Witamina D - Czy jej nadmiar w organizmie jest tak samo groźny jak niedobór?

W związku z mechanizmami odpowiedzialnymi za produkcję witaminy D w ludzkim organizmie, większość Polaków cierpi na niedobór tej cennej dla naszego zdrowia substancji. Przewlekły niedobór witaminy D może prowadzić do problemów ze zdrowiem, w tym nawet do bardzo ciężkich i przewlekłych chorób. Z tej właśnie przyczyny, wielu z nas decyduje się na suplementację witaminy D.

Spora część zwolenników alternatywnych metod leczenia jest zafascynowana rzekomo uzdrawiającymi właściwościami witaminy D przyjmowanej w dużych, a niekiedy nawet ekstremalnych dawkach. W dobie panującej mody na przyjmowanie dużych dawek witaminy D w celu zachowania dobrego stanu zdrowia, lekarze coraz to częściej wypowiadają się publicznie na ten temat, ostrzegając nas przed niebezpiecznymi skutkami tego trendu. Czy stosowanie preparatów zawierających witaminę D w dawkach większych niż te ogólnie zalecane, jest naprawdę dobrym pomysłem?

• Witamina D - Niedobór i choroby z niedoboru
• Witamina D - Skutki przedawkowania
• Witamina D - Czy poprawia rokowania chorych w stanie krytycznym?
• Witamina D - Zalecane dawkowanie witaminy D

Poważne skutki przewlekłego niedoboru witaminy D

Pomimo, iż niedobór witaminy D w organizmie może przez długi czas nie dawać odczuwalnych objawów, to długoterminowe konsekwencje tej kondycji mogą być bardzo przykre.

Oprócz ogólnego osłabienia tkanki kostnej, przewlekły niedobór witaminy D może zwiększać ryzyko niektórych rodzajów raka, ciężkich chorób sercowo-naczyniowych, stwardnienia rozsianego i autyzmu. Ponadto badania naukowe potwierdzają, że niedobór witaminy D wiąże się ze zwiększoną śmiertelnością. Dotyczy to zarówno umieralności ogólnej, jak i u chorujących na nowotwory, u których zwiększenie podaży witaminy D poprawia rokowanie oraz zmniejsza ryzyko nawrotów.

Czy zawyżone dawki witaminy D mogą szkodzić zdrowiu?

Górna dzienna dawka witaminy D dla osoby dorosłej wynosi 4000 IU. Choć zatruć się witaminą D wcale nie jest tak łatwo, to przyjmowanie jej w ilościach znacznie większych, niż te na ogół zalecane, nie jest najlepszym pomysłem. Należy zaznaczyć, że górnych dopuszczalnych dobowych dawek witaminy D nie należy mylić z dawkami rekomendowanymi w procesie leczenia, lub zapobiegania jej niedoboru (źródło 1).

Witamina D poprawia wchłanialność wapnia w ludzkim ciele i dlatego jest ona bardzo istotna dla zdrowia naszego układu kostnego. Jednak przyjmowanie zawierających ją preparatów w zbyt dużych dawkach może prowadzić do nadmiaru wapnia w organizmie (źródło 2) – tak zwana hiperkalcemia. Kondycja ta może dawać wyraźnie odczuwalne objawy, takie jak:

• zaburzenia trawienia, w postaci wymiotów, nudności, bólów brzucha;
• zmęczenie, zawroty głowy i splątanie;
• nadmierne pragnienie;
• częstomocz.

Długoterminowe przyjmowanie zawyżonych dawek witaminy D może przyczyniać się do poważnych problemów z nerkami. W badaniu przeprowadzonym z udziałem 62 ochotników, którym wstrzykiwano duże dawki witaminy D, u każdej z tych osób rozpoznano niewydolność nerek - niezależnie od tego, czy nerki wcześniej były całkiem sprawne, czy też ich praca była już upośledzona chorobą (źródło 3).

Czy duże dawki witaminy D są pomocne w leczeniu pacjentów w stanie krytycznym?

Chociaż witamina D jest najbardziej znana z jej pozytywnego wpływu na zdrowie kości, to pomaga ona również zwalczać infekcje, jest silnym środkiem przeciwzapalnym i okazuje się niezbędna do rozwoju i prawidłowego funkcjonowania płuc. Zdaniem licznego grona zwolenników wszechstronnego działania leczniczego witaminy D, przyjmowanie jej w bardzo dużych dawkach, może być kluczem do uzdrowienia i zachowania dobrej kondycji całego organizmu. Czy podawanie dużych dawek witaminy D osobom chorym w stanie krytycznym, cierpiącym jednocześnie na jej niedobór, może rzeczywiście pomagać w przywracaniu ich do zdrowia? Od kwietnia 2017 r. do lipca 2018 r. 2624 pacjentów w 44 szpitalach wyraziło zgodę na udział w badaniu, którego celem miało być zweryfikowanie leczniczego potencjału witaminy D w przypadku ciężkich chorób - przy jednoczesnym niedoborze witaminy D. Lekarze starali się ustalić, czy suplementacja witaminy D może poprawiać zdrowie i zmniejszać śmiertelność u ciężko chorych osób. Około połowa uczestników eksperymentu przyjmowała witaminę D w dużych dawkach, a pozostałym podawano placebo.

W trakcie trwającego 90 dni eksperymentu, badacze nie stwierdzili żadnej różnicy w śmiertelności, długości pobytu w szpitalu, ani czasie stosowania wentylacji mechanicznej między obiema grupami pacjentów. Badacze odnotowali natomiast znaczną poprawę poziomów witaminy D u pacjentów którym ją podawano - nic poza tym! Z badań przeprowadzonych przez National Institute, Heart and Lung and Blood Institute jednoznacznie wynika, iż podawanie wysokich dawek witaminy D ciężko chorym pacjentom - u których stwierdzono jej niedobór - nie zmniejsza śmiertelności, ani nie przyczynia się do poprawy stanu zdrowia chorych. Wyniki badania (źródło 4) zostały opublikowane w internetowym wydaniu New England Journal of Medicine.

Witamina D - Zalecane dawki witaminy D

Zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy D w organizmie mogą stwarzać potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Dawkowanie witaminy D w trakcie długoterminowych kuracji związanych z leczeniem i zapobieganiem jej niedoborów jest zależne od wielu czynników. Generalnie, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie przez cały rok, uważa się za odpowiednie następujące dawkowanie:

• Noworodki donoszone i niemowlęta 0. - 6. miesięca 400 IU/dobę niezależnie od sposobu karmienia;
• Noworodki donoszone i niemowlęta 6. - 12. miesiąca życia - 400-600 IU/dobę
• Dzieci - 600-1000 IU/dobę;
• Młodzież - 800-2000 IU/dobę;
• Dorośli - 800-2000 IU/dobę;
• Seniorzy do 75 roku życia - 800-2000 IU/dobę;
• Seniorzy powyżej 75 roku życia - 2000-4000 IU/dobę.

Bibliografia:1 – mp.pl – Witamina D – jaka dawka jest bezpieczna? 2 – Healthline – 6 Side Effects of Too Much Vitamin D – Elevated blood calcium levels; 3 – Healthline – 6 Side Effects of Too Much Vitamin D – Kidney failure; 4 – The New England Journal of Medicine – Early High-Dose Vitamin D3 for Critically Ill, Vitamin D–Deficient Patients.