Niedobór witaminy D

Witamina D, która w rzeczywistości jest prohormonem, bierze aktywny udział w regulacji stężenia zarówno wapnia, jak i fosforu we krwi. Umożliwia prawidłowe wchłanianie się wapnia w jelitach i ogranicza jego wydalanie z organizmu wraz z moczem. Ułatwia to przedostawanie się odpowiednich ilości tego pierwiastka do tkanki kostnej, przez co staje się ona mocniejsza i odporniejsza na uszkodzenia. Odbija się to również na zdrowiu naszego uzębienia, bo przecież zęby to też kości.

• Niedobór witaminy D - objawy niedostatku witaminy D
• Niedobór witaminy D - choroby z deficytu witaminy D
• Niedobór witaminy D - dzienne zapotrzebowanie i źródła witaminy D
• Deficyt witaminy D - kiedy sięgać po apteczne preparaty?

Badania naukowe potwierdzają, że prawidłowy poziom witaminy D w organizmie znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę. Ponadto niektóre badania sugerują, że kalcytriol (hormonalnie aktywna forma witaminy D) może istotnie hamować postęp raka. Spowalnia rozwój naczyń krwionośnych w tkance nowotworowej i wspomaga unicestwianie zmutowanych komórek. Ograniczaj w ten sposób ich proliferację i ewentualne przerzuty (źródło 1).

Witamina jest tak ważna dla ludzi, że nasz organizm nauczył się ją samodzielnie syntetyzować, ale pod warunkiem ekspozycji ciała na wystarczającą ilość promieni słonecznych. W związku z panującym w naszym kraju klimatem, obecnie niemalże 90 procent Polaków cierpi na przewlekły deficyt witaminy D (źródło 2).

Carsten Carlberg, fiński naukowiec z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii (UEF), przeprowadził wiele badań nad witaminą D. Przyjrzał się także  związkiem zachodzącym pomiędzy genami, a reakcją organizmu na przyjmowanie tej witaminy w formie suplementu. Zdaniem badacza sposób, w jaki reagujemy na suplementację witaminy D, jest to w dużej mierze zależny od posiadanych genów.

Badania fińskiego naukowca zmieniają tradycyjne poglądy odnośnie dawkowania witaminy D. Okazuje się bowiem, iż różnice w naszej zdolności do wykorzystywania tej witaminy mają swoje korzenie w ewolucji i można je prześledzić przyglądając się naszym przodkom, u których kolor skóry był wyznacznikiem ich zapotrzebowania na wspomnianą witaminę. Osoby o jaśniejszej karnacji skóry były w stanie lepiej wykorzystać promienie UV do jej syntezy. Najprawdopodobniej właśnie to zapewniło im silniejszą obronę immunologiczną, niezbędną do przetrwania ciemnych i mroźnych miesięcy w Europie Północnej. Dalsze badania jasno wskazują, że różnice w wykorzystaniu witaminy D nadal istnieją.

Objawy niedoboru witaminy D

Gdy poziom witaminy D w organizmie staje się zbyt niski, nasze ciało przestaje prawidłowo funkcjonować. Zaczynamy odczuwać przewlekłe zmęczenia, częściej chorujemy.

Częste infekcje

Witamina D pełni w organizmie wiele funkcji. Jedną z ważniejszych ról tej witaminy to wspieranie funkcjonowania układu odpornościowego. Dzięki niej ciało jest w stanie samo walczyć z wirusami i bakteriami, które mogą wywoływać choroby. Gdy zaczyna brakować witaminy D, stajesz się bardziej podatny na infekcje. Często łapiesz przeziębienia, choroby dróg oddechowych i grypę? Naukowcy potwierdzili, że może to mieć związek z niskim poziomem witaminy D w organizmie. Zamiast faszerować się lekami bez recepty i antybiotykami, lepiej zacznij zapobiegać — uzupełnij deficyt, a twoja odporność powinna się poprawić.

Zmęczenie

Wiele osób odczuwających przewlekłe zmęczenie wiąże je z przepracowaniem i niewystarczającą ilością snu. Tymczasem za uczucie zmęczenia może w wielu przypadkach odpowiadać niedobór witaminy D!

Zaburzenia snu

Niedostatek witaminy D zaburza pracę układu nerwowego. Może prowadzić do gorszej jakości snu, w tym do większego zapotrzebowania na sen. Dodatkowo mogą pojawić się trudności ze skupieniem uwagi i bóle głowy. Dolegliwości te bywają spowodowane gorszą przyswajalnością wapnia, która pojawia się w efekcie niedostatku witaminy D (źródło 3).

Ból pleców

Naukowcy z amerykańskiego Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej doszli do wniosku, że niedobór witaminy D może się również objawiać silnym bólem pleców. Udowodniono również, że u kobiet zachodzi ścisły związek między niskim poziomem witaminy D w organizmie, a skłonnością do utraty włosów.

Zwiększone ryzyko depresji

Badacze z Harvard Medical School dowiedli, że deficyt witaminy D może zwiększać ryzyko depresji, gdyż witamina ta wpływa na produkcję serotoniny i dopaminy. Odpowiedni poziom tych dwóch hormonów ma kluczowe znaczenie dla naszego samopoczucia.

Wypadanie włosów

Wypadanie włosów może być spowodowane licznymi czynnikami, takimi jak stres, nieodpowiednia dieta, osłabienie odporności. Specjaliści zaznaczają, że winę za to może ponosić deficyt witaminy D w organizmie. Naukowcy z Uniwersytetu w Kairze potwierdzili związek między niskim poziomem witaminy D, a wypadaniem włosów u kobiet. Okazuje się, iż niedostatek witaminy D zakłóca cykl życia włosów. Prowadzi do przerzedzania się fryzury i wzmożonego wypadania.

Podsumowując, objawy niedostatku witaminy D w organizmie to — między innymi:

• większa podatność na infekcje;
• uczucie zmęczenia;
• bóle stawów i mięśni;
• pogorszenie nastroju;
• spowolniony proces gojenia się ran;
• bezsenność;
• wypadanie włosów.

Niedostatek witaminy D może być przyczyną wielu ciężkich chorób

Nieleczony deficyt witaminy D może z czasem przyczyniać się do rozwoju poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym przewlekłych chorób:

• zespół chronicznego zmęczenia;
• nadciśnienie;
• depresja;
• fibromialgia;
• otyłość;
• cukrzyca;
• osteoporoza;
• choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera.

Słabsze kości

Niedostatek witaminy D z czasem prowadzi do miękkich kości u dzieci (krzywicy) i kruchych, zniekształconych kości u osób dorosłych (osteomalacja) (źródło 4). Ucierpieć może również zmysł słuchu, gdyż struktura kosteczki ucha wewnętrznego (tzw. ślimaka) staje się porowata, co upośledza przekazywanie impulsów nerwowych do mózgu.

Osoby dbające o zdrowie i wygląd zębów przykładają sporą wagę do higieny jamy ustnej. To prawda, że wysokiej jakości elektryczna szczoteczka do zębów, w połączeniu z odpowiednio dobraną pastą, mogą mieć w tym zakresie ogromny potencjał, lecz zdrowie zębów zależy także od dostatku niektórych składników odżywczych w codziennej diecie. W szczególności, odbijają się na nim niedostatki witaminy D! Jak się bowiem okazuje, zbyt małe dawki cholekalcyferolu mogą mieć związek z rozwojem osteoporozy, próchnicy i podatnością zębów na uszkodzenia mechaniczne!

Podwyższone ryzyko raka

Badania potwierdzają, że przewlekły niedobór witaminy D to zwiększone ryzyko niektórych rodzajów raka (źródło 5), ciężkich chorób sercowo-naczyniowych, stwardnienia rozsianego i autyzmu.

Wyniki licznych badań wskazują ponadto, że niedobór witaminy D wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością. Dotyczy to zarówno umieralności ogólnej, jak i u chorujących na nowotwory, u których zwiększenie podaży witaminy D poprawia rokowanie oraz zmniejsza ryzyko nawrotu choroby (źródło 6).

Niedobór witaminy D — dzienne zapotrzebowanie i źródła witaminy D

Naszym podstawowym źródłem witaminy D jest ekspozycja na działanie promieni słonecznych. W organizmie witamina D3 jest wytwarzana z 7-dehydrocholesterolu, syntetyzowanego w skórze pod wpływem promieniowania UVB. W naszym kraju synteza skórna witaminy D3 może być efektywna jedynie w okresie od maja do września, pomiędzy godziną 10:00 a 15:00, gdy chmury nie przysłaniają słońca.

Dieta pokrywa zaledwie 20 proc. dziennego zapotrzebowania na witaminę D. W żywności występuje ona w postaci witaminy D2 (ergokalcyferol) oraz witaminy D3 (cholekalcyferol). Ergokalcyferol jest obecny głównie w drożdżach i w grzybach. Cholekalcyferol znajdziemy w niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego. Należą do nich:

• tłuste ryby morskie (np. łosoś, sardynki, makrela);
• oleje rybie (tran);
• jaja;
• wątróbka;
• mięsa czerwone i drobiowe.

Badania dowodzą, iż w przypadku braku podstawowego źródła witaminy D, nawet urozmaicona dieta nie pozwala pokryć jej dziennego zapotrzebowania. Podstawowym źródłem tej substancji jest synteza skórna. Wynika z tego, że Polacy powinni uzupełniać deficyty witaminy D korzystając z odpowiednich preparatów leczniczych, bądź suplementów diety.

Zalecane dziennie dawkowanie witaminy D jest zależne od wielu czynników, w tym wieku, płci, koloru skóry, karnacji, stanu zdrowia. Biali dorośli i zdrowi ludzie mieszkający w Polsce generalnie powinni codziennie przestrzegać następującego dawkowania:

• od września do kwietnia - 800-2000 IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę);
• od maja do sierpnia - 800-2000 IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę) - tylko wówczas, gdy nie można zagwarantować odpowiedniej syntezy skórnej witaminy D.

Dawkowanie zależy jednak od masy ciała. Przed rozpoczęciem przyjmowania preparatów zawierających witaminę D, wskazane jest oznaczenie stężenia 25-(OH) D we krwi, oraz skonsultowanie tych wyników z lekarzem, lub farmaceutą.

W Polsce panują specyficzne warunki klimatyczne. W ich efekcie, że żadna dieta nie zaspokaja naszego zapotrzebowania na witaminę D. Aby nie doprowadzić do jej niedostatku, konieczne staje się korzystanie z odpowiednich preparatów.

Niedobór witaminy D — Kiedy sięgać po preparaty z witaminą D?

W Polsce suplementacja witaminy D okazuje się konieczna, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Osoby spędzające dużo czasu w zamkniętych pomieszczeniach, sklepach, biurach itp. powinny przyjmować suplementy diety z witaminą D również w pozostałych miesiącach, poza okresami spędzanymi na wakacjach w bardziej nasłonecznionych krajach!

Czy witaminę D można przedawkować? Otóż, przedawkowanie witaminy D nie jest powszechnie zachodzącym zjawiskiem i nie dochodzi do niego w efekcie stosowania specyficznych diet, czy też wskutek nadmiernej ekspozycji na promienie UV. Co ciekawe, nadmierne ilości syntezowanej w skórze witaminy D odkładane są w tkance tłuszczowej. Następnie stopniowo uwalniają się do krwiobiegu przez około dwa miesiące, co okazuje się przydatne w chłodnych miesiącach.

Na co jednak należy zwrócić szczególną uwagę, do przedawkowania witaminy D może dojść w efekcie przyjmowania jej w formie preparatów doustnych w zbyt dużych ilościach. Zazwyczaj ma to miejsce wskutek przyjęcia dawki 4 razy większej niż ilość zalecana. Przedawkowanie witaminy D może być zjawiskiem bardzo niebezpiecznym. Może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu. Stan ten prowadzi do poważnych zaburzeń. Wskutek przedawkowania witaminy D, w organizmie tworzą się nadtlenki. Następuje odkładanie się wapnia w tkankach i dochodzi do zaburzenia pracy serca, a także ośrodkowego układu nerwowego!

Bibliografia:

1 – Medical News Today – What are the health benefits of vitamin D?

2 – Nauka w Polsce – Ekspert: ponad 90 proc. Polaków ma niedob. witaminy D;

3 – Rzeczpospolita – 8 sygnałów, że może brakować witaminy D;

4 – Web MD – The Truth About Vitamin D: Why You Need Vitamin D;

5 – Onet Zdrowie – Osiem częstych objawów niedob. witaminy D;

6 – mp.pl – Witamina D – jaka dawka jest bezpieczna?