest bardzo bezpiecznym lekiem, ale tylko w przypadku krótkotrwałego przyjmowania i pod warunkiem, że dzienna dawka nie przekracza zalecanego zakresu. Jednym z problemów związanych z paracetamolem jest to, że nie jest on skuteczny u wszystkich pacjentów lub przeciw wszystkim formom bólu. W przypadku gdy lek nie pomaga łagodzić objawów, niektórzy pacjenci mogą pokusić się o zwiększenie dawki bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Ponieważ nietrudno jest przekroczyć maksymalną dzienną dawkę, biorąc tylko kilka dodatkowych tabletek 1000 miligramów, ilość zawartej substancji czynnej w tabletce może mieć kluczowe znaczenie.

Jeśli paracetamol nie przynosi oczekiwanego efektu w zalecanych dawkach, ważne jest, aby po prostu nie przyjmować większej liczby tabletek. Zamiast tego powinno się zasięgnąć profesjonalnej porady lekarskiej, aby uzyskać bardziej dopasowaną do objawów opcję terapeutyczną.

Jeśli dany lek przyjmujesz po raz pierwszy, koniecznie przeczytaj uważnie załączoną do niego ulotkę. Niektóre leki mogą mieć uciążliwe, a nawet zagrażające zdrowiu skutki uboczne. Przykładowo, przyjmując niektóre leki możesz szybko przytyć, zaś w przypadku innych preparatów możesz się naprawdę kiepsko czuć, a parametry Twojej krwi mogą ulegać poważnym zmianom. Warto również zaznaczyć, że ulotki leków są przeważnie na bieżąco aktualizowane i często dochodzą do nich nowe niepożądane efekty. Dlatego co jakiś czas warto ponownie zajrzeć do ulotki i zapoznać się z aktualnymi ostrzeżeniami.

Bibliografia: