Przewlekłe uczucie zmęczenia - Kiedy zmęczenie oznacza ciężką chorobę?

Jeśli po nieprzespanej nocy, bądź całym dniu spędzonym w miejscu pracy, odczuwasz zmęczenie, lecz po wyspaniu się ta dolegliwość samoistnie znika, wówczas najprawdopodobniej nie masz powodu do zmartwień. Jak dobrze wiadomo, uczucie zmęczenia może być efektem niewysypiania się, zbyt intensywnej aktywności lub stresujących sytuacji.

Przewlekłe uczucie zmęczenia i braku sił do działania może być bardzo przygnębiające, szczególnie jeśli towarzyszy nam bez oczywistego powodu, począwszy od przebudzenia się, aż do chwili, gdy kładziemy się spać. Przemęczenie może silnie ograniczać zasięg i skuteczność wszelkich naszych działań. Tyle mamy do zrobienia, ale niestety nie mamy na to siły! W efekcie zmęczenia stajemy się przygnębieni i mało produktywni, nie tylko w życiu zawodowym, ale również w sferze prywatnej. Bywa również tak, że z tego powodu czujemy się bardzo niekomfortowo, zarówno w pracy, jak i wśród znajomych. W skrajnych przypadkach przewlekłe uczucie zmęczenia może prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych z depresją na czele. Jeśli pomimo wystarczającej ilości snu i czasu wolnego od pochłaniających siły obowiązków, przewlekle odczuwasz zmęczenie, to przyczyną tego mogą być niestety bardziej lub mniej poważne problemy ze zdrowiem.

Ciągłe uczucie zmęczenia – Czy to alergia?

W Polsce jedną z powszechnych przyczyn przewlekłego uczucia zmęczenia są alergie. Jeśli, oprócz ciągłego braku sił, występują objawy takie jak przekrwienie błony śluzowej nosa, swędzenie skóry, bądź częste bóle głowy, to istnieje szansa, iż mamy do czynienia z alergią. W takich przypadkach, w celu rozpoznania, bądź wykluczenia alergii należy poddać się prostym i łatwym do wykonania badaniom zleconym przez lekarza. Są to testy skórne, lub specjalistyczna analiza laboratoryjna krwi. Określenie czynnika alergizującego pozwala w dużej mierze unikać ekspozycji na jego oddziaływanie, co może znacznie ograniczyć dokuczliwe objawy.

Niestety w przypadku silnych reakcji alergicznych, lekarz może przepisać choremu leki, których objawem obocznym bywa senność. Takich leków nie ma sensu zażywać długoterminowo, gdyż nie są one zupełnie obojętne dla zdrowia. Najlepszą metodą walki z alergią jest odczulanie, które pozwala pozbyć się jej w sposób definitywny.

Przewlekłe zmęczenie – Czy to anemia?

Anemia jest chorobą polegająca na zmniejszeniu się poniżej normy liczby czerwonych krwinek (tzw. erytrocytów), lub samego stężenia hemoglobiny we krwi z utrzymaniem prawidłowej liczby erytrocytów (źródło 1). W zależności od jej przyczyny, rodzajów anemii jest kilka. Mogą ją powodować regularne krwawienia z przewodu pokarmowego, obfite miesiączki, niedobór witaminy B12 lub żelaza, ale niestety nie tylko. Niektóre postacie anemii mają o wiele poważniejsze przyczyny. Ich omawianie nie jest jednak celem niniejszego artykułu. Jednym z charakterystycznych objawów anemii jest przewlekłe uczucie zmęczenia, które nie ustępuje nawet po dłuższym odpoczynku, bądź porządnym wysypianiu się. Z tego powodu, osoby regularnie odczuwające zmęczenie powinny wykonać podstawowe badanie diagnostyczne krwi, które pozwoli ustalić, czy przyczyną zmęczenia nie jest przypadkiem anemia. Z tą chorobą nie ma żartów! Ponieważ hemoglobina jest odpowiedzialna za transport tlenu do całego organizmu, jej deficyt we krwi może stwarzać poważne zagrożenie dla życia.

Przewlekłe zmęczenie – Czy to depresja?

Depresja to uciążliwa i niestety nie do końca uleczalna choroba psychiczna, która może dotknąć osoby w każdym wieku. Spadek nastroju, lub smutek, w jaki zdarza nam się co jakiś czas wpadać, nie muszą być objawem depresji. Każdy człowiek ma bowiem prawo do odczuwania różnego rodzaju emocji w efekcie spotykających go w życiu sytuacji. Jednak, przewlekłe odczuwanie niezadowolenia, smutku, pustki, a także niechęć do codziennych ludzkich spraw, mogą oznaczać depresję (źródło 2). Depresja może mieć różne oblicza, a w wielu przypadkach może być przyczyną przewlekłego uczucia zmęczenia. Jeśli oprócz tego pojawiają się objawy takie jak napięcie emocjonalne, zamartwianie się, niezadowolenie z życia, bezsenność, nerwowość, zmniejszone libido, migreny, wówczas z dużym prawdopodobieństwem mamy do czynienia z jakąś formą depresji. W takiej sytuacji nie wolno zwlekać z wizytą u dobrego specjalisty, gdyż nieleczona depresja może nie tylko uprzykrzać życie chorego i jego najbliższej rodziny, ale także może mieć fatalny finał.

Niestety - z drugiej zaś strony - niektóre leki przyjmowane przez leczonych na depresję pacjentów, również mogą powodować zmęczenie, a nawet senność. Jeśli jesteś w takiej sytuacji, skonsultuj z psychiatrą możliwość zamiany leków na inne.

Ciągłe zmęczenie – Czy to fibromialgia?

W przypadku fibromialgii możesz mieć wrażenie, że bez względu na to, jak długo sypiasz, to nigdy nie czujesz się zupełnie wypoczęty. Można śmiało podejrzewać fibromialgię, jeśli osoba przewlekle odczuwająca zmęczenie skarży się również na dolegliwości takie jak:

• znacznie zwiększona wrażliwość na ucisk niektórych okolic ciała;
• ciągłe bóle mięśni (kłucie, palenie, szarpanie) i stawów;
• "sztywność" całego ciała;
• zaburzenia snu i nastroju (przygnębienie);
• niemiarowa praca serca i duszność bez wyraźnej przyczyny;
• bóle głowy, bądź napady migrenowe;
• nadwrażliwość pęcherza moczowego;
• bolesne miesiączkowanie.

Fibromialgia jest dolegliwością związaną z nieprawidłowym odczuwaniem bólu. Chociaż lekarze nie do końca potrafią wyjaśnić mechanizm tej choroby, najbardziej prawdopodobną przyczyną jej objawów wydaje się tzw. centralna sensytyzacja, czyli nadmierna pobudliwość struktur przewodzących ból w rdzeniu kręgowym i mózgu.

Ciągłe zmęczenie – Czy to nietolerancja pokarmowa?

Nietolerancje pokarmowe, choć - w przeciwieństwie do alergii pokarmowych - nie stwarzają bezpośredniego zagrożenia dla naszego życia, mogą być niestety bardzo dokuczliwe. Szacuje się, że cierpi na nie około 20 procent globalnej populacji (źródło 3). Choć jedzenie powinno dostarczać nam sił do działania, to w niektórych przypadkach nietolerancji pokarmowych (np. w przypadku celiakii), nasze wrażenia mogą okazać się całkiem odwrotne. Chociaż objawy nietolerancji pokarmowych mogą być bardzo zróżnicowane, to najczęściej dotyczą one układu pokarmowego, skóry i układu oddechowego. Jeśli cierpisz na nietolerancję pokarmową, objawy zwykle pojawiają się w ciągu kilku godzin od spożycia pokarmu, którego organizm nie toleruje. Typowe objawy nietolerancji pokarmowych to:

• zmęczenie;
• biegunka;
• wzdęcia;
• wysypki;
• bóle głowy;
• nudności;
• katar;
• zmiany skórne.

Przewlekłe zmęczenie – Czy to choroba serca?

Jeśli po typowej codziennej aktywności fizycznej, takiej jak wejście po schodach na 3 piętro, czy krótki bieg do autobusu, odczuwasz wyczerpanie fizyczne, może to być oznaką niewydolności serca.

Mówimy o niewydolności serca, gdy nie jest ono w stanie pompować wystarczającej ilości krwi. Precyzyjniej to ujmując, niewydolność serca to zespół dolegliwości, w którym dochodzi do zaburzenia zdolności tego narządu do dostosowania przepływu krwi do potrzeb organizmu. O tej chorobie serca mogą świadczyć nie tylko przewlekłe uczucie zmęczenia, ale także problemy z pokonaniem schodów, obrzęki kostek, senność po jedzeniu, nocny kaszel, duszności podczas wysiłku fizycznego (źródło 4). Niewydolność serca jest schorzeniem, które w dzisiejszych czasach, w skutek złych nawyków żywieniowych i braku odpowiedniej ilości aktywności fizycznej, urasta do rangi epidemii w Europie i obu Amerykach. Na szczęście niewydolność serca można coraz skuteczniej leczyć.

Ciągłe uczucie zmęczenia – Czy to cukrzyca?

Jedną z poważniejszych przyczyn przewlekłego uczucia zmęczenia, szczególnie jeśli pojawia się ono w dość szybkim tempie, może być cukrzyca (źródło 5). Zbyt wysokie stężenie cukru we krwi może znacznie upośledzać zdolność organizmu do transportowania glukozy z krwi do komórek całego ciała w celu zaspokojenia jego potrzeb energetycznych.

Typowe objawy cukrzycy to:

• przewlekłe uczucie zmęczenia;
• nadmierne uczucie pragnienia;
• bardzo częste oddawanie moczu;
• utrata masy ciała – głównie masy mięśniowej;

Również osoby przyjmujące silniejsze leki przeciwcukrzycowe, takie jak insulina, mogą odczuwać zmęczenie jako objaw zbyt niskiego poziomu glukozy we krwi. Badania stężenia glukozy we krwi pomogą ustalić, czy nieprawidłowe poziomy cukru mogą być przyczyną przewlekłego zmęczenia.

Ciągłe zmęczenie – Czy to choroba Hashimoto?

Od niemalże 30 lat w Polsce nieustannie wzrasta ilość osób, u których corocznie rozpoznawana jest choroba Hashimoto. Czy to ma związek z incydentem w Czarnobylu, który miał miejsce w 1986 r. Istnieje takie prawdopodobieństwo. Inna teoria zaś mówi, że winowajcą jest słynny płyn Lugola, który po czarnobylskim wybuchu miał za zadanie nasycić jodem tarczycę osób w obszarach zagrożonych skażeniem i nie dopuścić, aby radioaktywny izotop jodu 131 się do niej dostał. Choroba Hashimoto jest przewlekłym stanem zapalnym tarczycy. Zalicza się ją do grupy chorób autoimmunologicznych. Z niewyjaśnionych jak dotąd przyczyn układ odpornościowy zaczyna traktować tarczycę jako ciało obce, w związku z czym nieustannie ją atakuje, co prowadzi do stanu zapalnego i stopniowego wyniszczenia tego gruczołu, przez co następuje jego niedoczynność.

Jakie są typowe objawy Hashimoto, zanim dojdzie do rozpoznania choroby i podjęcia przez pacjenta leczenia opartego na hormonach? Otóż chory dosłownie „spowalnia”, staje się przewlekle zmęczony i apatyczny; ma kłopoty z koncentracją, a jego skóra jest zimna i sucha. Chorego dręczą zaparcia i o wiele gorzej znosi niskie temperatury, więcej śpi. Jego metabolizm też spowalnia, w związku z czym przybywa na wadze. W badaniach krwi pojawiają się gorsze wartości cholesterolu i trójglicerydów. Chory ma nieprawidłowe wartości TSH, oraz prawidłowe, lub obniżone stężenie tzw. hormonów obwodowych: tyroksyny i trójjodotyroniny. Przy tym pojawiają się przeciwciała antyTPO i antyTG, czyli przeciwciała produkowane przez układ odpornościowy przeciwko tarczycy.

Ciągłe uczucie zmęczenia – Inne możliwe przyczyny

Nie zawsze przewlekłe uczucie zmęczenia oznacza chorobę. Niekiedy może być to znak, że powinniśmy zwolnić tempo i zacząć cieszyć się życiem, zanim rzeczywiście dopadnie nas jakaś poważna choroba. O przyczynach przewlekłego uczucia zmęczenia można by napisać grubą i ciężką książkę, jednak nie taki jest cel tego artykułu. W skrócie warto jednak uzupełnić zaprezentowaną wyżej informację, podając inne powszechne przyczyny przewlekłego uczucia zmęczenia:

• codzienny stres, którego nie da się uniknąć – np. w pracy;
• niezbilansowana dieta, niedostarczająca organizmowi niezbędnych składników odżywczych;
• przewlekła nierozpoznana infekcja;
• zbyt mała ilość dostarczanych płynów;
• choroba nowotworowa;
• ciężkie przewlekłe schorzenie płuc, np. przewlekła obturacyjna choroba płuc;
• choroba nerek, trzustki, lub wątroby;
• menopauza, antykoncepcja hormonalna;
• zażywanie niektórych leków;
• zbyt niskie ciśnienie krwi.

Bibliografia:1 – Poradnik Zdrowie – Anemia - objawy, przyczyny, leczenie, badania, skutki; 2 – Medonet – Depresja; 3 – HealthLine – The 8 Most Common Food Intolerances; 4 – Poradnik Zdrowie – Objawy niewydolności serca. Jak rozpoznać niewydolność serca; 5 – diabetes.com.uk – Extreme Tiredness (Fatigue).