Duchy na zdjęciach i nagraniach – 7 niewyjaśnionych przypadków

W erze wysokiej rozdzielczości, czujników ruchu i kamer monitoringu, coraz częściej pojawiają się relacje o zarejestrowaniu… czegoś, czego tam nie powinno być. Przezroczyste postacie, „orby”, cienie bez źródła – zjawiska, które nie mają logicznego wytłumaczenia, ale pojawiają się na materiałach wideo i fotografiach wykonanych zarówno przez amatorów, jak i profesjonalistów. Czy mamy do czynienia z błędami sprzętu, złudzeniami optycznymi, czy może z czymś więcej?

Gdy światło odkrywa niewidzialne

Zjawiska paranormalne od dawna były kojarzone z miejscami starymi, opuszczonymi, naładowanymi historią i emocjami. Jednak dopiero w XX wieku fotografia i film umożliwiły ich rzekome „uchwycenie”. I choć większość przypadków da się logicznie wyjaśnić, są takie, które do dziś nie mają jednoznacznej interpretacji.

Najczęściej mówi się o tzw. „orbach” – świetlistych kulkach pojawiających się na zdjęciach wykonanych z lampą błyskową. Bywają tłumaczone jako drobinki kurzu odbijające światło. Ale co, gdy na nagraniu z monitoringu pojawia się sylwetka przypominająca człowieka, a pomieszczenie było zamknięte i puste?

Przypadek 1 - Duch Freddy’ego Jacksona (Anglia, 1919)

W 1919 roku, tuż po zakończeniu I wojny światowej, wykonano oficjalne zdjęcie grupowe eskadry lotniczej RAF-u (Royal Air Force) stacjonującej w Anglii. Na fotografii uwieczniono około 20 mechaników lotniczych z łącznościowcami i personelem obsługi. Zdjęcie było pamiątką – wykonane w spokojnych warunkach, po wojennym chaosie.

Kiedy fotografia została wywołana, okazało się, że za jednym z lotników widać dodatkową twarz. Postać ta miała zamglony, półprzezroczysty wygląd i wydawała się zaskakująco znajoma członkom eskadry. Rozpoznali ją jako Freddy’ego Jacksona – mechanika, który zginął tragicznie dwa dni wcześniej, w wyniku nieszczęśliwego wypadku ze śmigłem samolotu.

Najbardziej uderzające było to, że nikt nie zauważył dodatkowej osoby w momencie wykonywania zdjęcia. Co więcej, cała grupa była przekonana, że duch Freddy’ego „przyszedł” zapozować z kolegami, nie wiedząc, że nie żyje. Zdjęcie zostało później pokazane przez sir Victora Goddarda, byłego oficera RAF-u, który sam znał historię Freddy’ego i potwierdził tożsamość twarzy.

Przypadek 2 – Brązowa Dama z Raynham Hall

Jeszcze bardziej znanym przykładem jest fotografia wykonana w 1936 roku w angielskiej posiadłości Raynham Hall. Fotografowie magazynu Country Life, Hubert Provand i jego asystent Indre Shira, wykonywali serię zdjęć wnętrz budynku. Nagle zauważyli postać kobiety na schodach. Szybko uchwycili obraz. Po wywołaniu filmu ujrzeli słynną „Brązową Damę” – przezroczystą, ale wyraźną postać kobiety w starodawnym stroju.

Zdjęcie było wielokrotnie badane. Niektórzy wskazują na możliwość podwójnej ekspozycji, ale autorzy przysięgali, że film był czysty, a cała sytuacja – autentyczna. Postać miała być duchem Lady Dorothy Walpole, uwięzionej przez męża w XVIII wieku.

Przypadek 3 - The Tulip Staircase Ghost (Greenwich, Anglia, 1966)

W czerwcu 1966 roku rewerend Ralph Hardy, emerytowany duchowny z White Rock w Kanadzie, odwiedził ze swoją żoną Queen’s House – XVI-wieczny pałac w Greenwich (obecnie część National Maritime Museum w Londynie). Zafascynowany barokową architekturą, zrobił zdjęcie tzw. Tulip Staircase – charakterystycznych spiralnych schodów, nazwanych tak od kształtu metalowej balustrady.

Po powrocie do Kanady i wywołaniu filmu okazało się, że na zdjęciu widnieje tajemnicza postać – przypominająca człowieka wspinającego się po schodach. To, co najbardziej niepokojące, to fakt, że:

• postać wydaje się półprzezroczysta.
• jedna ręka trzyma poręcz, a druga ręka obejmuje poręcz kilka stopni wyżej, co sugeruje nienaturalne wydłużenie kończyn lub obecność drugiej osoby „w cieniu” pierwszej;
• w chwili robienia zdjęcia nikt nie znajdował się w kadrze, co potwierdzają zarówno Ralph Hardy, jak i obsługa muzeum.

Zdjęcie trafiło do analizy w laboratoriach Kodaka w Hemel Hempstead. Specjaliści nie wykryli śladów fałszerstwa, podwójnej ekspozycji ani ingerencji w negatyw. W tamtym czasie nie istniały też łatwo dostępne środki do fotomontażu, które mogłyby wygenerować taki efekt.

Przypadek 4 - Duch na grobie pani Andrews (Anglia, 1972)

W 1972 roku Peter Berthelot zrobił zdjęcie grobu Joyce Ursula Andrews, która zmarła w wieku 17 lat i została pochowana na cmentarzu w Sandwell Valley w Anglii. Na zdjęciu wykonanym przez jej męża miało być widać wyłącznie pomnik i nagrobek. Jednak po wywołaniu fotografii okazało się, że na pierwszym planie siedzi mała dziewczynka o jasnych włosach, ubrana w sukienkę.

Najbardziej zagadkowe było to, że:

• w chwili wykonania zdjęcia na cmentarzu nie było żadnych dzieci;
• dziewczynka wygląda na fizycznie obecną, ale jej twarz i kontury są rozmyte, półprzezroczyste;
• rodzina zmarłej nie rozpoznała w niej nikogo ze swoich bliskich.

Miejsce, w którym dziecko „siedzi”, to kamienna podmurówka grobu – jednak dziecko wydaje się unosić tuż nad nią.

Zdjęcie było badane przez kilku badaczy zjawisk paranormalnych, m.in. Maurice’a Grosse’a ze Society for Psychical Research.

Nie wykazano śladów podwójnej ekspozycji ani manipulacji.

Przypadek 5 – Biała Dama z Bachelor's Grove

Jeden z najbardziej znanych przypadków rzekomej manifestacji duchów na fotografii to zdjęcie wykonane w 1991 roku na opuszczonym cmentarzu Bachelor's Grove pod Chicago. Mary Huff z Ghost Research Society użyła aparatu z kliszą IR, rejestrując zdjęcie w podczerwieni. Na fotografii widać przezroczystą postać kobiety siedzącą samotnie na nagrobku. Ubrana jest w staromodną suknię, a jej ciało wydaje się lekko przezroczyste.

Biała Dama z Bachelor's Grove

W momencie robienia zdjęcia nikogo nie było w kadrze. Materiał był analizowany przez ekspertów od obróbki zdjęć, którzy nie wykryli śladów montażu ani podwójnej ekspozycji. Czy to możliwe, że kamera uchwyciła coś więcej niż ludzkie oko?

Przypadek 6 – Duch w Hampton Court

W 2003 roku w pałacu Hampton Court w Anglii kamery monitoringu uchwyciły tajemniczą postać w długiej szacie, pojawiającą się przy jednej z bram. Obraz zarejestrowano na monitoringu wideo, a postać została ochrzczona przez media jako „duch Hampton Court”. Materiał pokazuje wysoką sylwetkę w płaszczu, która otwiera masywne drzwi, po czym znika. Nie zidentyfikowano żadnej osoby przebywającej w tamtym czasie w tym miejscu.

Pałac, znany z rzekomych nawiedzeń, był rezydencją Henryka VIII. Nagranie szybko trafiło do mediów i zostało uznane za jedno z najbardziej intrygujących materiałów wideo przedstawiających zjawiska paranormalne.

Przypadek 7 – Jeździec bez głowy w Meksyku

W 2025 roku w Tetecali (Meksyk) kamery CCTV uchwyciły w nocy postać jeźdźca – bez głowy – przemierzającego ulicę na koniu. Nagranie wywołało burzę w mediach społecznościowych. Sylwetka porusza się płynnie, a odgłos kopyt jest wyraźnie słyszalny. Pomimo prób weryfikacji, nie znaleziono śladów jakiejkolwiek inscenizacji.

Choć wielu ekspertów sugerowało możliwość cyfrowego oszustwa, lokalne władze i mieszkańcy utrzymują, że wydarzenie miało miejsce i nie było efektem manipulacji.

Anomalie czy optyczne iluzje?

Nauka oferuje kilka racjonalnych wyjaśnień dla omawianych tutaj zjawisk:

• podwójna ekspozycja – popularna w fotografii analogowej, gdy klisza zostaje naświetlona więcej niż raz;
• refleksy i odbicia – zwłaszcza przy fotografowaniu przez szkło lub z użyciem lampy błyskowej;
• kurz, owady, wilgoć – mogą odbijać światło i tworzyć „orby”;
• pareidolia – ludzki mózg ma skłonność do dostrzegania znanych kształtów, zwłaszcza twarzy, nawet w przypadkowych formach.

Jednak wiele z tych zjawisk występuje także na nagraniach CCTV, gdzie nie ma błysku ani możliwości manipulacji, a kamery rejestrują obraz w trybie nocnym lub na podczerwień.

Technologia ponad zmysłami?

Kamery widzą więcej niż ludzkie oko – rejestrują światło podczerwone, ultrafioletowe, reagują na zmiany pola elektromagnetycznego i ruch termiczny. Niektórzy badacze sugerują, że to właśnie na granicy tych niewidzialnych zakresów fal elektromagnetycznych mogą manifestować się anomalie, których nie rejestrujemy świadomie.

Zwolennicy teorii paranormalnych wskazują, że emocje lub śmierć mogą „zostawić ślad” energetyczny, który w sprzyjających temu warunkach staje się widoczny lub możliwy do zarejestrowania przez urządzenia elektroniczne. W ten sposób powstała hipoteza o „duchach jako zakodowanych informacjach w przestrzeni”.

Eksperymenty i stanowisko nauki

Naukowcy tacy jak dr Michael Persinger (Laurentian University, Kanada) badali związek między polami elektromagnetycznymi a percepcją zjawisk paranormalnych. Zdaniem badaczy, określone zaburzenia pola EM mogą wywoływać w mózgu poczucie „obecności”, wizje i halucynacje. 

Inni badacze, jak Massimo Polidoro z Committee for Skeptical Inquiry, analizowali setki zdjęć „duchów” i uznawali je w większości przypadków za oszustwa lub efekty techniczne. Jednak w wybranych przypadkach przyznali, że nie udało się ustalić jednoznacznego źródła tajemniczego zjawiska.

Co tak naprawdę widzą kamery?

Nie sposób dziś jednoznacznie stwierdzić, czy urządzenia rejestrujące obraz naprawdę „widzą duchy”, czy po prostu rejestrują anomalie fizyczne, które interpretujemy przez pryzmat emocji, wyobrażeń i kulturowych schematów. Faktem jednak jest, że niektóre z tych materiałów pozostają bez racjonalnego wyjaśnienia mimo upływu lat.

Źródła

1. Caputo, G. B. (2010). Strange-face-in-the-mirror illusion. Perception, 39(7), 1007–1008.
2. Huff, M. (1991). Bachelor's Grove Cemetery Photograph. Ghost Research Society.
3. Country Life (1936). Photograph of the Brown Lady of Raynham Hall.
   https://www.countrylife.co.uk/nature/the-day-a-country-life-photographer-captured-an-image-of-a-ghost-234642
4. BBC News (2003). Ghostly figure caught on CCTV at Hampton Court.
   https://www.bbc.co.uk
5. The Sun (2025). Headless horseman ghost gallops through Mexican street.
   https://www.thesun.co.uk/news/34403693/ghost-headless-horseman-streets-mexico
6. Persinger, M. A. (2001). Neuropsychological Bases of God Beliefs. McFarland.
7. Polidoro, M. (2010). Final Séance: The Strange Friendship Between Houdini and Conan Doyle. Prometheus Books.
8. Nickell, J. (1994). Camera Clues: A Handbook for Photographic Investigation. University Press of Kentucky.
9. Historic Mysteries. Freddy Jackson Ghost Photo. https://www.historicmysteries.com/freddy-jackson-ghost-photo/
10. National Maritime Museum. Ghosts of the Queen’s House. https://www.rmg.co.uk/stories/topics/ghosts-queens-house
11. LiveAbout. Famous Ghost Photos – Freddy Jackson and Tulip Staircase. https://www.liveabout.com/famous-ghost-photos-2594407
12. Mystic Files. Andrews Child Ghost Photo. https://www.mysticfiles.com/andrews-child-ghost-photo