Pleśń w domu powoduje otyłość, lęki i raka? Pełna lista chorób przeraża!
Pleśń jest obecna w wielu polskich domach. Główną przyczyną jej rozprzestrzeniania się jest nadmierna wilgoć panująca w pomieszczeniach, wynikająca ze zbyt szczelnych okien i braku spełniającego swoje zadania układu wentylacji. Wbrew pozorom, pojawiające się na ścianach plamy, wywołane przez zarodniki pleśni nie są problemem wyłącznie starego budownictwa. W dużej mierze z pleśnią domową mamy do czynienia w nowoczesnych, rzekomo spełniających wszelkie nowoczesne normy pomieszczeniach mieszkalnych.
Domowa pleśń najczęściej pojawia się w piwnicy, łazience, lub w kuchni. Są to bowiem najwilgotniejsze miejsca w naszych domach. Nierzadko zarodniki bytują w szafach z ubraniami, gdzie przepływ powietrza może być utrudniony dużą ilością odzieży. Gdy w pomieszczeniu panują sprzyjające jej powstawaniu warunki, pleśń pojawia się w pierwszej kolejności na fugach, w okolicy okien i przy sufitach. Z czasem uszkadza tynki oraz drewniane powierzchnie. Pleśnie uwielbiają środowisko kwaśne, wilgotne i w miarę ciepłe (20 st. C – 30 st. C). Niektóre gatunki potrafią się rozwijać - choć o wiele wolniej - w niższych temperaturach, nawet przy 5 st. C. Zarodników pleśni nie będziemy w stanie dostrzec gołym okiem, gdyż mają od 2 do 5 mikronów długości. Ponieważ są tak małe i lekkie, bardzo łatwo jest im się przemieszczać w poszukiwaniu optymalnych warunków do rozwoju. Gdy już je znajdą, błyskawicznie rozrastają się na wszystkie strony. Pleśnie rozwijają się na martwej materii organicznej, która stanowi dla nich optymalną pożywkę. Ponieważ mają doskonałe układy enzymatyczne, pożywienie dla nich mogą stanowić materiały, których żadne inne żywe istoty nie byłyby w stanie strawić. "Smakują" im nawet niektóre tworzywa sztuczne! Obecność pleśni w pomieszczeniach, w których spędzamy dużo czasu, to niestety nie tylko problem czysto estetyczny. Zarodniki pleśni mogą bardzo negatywnie wpływać na ogólny stan zdrowia domowników, a z czasem doprowadzać ich do ciężkich, przewlekłych chorób. W związku z potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia, w przypadku jej pojawienia się w domu, pleśń należy jak najszybciej usunąć z pomieszczeń!
Wpływ domowej pleśni na nasze zdrowie
To nie sama pleśń nam szkodzi, lecz produkty jej przemiany materii. Mykotoksyny są toksynami wytwarzanymi przez niektóre gatunki pleśni - te z rodzajów Aspergillus, Rhizoctonia, Claviceps, Penicillium, Fusarium i Stachybotrys. Często są to substancje nie tylko toksyczne, ale rakotwórcze i mutagenne! Mykotoksyny mogą się przyczyniać do ciężkich zatruć, także ze skutkiem śmiertelnym. Często poważnie upośledzają pracę układu odpornościowego. Wywołują grzybice, alergie, rozmaite choroby układu oddechowego, pokarmowego i wątroby (źródło 1). Dodatkowo mogą poważnie zaburzać pracę układu nerwowego!
Domowa pleśń rozprzestrzenia się w formie plam lub kropek w kolorze czarnym, rdzawym, zielonym, bądź cytrynowym. Popularne gatunki, w zależności od zabarwienia zarodników, to: kropidlak cytrynowy, kropidlak czarny i pleśniak zielony. Kropidlak czarny - Aspergillus niger, potocznie zwany czarną pleśnią ze względu na ciemne zabarwienie zarodników, to gatunek grzybów z rodziny Trichocomaceae. Wdychanie jego zarodników może przyczyniać się do rozwoju śmiertelnej choroby płuc kojarzonej z tzw. klątwą Tutanchamona! Niektóre gatunki kropidlaka (np. A. fumigatus, A. niger) wydzielają niebezpieczne dla naszego zdrowia aflatoksyny i powodują choroby takie jak - między innymi - grzybice skóry, grzybice płuc, lub astmę oskrzelową. Wdychanie aflatoksyn może przyczyniać się do bardzo poważnych problemów ze zdrowiem! Aflatoksyny są mutagenne (wpływają na DNA), genotoksyczne i mogą powodować ciężkie wady wrodzone u dzieci (źródło 2). Toksyny te są silnie rakotwórcze dla ludzi i mogą powodować rozwój różnego rodzaju nowotworów, w szczególności przewlekła ekspozycja na aflatoksyny może być przyczyną raka wątroby (źródło 3). Typowe problemy zdrowotne wynikające z ekspozycji na domową pleśń to:
- zmiany nastroju, niepokój, lęki;
- przewlekłe uczucie zmęczenia;
- przybywanie na wadze, otyłość;
- zaczerwienione spojówki;
- zapalenie zatok;
- przewlekłe i uporczywe bóle głowy;
- bóle mięśni i stawów;
- rozdrażnienie;
- bezsenność;
- problemy z koncentracją;
- mrowienie i drętwienie kończyn;
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;
- nieżyt nosa;
- duszności;
- zespół bolesnego pęcherza;
- obrzęk naczyniowo-ruchowy.
Pleśń może z czasem uszkadzać nerki i wątrobę, upośledzać pracę układu hormonalnego i prowadzić do niepłodności. To niestety nie wszystko! Długoterminowe przebywanie w skolonizowanych pleśnią pomieszczeniach może znacznie zwiększać szansę rozwoju choroby nowotworowej. Badania z roku 2016 potwierdzają, że ekspozycja na domową pleśń może przyczyniać się do rozwoju sarkoidozy płucnej (źródło 4).
Grupy zwiększonego ryzyka
U niektórych osób ekspozycja na zarodniki pleśni może stanowić szczególnie wysokie ryzyko wystąpienia powikłań zdrowotnych. Są to osoby cierpiące na:
- astmę;
- sezonowe alergie, takie jak katar sienny;
- alergię na pleśń;
- przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP).
Ponadto kontaktu z pleśnią domową jednoznacznie powinny unikać ci, których układ odpornościowy jest w jakikolwiek sposób osłabiony. Pleśń może poważnie szkodzić w szczególności dzieciom, u których przyczynia się do rozwoju astmy (źródło 4).
Jak pozbyć się domowej pleśni w bezpieczny sposób?
W sprzedaży jest mnóstwo różnorodnych preparatów przeznaczonych do usuwania domowej pleśni. Niestety w większości przypadków nie są to produkty zupełnie obojętne dla naszego zdrowia. Wdychanie ich oparów może być niebezpieczne, a producenci umieszczają stosowne ostrzeżenia na etykietach swoich wyrobów aby uniknąć odpowiedzialności prawnej za ewentualny uszczerbek na zdrowiu konsumenta.
Na szczęście, w celu pozbycia się domowej pleśni, nie ma konieczności stosowania groźnej chemii! Można ją zlikwidować w całkiem bezpieczny dla domowników sposób. Pamiętaj jednak o tym, że niezależnie od wybranej przez Ciebie strategii, przebywając w pobliżu zarodników pleśni koniecznie zabezpiecz swoje drogi oddechowe przynajmniej jednorazową maseczką ochronną! Jedna ze skuteczniejszych, a przy tym zupełnie niegroźnych dla zdrowia metod walki z pleśnią, polega na zastosowaniu wody utlenionej. Wlej 3% roztwór H2O2 do rozpylacza i kilkakrotnie zraszaj nim skolonizowaną przez zarodniki pleśni powierzchnię. Zamiast wody utlenionej możesz zastosować biały destylowany ocet. Ocet likwiduje około 82% gatunków pleśni, gdyż jest on łagodnym kwasem. Następnie, odczekaj 15 minut w przypadku wody utlenionej, a godzinę w przypadku octu, po czym dokładnie usuń pozostałości martwej pleśni najbardziej stosowną dla danej powierzchni metodą (nawilżona czystą wodą ściereczka, gąbka, itp.).
Bibliografia: 1 – Wikipedia – Mykotoksyny; 2 – World Health Organization – Aflatoxins; 3 – National Cancer Institute – Aflatoxins ; 4 – US National Library of Medicine – Fungal cell wall agents and bacterial lipopolysaccharide in organic dust as possible risk factors for pulmonary sarcoidosis.