Tętniak mózgu. Objawy, których nie wolno lekceważyć!

Spis treści

Tętniak mózgu – Co to takiego?

Tętniak mózgu, nazywany również tętniakiem wewnątrzczaszkowym lub tętniakiem naczyń mózgowych, to uwypuklenie ściany tętnicy w obrębie mózgu, powstałe wskutek jej osłabienia. Proces ten prowadzi do tworzenia się „balonowatego” wybrzuszenia, które powiększa się pod wpływem ciśnienia krwi. Ściany tętniaka są znacznie cieńsze niż w zdrowych naczyniach, co sprawia, że są podatne na pęknięcie.

Mechanizm powstawania tętniaka

Tętniaki powstają głównie w miejscach, gdzie naczynia krwionośne rozgałęziają się, ponieważ w tych punktach przepływ krwi generuje większe siły nacisku na ściany tętnic. W wyniku osłabienia błony wewnętrznej i środkowej tętnicy powstaje uwypuklenie. Z czasem, pod wpływem przepływającej krwi, tętniak może się powiększać. W większości przypadków tętniaki rozwijają się latami, pozostając niezauważone i bezobjawowe, chyba że zostaną wykryte przypadkowo podczas badań diagnostycznych, takich jak rezonans magnetyczny (MRI) lub angiografia tomografii komputerowej (CTA).

Rodzaje tętniaków mózgu

• Tętniaki workowate – najczęstsze, mają kształt balonika i pojawiają się w miejscach rozgałęzień tętnic.
• Tętniaki wrzecionowate – poszerzenie tętnicy na całej długości, spowodowane osłabieniem jej ścian.
• Tętniaki pourazowe – powstają w wyniku urazów głowy lub uszkodzeń naczyń krwionośnych.

Bezobjawowy charakter tętniaka

Większość tętniaków mózgu przebiega bezobjawowo i nie powoduje żadnych problemów zdrowotnych. Dopiero w momencie pęknięcia może dojść do krwotoku podpajęczynówkowego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Konsekwencje pęknięcia tętniaka

W wyniku pęknięcia tętniaka może dojść do poważnych komplikacji:

• Udar krwotoczny – krwawienie powoduje uszkodzenie struktur mózgu.
• Niedowłady kończyn – częściowa lub całkowita utrata siły mięśniowej.
• Afazja – problemy z mową i rozumieniem języka.
• Hydrocefalus – gromadzenie płynu mózgowo-rdzeniowego w mózgu.
• Skurcze naczyń mózgowych – zmniejszają przepływ krwi i prowadzą do udaru niedokrwiennego.
• Śmierć – w przypadku masywnego krwotoku.

Czynniki wywołujące pęknięcie tętniaka

Do pęknięcia tętniaka dochodzi najczęściej w sytuacjach, które zwiększają ciśnienie tętnicze krwi, takich jak:

• Wzmożony wysiłek fizyczny – np. podnoszenie ciężarów, intensywny trening.
• Napięcie emocjonalne i stres – gwałtowne emocje mogą prowadzić do skoków ciśnienia.
• Kaszel, kichanie, zaparcia – sytuacje, które zwiększają ciśnienie wewnątrzczaszkowe.

Diagnostyka i leczenie

W przypadku podejrzenia tętniaka mózgu wykonuje się:

• Angiografię tomografii komputerowej (CTA).
• Rezonans magnetyczny (MRI) z angio-MR.
• Angiografię mózgową – inwazyjne badanie polegające na wstrzyknięciu środka kontrastowego.

Leczenie tętniaka zależy od jego wielkości, lokalizacji oraz ryzyka pęknięcia. Opcje leczenia to:

• Klipsowanie tętniaka – operacyjne założenie klipsa na szyję tętniaka, aby odciąć dopływ krwi.
• Embolizacja – małoinwazyjny zabieg polegający na wypełnieniu tętniaka specjalnymi spiralami (coile).

Podsumowanie

Tętniak mózgu to ciche i niebezpieczne schorzenie, które najczęściej przebiega bezobjawowo do momentu pęknięcia. Znajomość czynników ryzyka, objawów oraz szybka interwencja medyczna są kluczowe dla zapobiegania tragicznym konsekwencjom. Regularne badania obrazowe u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym oraz prowadzenie zdrowego stylu życia mogą znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju tętniaka.

Tętniak mózgu - Grypy ryzyka

W grupie ryzyka tętniaka mózgu najczęściej znajdują się:

1. Płeć i wiek
   • Kobiety powyżej 40. roku życia są szczególnie narażone, co może być związane z wpływem hormonów, w tym obniżeniem poziomu estrogenu po menopauzie, co prowadzi do osłabienia ścian naczyń krwionośnych.
2. Nadciśnienie tętnicze
   • Nadciśnienie tętnicze może zwiększać ryzyko powstawania tętniaka mózgu. Przewlekle podwyższone ciśnienie krwi wywiera dodatkowy nacisk na ściany tętnic, co z czasem osłabia je i zwiększa ryzyko powstawania tętniaków oraz ich pęknięcia.
3. Nałogi i używki
   • Palenie tytoniu jest jednym z głównych czynników ryzyka, ponieważ dym papierosowy uszkadza naczynia krwionośne i przyczynia się do ich degeneracji.
   • Nadużywanie alkoholu może zwiększać ryzyko nadciśnienia i osłabienia naczyń krwionośnych.
   • Zażywanie narkotyków, szczególnie kokainy i amfetaminy, powoduje gwałtowne skoki ciśnienia krwi i uszkadza ściany naczyń, przyspieszając proces tworzenia tętniaków.
4. Choroby dziedziczne i genetyczne
   • Zespół Ehlersa-Danlosa i zespół Marfana – choroby tkanki łącznej, które osłabiają strukturę naczyń krwionośnych.
   • Nerwiakowłókniakowatość typu 1 – schorzenie, które wiąże się z nieprawidłowym rozwojem tkanek, w tym naczyń krwionośnych.
   • Wielotorbielowatość nerek (PKD) – mutacje genetyczne prowadzą do powstawania torbieli w nerkach oraz zwiększają ryzyko tętniaków naczyń mózgowych.
   • Zespół policystycznych nerek – w ok. 10-15% przypadków prowadzi do współistnienia tętniaków mózgu.
   • Dziedziczne przypadki tętniaków – historia tętniaków w bliskiej rodzinie (rodzeństwo, rodzice) znacząco podnosi ryzyko ich wystąpienia.
5. Choroby układu sercowo-naczyniowego
   • Miażdżyca – nagromadzenie blaszek miażdżycowych w tętnicach może osłabiać ściany naczyń krwionośnych.
   • Wady serca – niektóre wrodzone anomalie, takie jak koarktacja aorty, zwiększają obciążenie naczyń krwionośnych.
6. Styl życia i dieta
   • Brak aktywności fizycznej i dieta bogata w tłuszcze nasycone oraz sód przyczyniają się do rozwoju nadciśnienia i osłabienia naczyń.
   • Otyłość oraz cukrzyca typu 2 również wpływają na kondycję układu krążenia, zwiększając ryzyko.
7. Infekcje i zapalenia naczyń (vasculitis)
   • Przewlekłe zapalenia naczyń krwionośnych mogą prowadzić do osłabienia ich struktury.
   • Grzybicze lub bakteryjne zapalenie wsierdzia może skutkować tzw. tętniakami septycznymi, które mają związek z zakażeniami.
8. Urazy głowy
   • Ciężkie urazy głowy mogą prowadzić do powstania tętniaków pourazowych, które są szczególnie niebezpieczne ze względu na niestabilność.
9. Inne czynniki
   • Przewlekły stres i nadmierne napięcie emocjonalne przyczyniają się do wzrostu ciśnienia krwi.
   • Radioterapia głowy lub szyi w przeszłości może osłabić strukturę naczyń.

Podsumowując, ryzyko wystąpienia tętniaka mózgu jest wynikiem połączenia predyspozycji genetycznych, chorób przewlekłych, stylu życia oraz narażenia na czynniki zewnętrzne, takie jak używki czy stres. Regularne badania przesiewowe w przypadku obciążonego wywiadu rodzinnego oraz kontrola ciśnienia krwi i stylu życia odgrywają kluczową rolę w profilaktyce tego schorzenia.

Przyczyny tętniaka mózgu

Jedna z teorii głosi, że przyczyną powstawania tętniaka mózgu jest wrodzona nieprawidłowość budowy tętnic mózgowych. Polega ona na tym, że w rozwidleniu tętnicy jest zbyt mało włókien mięśniowych i sprężystych. Takie miejsce jest mniej elastyczne i pod wpływem wysokiego ciśnienia krwi ulega stopniowemu uwypukleniu. Do najczęstszych przyczyn tętniaka mózgu zaliczamy:

• nieprawidłowości rozwojowe w okolicy koła tętniczego mózgu;
• nadciśnienie tętnicze;
• stany zapalne w ścianach naczyń;
• czynniki genetyczne.

Rozwojowi, a nawet pęknięciu tętniaka w mózgu mogą sprzyjać niektóre zdarzenia. Badanie, którego wyniki opublikowano na łamach czasopisma American Heart Association Stroke wykazało, że do konkretnych czynników, które mogą spowodować pęknięcie istniejącego tętniaka, należą:

• zbyt intensywne ćwiczenia fizyczne;
• nadmierne spożycie kawy, lub napojów gazowanych;
• nadmierny wysiłek podczas wypróżnień;
• intensywny gniew;
• nagłe zszokowanie;
• stosunek seksualny.

Objawy pęknięcia tętniaka mózgu

Jeśli zauważysz u siebie któryś z poniżej opisanych objawów, natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe, lub poproś kogoś, by zabrał Cię na oddział ratunkowy. Pod żadnym pozorem nie jedź sam! Zdarza się, że pierwsze krwawienie z tętniaka nie jest duże, a objawy po krótkim czasie ustępują. W przypadku wystąpienia objawów krwawienia podpajęczynówkowego należy unikać wysiłku fizycznego. Oczekując na transport do szpitala pacjent powinien leżeć nieruchomo! 

Nagłe pęknięcie tętniaka prowadzi do gwałtownego krwawienia do przestrzeni podpajęczynówkowej (pomiędzy oponami mózgu). Typowe objawy pęknięcia tętniaka to:

1. Nagły, silny ból głowy – często opisywany jako „najgorszy ból w życiu”.
2. Sztywność karku – spowodowana podrażnieniem opon mózgowo-rdzeniowych.
3. Światłowstręt – nadwrażliwość na światło.
4. Nudności i wymioty.
5. Zaburzenia widzenia – podwójne widzenie lub utrata wzroku.
6. Zaburzenia świadomości – dezorientacja, utrata przytomności, a nawet śpiączka.
7. Drgawki – w niektórych przypadkach dochodzi do napadów padaczkowych.

Znajomość objawów pęknięcia tętniaka jest kluczowa, ponieważ szybkie rozpoznanie i natychmiastowa pomoc medyczna mogą uratować życie!

Nagły, silny ból głowy - Jeśli masz pęknięty tętniak, możesz odczuwać potworny ból głowy. Wyciek krwi działa drażniąco na osłonę mózgu, a to powoduje ekstremalny ból. Od zwykłego bólu głowy różni się on tym, że pojawia się bardzo nagle i tak samo szybko się nasila. Bóle głowy dość często sygnalizują coś poważnego. 

Podwójne widzenie, lub opadająca powieka - Może to być efekt ucisku powiększającego się tętniaka, na nerw prowadzący do oka, lub jego okolic. Jeśli tego typu objaw pojawia się nagle, koniecznie wezwij pogotowie ratunkowe! Jest to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów pękającego tętniaka. W takiej sytuacji liczy się każda sekunda! 

Osłabienie, lub drętwienie po jednej stronie ciała, lub samej twarzy - Typowym objawem pęknięcia tętniaka może być drętwienie połowy twarzy, lub jednej strony ciała. Wynika to z faktu, że skrzepy krwi wyciekające z pękniętego tętniaka mogą zatykać małe naczynia krwionośne prowadzące do ważnych obszarów mózgu.

Dolegliwości żołądkowe i jelitowe - W przypadku pęknięcia tętniaka w mózgu, mogą wystąpić nudności, lub wymioty.

Objawy pęknięcia tętniaka są bardzo charakterystyczne. W przypadku ich wystąpienia należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Liczy się każda sekunda!

Bibliografia: 1 – mp.pl – Tętniak mózgu.