Polacy są zestresowani pracą. To ich wykańcza!

Stres jest normalną reakcją ludzkiego organizmu i wynika z sytuacji, które wymagają od naszego ciała szybkiego dostosowania się do zachodzących w otoczeniu zmian. Reagujemy na te zmiany na poziomie fizycznym, umysłowym i emocjonalnym. Stres stanowi naturalną część naszego życia. Wszelkie sytuacje życiowe odbijają się na naszym organizmie w sposób mniej lub bardziej ewidentny.

Stres jest nam niezbędny w sytuacjach życia codziennego, gdyż motywuje nas do działania i umożliwia przetrwanie w niekorzystnych dla nas okolicznościach. Mechanizm "walcz lub uciekaj" podpowiada nam, kiedy i w jaki sposób powinniśmy reagować na pojawiające się zagrożenia. Niestety, to co nam ten atawistyczny mechanizm podpowiada, w świecie współczesnym w większości przypadków nie jest adekwatne do rzeczywistej sytuacji.

W obliczu zdarzeń wywołujących silny stres angażowane są praktycznie wszystkie ludzkie układy wewnętrzne, których normalna praca podlega wówczas silnym zachwianiom: układ krwionośny, mięśniowo-szkieletowy, trawienny, układ nerwowy i odpornościowy, a jednocześnie zwiększa się wydzielanie substancji takich jak adrenalina, noradrenalina, tyroksyna, kortyzol, co skutkuje znacznym przyspieszaniem akcji serca, zwiększaniem napięcia mięśni, zwiększeniem częstotliwości oddechu, wzrostem ciśnienia tętniczego, zmniejszaniem wrażliwości na ból, przyspieszaniem procesów przemiany materii, wzrostem wydolności i siły fizycznej. Pomimo, iż te reakcje fizjologiczne umożliwiły nam przetrwanie w dziejach historii jako gatunek ludzki, w świecie współczesnym mogą okazać się bardzo dokuczliwe i przeszkadzać nam w normalnym funkcjonowaniu.

Podczas gdy małe dawki stresu są dla nas dobre, gdyż mobilizują nas do działania, to problem pojawia się wówczas, gdy mechanizm „walcz lub uciekaj” jest wyzwalany zbyt łatwo i zbyt często, lub gdy występuje zbyt wiele stresorów jednocześnie. Taka sytuacja może poważnie skompromitować nasze zdrowie zarówno psychiczne, jak i fizyczne.

Szczególnie niebezpieczny dla naszego zdrowia okazuje się być długotrwały stres, który niestety stanowi integralną część życia większości Polaków. Statystyki nie kłamią, a jednocześnie wykazują, że większa część wizyt w gabinetach lekarskich jest dziś spowodowana stresem i jego konsekwencjami.

Stres niszczy nasze zdrowie

Każdy człowiek inaczej reaguje na stres. Są osoby bardziej lub mniej wrażliwe na pewne okoliczności. Przeważnie jednak w obliczu stresu upośledzane są funkcje najsłabszego punktu ludzkiego organizmu. Choć największą grupę stanowią choroby serca i układu krążenia, to lista schorzeń, do których stres może doprowadzić, jest bardzo długa. Przewlekły stres może przyczyniać się do dolegliwości zdrowotnych takich jak – przykładowo - bóle głowy, rozstrój i owrzodzenie żołądka, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, reumatoidalne zapalenie stawów, podwyższone ciśnienie tętnicze, ogólny spadek odporności organizmu, zaburzenia łaknienia, zaburzenia przemiany materii, bóle w klatce piersiowej, poważne zaburzenia rytmu serca z „syndromem złamanego serca” (pseudo zawał mięśnia sercowego) włącznie, bezsenność i koszmary nocne. Badania naukowe jasno wykazują, że przewlekły stres może również powodować lub pogłębiać niektóre objawy lub choroby. Przewlekły stres może być przyczyną tymczasowego paraliżu części lub nawet całego ciała, silnego spadku libido i zaburzeń funkcji seksualnych, zaburzeń widzenia, problemów psychicznych z depresją i stanami lękowymi na czele, astmy, a nawet cukrzycy i chorób nowotworowych! Ponadto osoby silnie zestresowane bardzo często miewają kłopoty w relacjach międzyludzkich, co jeszcze bardziej pogarsza ich sytuację życiową. Bardzo często nie są one w stanie normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Tworzy się zatem błędne koło, z którego wyjście wydaje się niemożliwe. W takich przypadkach jedynym rozwiązaniem wydaje się być wizyta u psychiatry, choć – z przyczyn środowiskowych i kulturowych - większość Polaków niestety unika jej jak ognia.

Dodatkowym zagrożeniem dla zdrowia jest to, że w desperackiej próbie złagodzenia objawów stresu, ludzie bardzo często stosują alkohol, tytoń lub narkotyki. Niestety tego typu substancje, zamiast łagodzić stres i przywracać organizm do stanu rozluźnienia, utrzymują ciało i umysł w ciągłym napięciu i powodują jeszcze więcej problemów, zarówno psychicznych jak i fizycznych, z silnym uzależnieniem od alkoholu na czele!

Praca jest głównym stresorem Polaków

Zdaniem specjalistów z Państwowej Inspekcji Pracy, stres w miejscu pracy występuje wówczas, gdy osoby pracujące odczuwają silny dyskomfort psychiczny. Dyskomfort ten może dotyczyć warunków i/lub wymagań pracy w sytuacjach, w których w danej chwili warunki i wymagania te przekraczają efektywne możliwości pracowników. Ponieważ zbyt wysoki poziom stresu pracowników może zwiększać ryzyko nieszczęśliwych wypadków, zawody, dla których wymagane jest przejście testów psychologicznych, przeprowadzanych przez psychologa pracy, wymieniono w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

Wszyscy boimy się bezrobocia, a jednak paradoksalnie, najwięcej stresu powodują u nas kwestie związane z życiem zawodowym! Praca coraz częściej pochłania nas całkowicie, a jak się okazuje, nieustanne myślenie o niej, nawet w wolnym czasie, może poważnie zagrażać naszemu zdrowiu!

Według danych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, wśród najczęściej zgłaszanych problemów zdrowotnych związanych z pracą zawodową stres znajduje się na drugim miejscu. Stres jest przyczyną 50-60% wszystkich nieobecności pracowników. Ponadto, ponad 20% osób pracujących we wszystkich państwach UE skarży się na ciągły stres w miejscu zatrudnienia.

W rzeczywistości już samo dojeżdżanie do miejsca pracy, ze staniem w korkach łącznie, jest bardzo silnym wyzwalaczem bardzo niebezpiecznej dla zdrowia odmiany stresu. A to dopiero początek dnia! Nie bez powodu, u osób aktywnych zawodowo, do ataków serca dochodzi najczęściej w poniedziałki. Do najczęstszych przyczyn stresu w pracy należą nadmiar obowiązków służbowych, presja czasu i oczekiwań ze strony przełożonych, chęć awansu, a także wzajemna rywalizacja.

W Polskich firmach sytuacja jest bardzo napięta. Z badań nad stresem w pracy wynika, iż odczuwa go aż 85% aktywnych zawodowo Polaków. Okazuje się, że w naszym kraju zaledwie 11% pracowników traktuje własną pracę jako spełnienie oczekiwań życiowych i źródło przyjemności, podczas gdy dla ponad 60% respondentów praca jest przede wszystkim sposobem zarabiania na życie. Najwięcej zestresowanych pracą Polaków mieszka w Warszawie. Większość ankietowanych pracowników skarży się na ciągłe przemęczenie spowodowane nadmierną ilością obowiązków służbowych. Inni skarzą się na niekomfortowe warunki pracy, uciążliwy hałas, czy też zbyt wysokie lub zbyt niskie temperatury w miejscu pracy. U jednej czwartej ankietowanych pracowników stres jest wywołany koniecznością zostawania w pracy po godzinach. Co ciekawe, niemalże połowa respondentów oznajmia, że praca w dni wolne i poza godzinami, jest dla nich całkiem normalną sytuacją.

Do podstawowych przyczyn stresu w pracy należą:

• presja czasu;
• niejasność pełnionej roli zawodowej;
• przeciążenie ilościowe pracą;
• przeciążenie jakościowe pracą;
• niedociążenie jakościowe pracą;
• ograniczony zakres kontroli nad pracą;
• konflikt roli zawodowej;
• brak wsparcia ze strony współpracowników i/lub przełożonych;
• nieadekwatne warunki pracy.

Według Państwowej Inspekcji Pracy osoby przewlekle narażone na stres w miejscu pracy, oprócz różnych dolegliwości fizycznych i dyskomfortu psychicznego, mogą odczuwać także strach, lęk, złość i gniew. Gdy sytuacja wywołująca stres utrzymuje się przez dłuższy czas, pracownik może zacząć tracić chęć i siłę, a jednocześnie odczuwać przewlekłe zmęczenie i wyczerpanie. Taka osoba staje się apatyczna i niechętnie podejmuje jakiekolwiek działania związane z obowiązkami służbowymi. Z czasem może pojawić się także smutek, poczucie bezradności, poczucie winy, utrata zaufania do samego siebie, a w końcu także utrata zaufania do przełożonych i współpracowników, utrata zaufania do firmy, nie wspominając już o zniszczonym zdrowiu, zarówno psychicznym jak i fizycznym. Niestety takich przypadków jest w Polsce bardzo wiele i coraz to więcej!

Jak radzić sobie ze stresem

Aby uwolnić się od stresu wystarczy odrobina logicznego myślenia. W sytuacjach, które mogę zmienić, wystarczy odpowiednie działanie z mojej strony. Skoro tak, to po co się tym stresuję? Stres będzie mi tylko zakłócał podjęcie odpowiednich działań! Z drugiej strony, są sytuacje, których zmienić nie mogę, choć nie wiem jak bym się starał! Muszę to dogłębnie zrozumieć i w pełni zaakceptować! Skoro tak, to w czym będzie mi pomocny stres w takich okolicznościach? Prawda jest zawsze jedna: na stres ogólnie szkoda naszego zdrowia, sił i cennego czasu, który można wykorzystać w bardziej przyjemny i konstruktywny sposób!

Przyjmij do wiadomości i zaakceptuj sytuację - Uświadomienie sobie istotnych faktów i akceptacja zarówno sytuacji, jak i objawów stresu to pierwszy krok do spokoju umysłu. Zatrzymaj na chwilę gonitwę myśli i zastanów się, czy nie jesteś już ofiarą niepotrzebnych i niszczących Cię emocji!

Medytacja - Stres jest naturalną reakcją na sytuacje, które wymykają się spod naszej kontroli. Skoro nie mamy nad nimi kontroli, to jedyne co możemy zrobić, aby nie zniszczyć sobie zdrowia, jest zmiana perspektywy, z której te zdarzenia obserwujemy. Może być to trochę trudne do zrozumienia, lecz po krótkim czasie praktykowania medytacji, takie rozwiązanie nasuwać się będzie nam samo.

Ćwiczenia fizyczne i oddechowe - Lepsze panowanie nad emocjami można osiągnąć poprzez odpowiedni trening ciała, a także dzięki ćwiczeniom oddechowym. Treningi ciała mają ogromne znaczenie, gdyż wpływają one bardzo pozytywnie zarówno na nasz stan fizyczny jak i emocjonalny. Ćwiczenia oddechowe z systemu Joga, buddyjskie lub taoistyczne, mogą nas porządnie odstresować już po kilku tygodniach praktyki pod okiem doświadczonego instruktora. Są one zalecane wszystkim osobom, które w życiu zawodowym narażane są na ciągły stres. Jeśli nie masz pojęcia jak się do tego zabrać, ćwiczeń oddechowych nigdy nie próbuj wykonywać na własną rękę!

Zrezygnuj z używek – Całkowicie wyklucz ze swojego życia lub stanowczo ogranicz alkohol, narkotyki i kofeinę, gdyż substancje te nie pomogą zapobiec stresowi, a na dodatek mogą poważnie pogorszyć sytuację. Wszyscy dobrze wiemy jak to działa. Chwilowe uczucie błogości szybko mija, a w jego miejscu pojawia się istny koszmar!

Zarezerwuj czas tylko dla siebie – Każdego dnia przeznacz trochę czasu dla siebie samego. Zadbaj o swoje potrzeby. Wykorzystaj ten czas, aby uporządkować swoje życie, zrelaksować się i realizować własne interesy. To jest absolutny priorytet dla każdego człowieka, a zarazem podstawa spokoju umysłu i dobrego samopoczucia.

Bibliografia:

1 - WebMD - The Effects of Stress on Your Body;

2 - Medical News Today - Why stress happens and how to manage it;

3 - Państwowa Inspekcja Pracy – Czym jest stres?

4 - Poradnik Zdrowie - Skutki stresu, czyli co ci może grozić, gdy żyjesz w ciągłym napięciu.