Wykonaj to badanie przynajmniej raz w roku!

W naszych ciałach przeciętnie krąży od 5 do 7 litrów krwi. Ten płyn ustrojowy pełni bardzo wiele ważnych funkcji, a między innymi umożliwia transport tlenu i składników odżywczych do każdej komórki naszego ciała oraz stanowi naszą podstawową tarczę obronną przed groźnymi patogenami. Od prawidłowości parametrów krwi w bardzo dużej mierze zależy stan naszego zdrowia i ogólne samopoczucie. Dlatego tak duże znaczenie ma badanie krwi, które jest obecnie fundamentem diagnostyki i profilaktyki zdrowotnej.

Z czego składa się krew?

W dużym uproszczeniu można śmiało stwierdzić, że krew składa się z krwinek białych, czerwonych i płytkowych oraz z osocza, w którym te ciałka się znajdują.

Podstawową funkcją erytrocytów, czyli krwinek czerwonych, jest transportowanie tlenu z płuc do wszystkich tkanek naszego organizmu. Dodatkowo erytrocyty umożliwiają transport dwutlenku węgla (czyli zużytego przez komórki tlenu) z powrotem do płuc. Wnętrze erytrocytów wypełnione jest specyficznym białkiem, hemoglobiną, która posiada zdolność wiązania się zarówno z tlenem, jak i z dwutlenkiem węgla, dzięki czemu ich transport w organizmie staje się możliwy. Białe ciałka krwi, tak zwane leukocyty, chronią nas przed groźnymi patogenami. Są białe, gdyż w przeciwieństwie do erytrocytów, nie wypełnia ich czerwona hemoglobina. Podobnie do erytrocytów, powstają w szpiku kostnym, ale niektóre z nich są produkowane przez węzły chłonne, śledzionę i grasicę. W ludzkiej krwi są obecne aż trzy - podstawowe - rodzaje leukocytów: granulocyty, monocyty i limfocyty. Każdy z nich pełni specyficzne funkcje. Płytki krwi, czyli tak zwane trombocyty, zwane także krwinkami płytkowymi, umożliwiają krzepnięcie tego płynu ustrojowego. To właśnie dzięki nim nie wykrwawiamy się przy każdym drobnym zranieniu. Zawierające duże ilości serotoniny, która obkurcza naczynia krwionośne, płytki zbierają się w okolicach uszkodzonych naczynek krwionośnych, gdzie przyczepiają się do ich naruszonych ścianek i uwalniają serotoninę, która miejscowo zmniejsza krwawienie.

Czym jest morfologia?

Morfologia jest podstawowym badaniem krwi, które pozwala wyliczyć nie tylko obecną w niej ilość krwinek, zarówno czerwonych jak i białych, ale także umożliwia nam określenie ich specyficznych cech, takich jak wielkość, bądź nasycenie tlenem, jak również proporcji zachodzących pomiędzy ciałkami białymi, a czerwonymi. W ramach morfologii można także ustalić liczbę płytek krwi (Plt), czy stężenie hemoglobiny w erytrocytach (Hgb). Morfologia jest bardzo ważnym badaniem krwi, które bezpośrednio umożliwia wykrycie problemów ze zdrowiem, lub stanowi podstawę do skierowania pacjenta na bardziej specyficzne badania.

Nieprawidłowe wartości krwinek lub płytek mogą być przyczyną złego samopoczucia, osłabienia, omdleń, a także o wiele poważniejszych problemów ze zdrowiem. Trudne do wyleczenia choroby krwi i nowotwory to tylko niektóre z poważnych dolegliwości zdrowotnych, które można wykryć za pomocą morfologii krwi.

Jak często należy wykonywać morfologię i dlaczego?

Pomimo, iż krew jest najczęściej badanym laboratoryjnie ludzkim płynem ustrojowym, to niestety duża część Polaków wykonuje podstawowe badania krwi tylko gdy zdrowie zaczyna szwankować i zleca je lekarz pierwszego kontaktu. Co konkretnie pozwala wykryć morfologia, czyli podstawowa analiza krwi? Otóż parametry składników krwi odzwierciedlają zmiany zachodzące we wszystkich narządach. Właśnie z tego powodu badanie krwi pozwala wykryć choroby nie tylko jej samej, ale także narządów i układów całego organizmu. Na podstawie charakterystycznych zmian zachodzących we krwi można wykryć wiele problemów zdrowotnych, a także ustalić ich zaawansowanie. Niektóre zmiany wykryte w morfologii krwi wymagają dalszych, bardziej szczegółowych badań, umożliwiających ustalenie konkretnej przyczyny problemu. W przypadku konieczności wykonania dalszych analiz, to właśnie wyniki morfologii stanowią główną wskazówkę kierunku tych działań. Z powyżej wyjaśnionych powodów - jeśli nie ma podstaw do częstszego badania krwi - morfologię należy wykonać przynajmniej raz w roku, gdyż znacznie zwiększa to szansę skutecznego i bezproblemowego wyleczenia ewentualnie rozpoznanych w ten sposób dolegliwości, gdyż niektóre z nich, jeśli wykryte w zaawansowanym stadium, mogą okazać się bardzo trudne do wyleczenia.

Co oznaczają wyniki morfologii

Krew do morfologii jest pobierana od pacjenta w lekarskim gabinecie zabiegowym, a następnie przekazywana do laboratorium. Interpretacja wyników morfologii wymaga specjalistycznej wiedzy i powinna być dokonywana wyłącznie przez lekarza. Ponadto należy mieć na uwadze to, że każde laboratorium ma swoje normy, którymi trzeba się kierować w trakcie samodzielnego odczytu wyników. W celach czystko orientacyjncyh przedstawiamy znaczenie najważniejszych wskaźników stosowanych w morfologii.

Erytrocyty (RBC – Red Blood Cell)

Ich zwiększona ponad normę ilość zdarza się dość rzadko, np. w przypadku przebywania na dużych wysokościach w górach – wówczas organizm wytwarza ich więcej aby najlepiej wykorzystać rzadki w powietrzu tlen. Zmniejszenie się ilości erytrocytów - poniżej normy - jest objawem anemii. Może być przykładowo skutkiem utraty krwi (np. w przypadku wewnętrznych krwawień) lub niedoboru żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Ilość erytrocytów zmniejsza się również w trakcie ciąży i choroby nerek.

Hemoglobina (HGB)

Podwyższona ponad normę hemoglobina może oznaczać odwodnienie organizmu, natomiast jej zbyt niskie wartości wskazują na anemię.

Hematokryt (HCT)

Hematokryt powyżej normy może wskazywać na tak zwaną czerwienicę lub na odwodnienie organizmu, natomiast jego zbyt niskie wartości są oznaką anemii.

MCV (Mean Corpuscular Volume)

MCV oznacza średnią objętość krwinki czerwonej. Nieco podwyższona średnia objętość krwinek czerwonych (MCV) może wskazywać na niedobór witaminy B12 i/lub kwasu foliowego, natomiast znacznie podwyższone wartości tego wskaźnika, generalnie powyżej 110fl, mogą świadczyć o anemii. Zbyt niska wartość MCV może być spowodowana niedoborem żelaza.

MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin)

MCH odnosi się do średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej. Zbyt niska wartość MCH może świadczyć o niedobarwieniu, najczęściej w skutek anemii z niedoboru żelaza.

Leukocyty (WBC – White Blood Cell)

Zwiększona ilość leukocytów ponad normę, może oznaczać infekcję, stan zapalny lub nawet białaczkę. Niekiedy ich ilość może tymczasowo się zwiększyć w skutek nadmiernego stresu, intensywnego wysiłku fizycznego, bądź długotrwałego opalania się. Zmniejszona ilości białych krwinek może mieć bardzo wiele przyczyn. Należą do nich – między innymi - niedobór granulocytów, limfocytów lub wszystkich komórek jednocześnie, a także zażywanie niektórych leków lub uszkodzenie szpiku kostnego.

Limfocyty (LYM)

Ilość tych ciałek zwiększa się ponad normę - między innymi - przy chłoniakach, przewlekłej białaczce limfocytowej, szpiczaku mnogim, nadczynności tarczycy oraz w efekcie chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Znacznie pomniejszona ilość limfocytów u dorosłych może wskazywać na choroby wirusowe, w tym AIDS.

Monocyty (MONO)

Jeśli ilość monocytów przekracza normę, może być to oznaką różnych chorób, w tym gruźlica, mononukleoza zakaźna, dur, kiła itp. Zbyt mała liczba monocytów może być efektem toczącej się w organizmie infekcji lub stosowania niektórych leków.

Trombocyty (PLT; płytki krwi)

Ich ilość może przewyższyć normę między innymi w skutek niedoboru żelaza, po intensywnym wysiłku fizycznym lub przy przewlekłych zakażeniach. Zbyt mała ilość płytek krwi może wskazywać na ich zmniejszoną produkcję w szpiku kostnym na skutek działania niektórych leków lub chorób autoimmunologicznych.