Niedobór witaminy D

Witamina D, która w rzeczywistości jest prohormonem, bierze aktywny udział w regulacji stężenia zarówno wapnia, jak i fosforu we krwi. Umożliwia prawidłowe wchłanianie się wapnia w jelitach i ogranicza jego wydalanie z organizmu wraz z moczem. Ułatwia to przedostawanie się odpowiednich ilości tego pierwiastka do tkanki kostnej, przez co staje się ona mocniejsza i odporniejsza na uszkodzenia. Odbija się to również na zdrowiu naszego uzębienia, bo przecież zęby to też kości.

• Niedobór witaminy D - objawy niedostatku witaminy D
• Niedobór witaminy D - choroby z deficytu witaminy D
• Niedobór witaminy D - dzienne zapotrzebowanie i źródła witaminy D
• Deficyt witaminy D - kiedy sięgać po apteczne preparaty?

Badania naukowe potwierdzają, że prawidłowy poziom witaminy D w organizmie znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę. Ponadto niektóre badania sugerują, że kalcytriol (hormonalnie aktywna forma witaminy D) może istotnie hamować postęp raka. Spowalnia rozwój naczyń krwionośnych w tkance nowotworowej i wspomaga unicestwianie zmutowanych komórek. Ograniczaj w ten sposób ich proliferację i ewentualne przerzuty (źródło 1).

Witamina jest tak ważna dla ludzi, że nasz organizm nauczył się ją samodzielnie syntetyzować, ale pod warunkiem ekspozycji ciała na wystarczającą ilość promieni słonecznych. W związku z panującym w naszym kraju klimatem, obecnie niemalże 90 procent Polaków cierpi na przewlekły deficyt witaminy D (źródło 2).

Carsten Carlberg, fiński naukowiec z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii (UEF), przeprowadził wiele badań nad witaminą D. Przyjrzał się także  związkiem zachodzącym pomiędzy genami, a reakcją organizmu na przyjmowanie tej witaminy w formie suplementu. Zdaniem badacza sposób, w jaki reagujemy na suplementację witaminy D, jest to w dużej mierze zależny od posiadanych genów.

Zbyt mała ilość witaminy D w organizmie może prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, szczególnie wówczas, gdy stan ten jest przewlekły i nieleczony!

Badania fińskiego naukowca zmieniają tradycyjne poglądy odnośnie dawkowania witaminy D. Okazuje się bowiem, iż różnice w naszej zdolności do wykorzystywania tej witaminy mają swoje korzenie w ewolucji i można je prześledzić przyglądając się naszym przodkom, u których kolor skóry był wyznacznikiem ich zapotrzebowania na wspomnianą witaminę. Osoby o jaśniejszej karnacji skóry były w stanie lepiej wykorzystać promienie UV do jej syntezy. Najprawdopodobniej właśnie to zapewniło im silniejszą obronę immunologiczną, niezbędną do przetrwania ciemnych i mroźnych miesięcy w Europie Północnej. Dalsze badania jasno wskazują, że różnice w wykorzystaniu witaminy D nadal istnieją.

Objawy niedoboru witaminy D

Gdy poziom witaminy D w organizmie staje się zbyt niski, nasze ciało przestaje prawidłowo funkcjonować. Zaczynamy odczuwać przewlekłe zmęczenia, częściej chorujemy.

Częste infekcje

Witamina D pełni w organizmie wiele funkcji. Jedną z ważniejszych ról tej witaminy to wspieranie funkcjonowania układu odpornościowego. Dzięki niej ciało jest w stanie samo walczyć z wirusami i bakteriami, które mogą wywoływać choroby. Gdy zaczyna brakować witaminy D, stajesz się bardziej podatny na infekcje. Często łapiesz przeziębienia, choroby dróg oddechowych i grypę? Naukowcy potwierdzili, że może to mieć związek z niskim poziomem witaminy D w organizmie. Zamiast faszerować się lekami bez recepty i antybiotykami, lepiej zacznij zapobiegać — uzupełnij deficyt, a twoja odporność powinna się poprawić.

Zmęczenie

Wiele osób odczuwających przewlekłe zmęczenie wiąże je z przepracowaniem i niewystarczającą ilością snu. Tymczasem za uczucie zmęczenia może w wielu przypadkach odpowiadać niedobór witaminy D!

Zaburzenia snu

Niedostatek witaminy D zaburza pracę układu nerwowego. Może prowadzić do gorszej jakości snu, w tym do większego zapotrzebowania na sen. Dodatkowo mogą pojawić się trudności ze skupieniem uwagi i bóle głowy. Dolegliwości te bywają spowodowane gorszą przyswajalnością wapnia, która pojawia się w efekcie niedostatku witaminy D (źródło 3).

Ból pleców

Naukowcy z amerykańskiego Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej doszli do wniosku, że niedobór witaminy D może się również objawiać silnym bólem pleców. Udowodniono również, że u kobiet zachodzi ścisły związek między niskim poziomem witaminy D w organizmie, a skłonnością do utraty włosów.

Zwiększone ryzyko depresji

Badacze z Harvard Medical School dowiedli, że deficyt witaminy D może zwiększać ryzyko depresji, gdyż witamina ta wpływa na produkcję serotoniny i dopaminy. Odpowiedni poziom tych dwóch hormonów ma kluczowe znaczenie dla naszego samopoczucia.

Witamina D pełni niezmiernie ważną rolę w budowaniu odporności organizmu.

Wypadanie włosów

Wypadanie włosów może być spowodowane licznymi czynnikami, takimi jak stres, nieodpowiednia dieta, osłabienie odporności. Specjaliści zaznaczają, że winę za to może ponosić deficyt witaminy D w organizmie. Naukowcy z Uniwersytetu w Kairze potwierdzili związek między niskim poziomem witaminy D, a wypadaniem włosów u kobiet. Okazuje się, iż niedostatek witaminy D zakłóca cykl życia włosów. Prowadzi do przerzedzania się fryzury i wzmożonego wypadania.

Podsumowując, objawy niedostatku witaminy D w organizmie to — między innymi:

• większa podatność na infekcje;
• uczucie zmęczenia;
• bóle stawów i mięśni;
• pogorszenie nastroju;
• spowolniony proces gojenia się ran;
• bezsenność;
• wypadanie włosów.

Niedostatek witaminy D może być przyczyną wielu ciężkich chorób

Nieleczony deficyt witaminy D może z czasem przyczyniać się do rozwoju poważnych komplikacji zdrowotnych, w tym przewlekłych chorób:

• zespół chronicznego zmęczenia;
• nadciśnienie tętnicze;
• depresja;
• fibromialgia;
• otyłość;
• cukrzyca;
• osteoporoza;
• choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera.

Witamina D jest niezmiernie ważna dla naszego organizmu.

Słabsze kości

Niedostatek witaminy D z czasem prowadzi do miękkich kości u dzieci (krzywicy) i kruchych, zniekształconych kości u osób dorosłych (osteomalacja) (źródło 4). Ucierpieć może również zmysł słuchu, gdyż struktura kosteczki ucha wewnętrznego (tzw. ślimaka) staje się porowata, co upośledza przekazywanie impulsów nerwowych do mózgu.

Osoby dbające o zdrowie i wygląd zębów przykładają sporą wagę do higieny jamy ustnej. To prawda, że wysokiej jakości elektryczna szczoteczka do zębów, w połączeniu z odpowiednio dobraną pastą, mogą mieć w tym zakresie ogromny potencjał, lecz zdrowie zębów zależy także od dostatku niektórych składników odżywczych w codziennej diecie. W szczególności, odbijają się na nim niedostatki witaminy D! Jak się bowiem okazuje, zbyt małe dawki cholekalcyferolu mogą mieć związek z rozwojem osteoporozy, próchnicy i podatnością zębów na uszkodzenia mechaniczne!

Podwyższone ryzyko raka

Badania potwierdzają, że przewlekły niedobór witaminy D to zwiększone ryzyko niektórych rodzajów raka (źródło 5), ciężkich chorób sercowo-naczyniowych, stwardnienia rozsianego i autyzmu.

Wyniki licznych badań wskazują ponadto, że niedobór witaminy D wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością. Dotyczy to zarówno umieralności ogólnej, jak i u chorujących na nowotwory, u których zwiększenie podaży witaminy D poprawia rokowanie oraz zmniejsza ryzyko nawrotu choroby (źródło 6).

Niedobór witaminy D — dzienne zapotrzebowanie i źródła witaminy D

Naszym podstawowym źródłem witaminy D jest ekspozycja na działanie promieni słonecznych. W organizmie witamina D3 jest wytwarzana z 7-dehydrocholesterolu, syntetyzowanego w skórze pod wpływem promieniowania UVB. W naszym kraju synteza skórna witaminy D3 może być efektywna jedynie w okresie od maja do września, pomiędzy godziną 10:00 a 15:00, gdy chmury nie przysłaniają słońca.

Witamina D jest syntezowana w skórze, ale organizm potrafi przyjmować ją również z pożywienia.

Dieta pokrywa zaledwie 20 proc. dziennego zapotrzebowania na witaminę D. W żywności występuje ona w postaci witaminy D2 (ergokalcyferol) oraz witaminy D3 (cholekalcyferol). Ergokalcyferol jest obecny głównie w drożdżach i w grzybach. Cholekalcyferol znajdziemy w niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego. Należą do nich:

• tłuste ryby morskie (np. łosoś, sardynki, makrela);
• oleje rybie (tran);
• jaja;
• wątróbka;
• mięsa czerwone i drobiowe.

Badania dowodzą, iż w przypadku braku podstawowego źródła witaminy D, nawet urozmaicona dieta nie pozwala pokryć jej dziennego zapotrzebowania. Podstawowym źródłem tej substancji jest synteza skórna. Wynika z tego, że Polacy powinni uzupełniać deficyty witaminy D korzystając z odpowiednich preparatów leczniczych, bądź suplementów diety.

Zalecane dziennie dawkowanie witaminy D jest zależne od wielu czynników, w tym wieku, płci, koloru skóry, karnacji, stanu zdrowia. Biali dorośli i zdrowi ludzie mieszkający w Polsce generalnie powinni codziennie przestrzegać następującego dawkowania:

• od września do kwietnia - 800-2000 IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę);
• od maja do sierpnia - 800-2000 IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę) - tylko wówczas, gdy nie można zagwarantować odpowiedniej syntezy skórnej witaminy D.

Dawkowanie zależy jednak od masy ciała. Przed rozpoczęciem przyjmowania preparatów zawierających witaminę D, wskazane jest oznaczenie stężenia 25-(OH) D we krwi, oraz skonsultowanie tych wyników z lekarzem, lub farmaceutą.

W Polsce panują specyficzne warunki klimatyczne. W ich efekcie, że żadna dieta nie zaspokaja naszego zapotrzebowania na witaminę D. Aby nie doprowadzić do jej niedostatku, konieczne staje się korzystanie z odpowiednich preparatów.

Niedobór witaminy D — Kiedy sięgać po preparaty z witaminą D?

W Polsce suplementacja witaminy D okazuje się konieczna, szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Osoby spędzające dużo czasu w zamkniętych pomieszczeniach, sklepach, biurach itp. powinny przyjmować suplementy diety z witaminą D również w pozostałych miesiącach, poza okresami spędzanymi na wakacjach w bardziej nasłonecznionych krajach!

Czy witaminę D można przedawkować? Otóż, przedawkowanie witaminy D nie jest powszechnie zachodzącym zjawiskiem i nie dochodzi do niego w efekcie stosowania specyficznych diet, czy też wskutek nadmiernej ekspozycji na promienie UV. Co ciekawe, nadmierne ilości syntezowanej w skórze witaminy D odkładane są w tkance tłuszczowej. Następnie stopniowo uwalniają się do krwiobiegu przez około dwa miesiące, co okazuje się przydatne w chłodnych miesiącach.

Na co jednak należy zwrócić szczególną uwagę, do przedawkowania witaminy D może dojść w efekcie przyjmowania jej w formie preparatów doustnych w zbyt dużych ilościach. Zazwyczaj ma to miejsce wskutek przyjęcia dawki 4 razy większej niż ilość zalecana. Przedawkowanie witaminy D może być zjawiskiem bardzo niebezpiecznym. Może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu. Stan ten prowadzi do poważnych zaburzeń. Wskutek przedawkowania witaminy D, w organizmie tworzą się nadtlenki. Następuje odkładanie się wapnia w tkankach i dochodzi do zaburzenia pracy serca, a także ośrodkowego układu nerwowego!

Bibliografia:

1 – Medical News Today – What are the health benefits of vitamin D?

2 – Nauka w Polsce – Ekspert: ponad 90 proc. Polaków ma niedob. witaminy D;

3 – Rzeczpospolita – 8 sygnałów, że może brakować witaminy D;

4 – Web MD – The Truth About Vitamin D: Why You Need Vitamin D;

5 – Onet Zdrowie – Osiem częstych objawów niedob. witaminy D;

6 – mp.pl – Witamina D – jaka dawka jest bezpieczna?