Czosnek - Wartości odżywcze i właściwości zdrowotne

• Wpływ na zdrowie
• Co takiego zawiera?
• Idealne warzywo na nadciśnienie i dla zdrowia serca!
• Zbawienny wpływ na układ trawienny
• Działanie przeciwpasożytnicze
• Działanie bakteriobójcze
• Działanie antywirusowe
• Jak najlepiej wykorzystać potencjał lecznicy tego warzywa?
• Czy jego ząbki mogą odmładzać?
• Nie przesadzaj z ilością spożywanych ząbków!

Wpływ czosnku na zdrowie

Czosnek jest stosowany od wieków zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej. Lecznicze właściwości jego ząbków znane są ludzkości od bardzo dawna. W rozmaitych epokach i kulturach wspomagano nim organizm w walce z chorobami.

Regularne spożywanie ząbków wspomnianego warzywa dobrze wpływa na zdrowie i skutecznie wzmacnia organizm. Warzywo to cechuje się bowiem działaniem antynowotworowym (źródło 1), idealnie wpływa na stan naszego układu krwionośnego, odtruwa organizm i poprawia odporność (źródło 2).

Na temat czosnku można by napisać bardzo wiele!. W tym artykule skupimy się jednak na niektórych aspektach tego warzywa, w tym głównie na jego korzystnym udziale w zwalczaniu typowych infekcji bakteryjnych i wirusowych, jakie przeważnie dopadają nas jesienią i zimą, a także wczesną wiosną. Co ciekawe, oprócz swoich właściwości bakteriobójczych i antywirusowych, które za chwilę zostaną opisane, wspomniane warzywo jest naturalnym środkiem wykrztuśnym, zawiera witaminę C, siarkę, selen oraz różne inne enzymy i minerały, które pomagają organizmowi zwalczać "przeziębienie".

Co takiego zawiera to interesujące warzywo?

Swoje właściwości lecznicze czosnek zawdzięcza zawartości następujących związków:

• allina;
• flawonoidy;
• aminokwasy;
• witaminy: A, B1, B2, C, PP;
• selen;
• potas;
• saponiny;
• polisacharydy;
• śluzy;
• magnez;
• kobalt;
• chrom;
• nikiel.

Wpływ czosnku na układ krążeniowy

Liczne badania dowodzą, iż regularne spożywanie czosnku może obniżać ciśnienie krwi nawet o 10 procent, co może okazać się korzystne dla zdrowia serca i całego układu krążeniowego, w szczególności w długoterminowej perspektywie. To ciekawe działanie ząbków wspomnianego warzywa dotyczy zwłaszcza osób ze stwierdzoną miażdżycą naczyń wieńcowych, a w jeszcze większej szczególności pacjentów po zawale mięśnia sercowego.

Wpływając na śródbłonek naczyniowy, czosnek skutecznie rozszerza naczynia krwionośne. Dodatkowo hamuje enzym ACE, który bierze udział w regulacji ciśnienia krwi. To działanie może istotnie ograniczać ryzyko zawałów i udarów.

Już jakiś czas temu udowodniono, iż wspomniane warzywo - podobnie jak aspiryna - cechuje się właściwościami przeciwzakrzepowymi, przez co jego regularne spożywanie może istotnie zmniejszać lepkość i krzepliwość krwi. To z kolei może ograniczać ryzyko niektórych ciężkich incydentów układu krążeniowego.

Częsta obecność czosnku w jadłospisie może zwiększać elastyczność naczyń krwionośnych, a tym samym ograniczać naturalnie postępujące z wiekiem zmiany miażdżycowe.

Czosnek na lepsze trawienie

Przyśpieszając i wzmagając produkcję żółci, czosnek niezwykle pozytywnie wpływa na pracę układu trawiennego. Wpiera pracę jelit, a tym samym w dużym stopniu ogranicza produkcję gazów powodujących nieprzyjemne wzdęcia. Między innymi, to właśnie dlatego jest on idealnym dodatkiem nie tylko do potraw mięsnych, ale również do wielu innych tłustych i trudnych do strawienia przysmaków.

Działanie bakteriobójcze czosnku

Jak powszechnie wiadomo, czosnek cechuje się silnym działaniem bakteriobójczym. Historycznie uważa się, że po raz pierwszy opisał je Louis Pasteur w 1858 r.

Swoją skuteczność w walce z bakteriami czosnek zawdzięcza zawartej w nim substancji o nazwie alliina - siarkoorganiczny związek chemiczny z grupy tioaminokwasów – sulfotlenek S-alkilocysteiny. Kiedy jego ząbki są miażdżone lub żute, wspomniany związek zamienia się w allicynę (z literką c). Allicyna zawiera siarkę, która nadaje ząbkom charakterystyczny zapach i smak. Jest ona fitoncydem o potwierdzonym działaniu bakteriobójczym. Jednak substancja ta jest chemicznie niestabilna, więc łatwo przekształca się w inne związki zawierające siarkę, o których wiadomo, że nadają wspomnianego warzywu specyficzne właściwości lecznicze.

W ostatnim czasie naukowcom udało się dowieść, że czosnek jest jednoznacznie skuteczny przeciwko następującym bakteriom (źródło 3):

• Salmonella – są to bakterie wywołujące salmonellozę i dur brzuszny;
• Niektóre enterokoki – są one częścią naszej fizjologicznej flory jelitowej, ale również ważnymi czynnikami chorobotwórczymi odpowiedzialnymi za poważne infekcje;
• Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) – niektóre gatunki tych bakterii są w stanie wywołać infekcję przewodu pokarmowego, zakażenie układu moczowego lub też zakażenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• Pseudomonas – np. aeruginosa – bakteria w warunkach prawidłowych bytuje głównie w obrębie jamy nosowej. Jest częstą przyczyną zakażeń szpitalnych;
• Proteus – bakteria może powodować zakażenia różnych miejsc ciała, jednak najczęściej infekcja dotyczy układu moczowego;
• Staphylococcus aureus – wywołuje choroby skóry, infekcje dróg oddechowych, zapalenie płuc, opon mózgowych, mięśnia sercowego, żył, zakażenia w obrębie układu kostnego, ropnie narządowe;
• Klebsiella – Klebsiella pneumoniae to pałeczka zapalenia płuc. Bakteria ta może również doprowadzić do stanu zapalnego układu moczowego, opon mózgowo-rdzeniowych oraz układu pokarmowego. Zdarza się, że bakteria wywołuje sepsę;
• Micrococcus – te bakterie mogą być odpowiedzialne za rozmaite infekcje, w tym nawracającą bakteriemię, wstrząs septyczny, septyczne zapalenie stawów, zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowych i kawitacyjne zapalenie płuc u pacjentów z obniżoną odpornością;
• Clostridium – wywołuje głównie zakażenia jelitowe;
• Mycobacterium – powoduje trąd, gruźlicę, zakażenia płuc, węzłów chłonnych, skóry i tkanki podskórnej, zapalenia otrzewnej oraz zakażenia uogólnione;
• Helicobacter – bakteria odpowiedzialna głównie za zakażenia układu pokarmowego.

Wyniki badań naukowych wykazały, że allicyna w czystej postaci skutecznie zwalcza szeroką gamę bakterii Gram-ujemnych i Gram-dodatnich, w tym również drobnoustrojów opornych na wiele leków – takich jak enterotoksynogenne szczepy Escherichia coli (źródło 4).

W 2005 r. naukowcom z Uniwersytetu w Ottawie udało się potwierdzić skuteczność allicyny w walce z E. faecalis, który powoduje infekcje dróg moczowych; N. gonorrhoeae, odpowiedzialny za chorobę przenoszoną drogą płciową i S. aureus, który przyczynia się do wielu rodzajów typowo szpitalnych zakażeń (źródło 5).

Co ciekawe, okazuje się ponadto, że czosnek wzmacnia efektywność działania niektórych antybiotyków, takich jak Gentamicyna (źródło 5).

Działanie przeciwpasożytnicze

Dzięki swojemu działaniu bakteriobójczemu, czosnek równie skutecznie likwiduje niektóre pasożyty układu pokarmowego, takie jak owsiki, glisty, a w ograniczonym stopniu może działać nawet na niektóre odmiany tasiemców. W przypadku tego rodzaju dolegliwości, można codziennie na czczo i przez co najmniej 3 tygodnie wypijać nalewkę z ząbków moczonych w szklance wody przez całą noc, alternatywnie spożywać 3-4 surowe ząbki, bądź wypijać mleko zagotowane z ich dodatkiem.

Działanie antywirusowe czosnku

Poza udowodnionym działaniem antybakteryjnym, okazuje się, że czosnek jest również skuteczny w walce z niektórymi wirusami. Wykazano, że zawarte w nim związki chemiczne wspomagają układ odpornościowy w walce z wirusami, takimi jak te wywołujące „przeziębienie” lub grypę (źródło 6).

W badaniach in-vitro czosnek okazał się efektywnie hamować aktywność następujących wirusów (źródło 3):

• Wirus grypy A i B;
• Cytomegalovirus;
• Rhinovirus;
• HIV;
• Herpes simplex virus;
• Herpes simplex virus 2;
• Wirusy wywołujące zapalenie płuc;
• Rotavirus.

Wyniki badań naukowych potwierdzają, że spożywanie czosnku może efektywnie zapobiegać zachorowaniu na grypę i grypopodobne infekcje. W przypadku rozchorowania się, może również zmniejszyć intensywność objawów i ogólny czas trwania choroby (źródło 7).

Jak najlepiej wykorzystać potencjał lecznicy czosnku?

Choć suplementy diety zawierające ekstrakt z czosnku mogą cechować się dobroczynnym działaniem na nasze zdrowie, to najskuteczniejsze pod tym kątem okazuje się spożywanie surowego warzywa.

Aby czosnek mógł efektywnie zwalczać zachodzące w organizmie infekcje, lub zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, należy spożywać go codziennie - najlepiej na surowo - z dużą regularnością. Minimalna lecznicza dzienna dawka to 1 ząbek, spożyty 2 do 3 razy w ciągu doby. Należy pamiętać przy tym, że sposób w jaki wspomniane warzywo jest w kuchni przetwarzane, może mieć bardzo duży wpływ na skuteczność jego leczniczego potencjału. Enzym alliinazy, która przekształca alliinę w korzystną dla zdrowia allicynę, działa tylko w określonych warunkach i może być dezaktywowany przykładowo nawet przez ciepło. Jednakże zmiażdżenie lub pokrojenie ząbków czosnku i pozostawienie ich na 10 minut przed ewentualną obróbką termiczną może w dużym stopniu pomóc w zachowaniu jego właściwości leczniczych.

Czy jedzenie czosnku może działać odmładzająco?

W swoim składzie czosnek zawiera silne antyoksydanty, dzięki czemu nie tylko zwalcza wolne rodniki, ale ogranicza tworzenie się nowych. To działanie może opóźniać naturalne procesy degeneracyjne zachodzące w organizmie i postępujące wraz z wiekiem. Dotyczy to także samej skóry! Jak się bowiem okazuje, regularne spożywanie wspomnianego warzywa może pozytywnie wpływać na jej młodzieńczy wygląd. Co istotne, wspomniane warzywo dostarcza też wielu cennych składników, dzięki którym skóra może rzeczywiście ładniej wyglądać. Dodatkowo, wpływa on pozytywnie na naczynka krwionośne, usprawniając krążenie krwi, co zapobiega tworzeniu się nieestetycznych pajączków na skórze.

Nie przesadzaj z czosnkiem!

Warto dodać, że z ilością spożywanego dziennie czosnku nie wolno przesadzać! Ogólnie jest on dobrze tolerowany przez większość osób, lecz niestety, nie wszyscy mogą cieszyć się jego dobroczynnymi właściwościami. Powinny zrezygnować z niego matki karmiące. Nie wolno go również podawać małym dzieciom, przynajmniej do I roku życia. U osób szczególnie wrażliwych, spożywanie tego warzywa może wywoływać alergie, migreny, czy też stany zapalne skóry. Czasami może dochodzić do interakcji z niektórymi preparatami leczniczymi. Przykładowo może on nasilić działanie leków przeciwzakrzepowych. W skrajnych przypadkach regularne spożywanie bardzo dużych ilości czosnku przyczynia się do uszkodzenia wątroby.

Bibliografia:

1 – National Cancer Institute – Garlic and Cancer Prevention;

2 – US National Library of Medicine – Allium sativum: facts and myths regarding human health;

3 – US National Library of Medicine – Garlic: a review of potential therapeutic effects;

4 – US National Library of Medicine – Antimicrobial properties of allicin from Garlic;

5 – How Stuff Works – Garlic;

6 – US National Library of Medicine – Immunomodulation and anti-inflammatory effects of garlic compounds;

7 – US National Library of Medicine – Supplementation with aged garlic extract improves both NK and γδ-T cell function and reduces the severity of cold and flu symptoms: a randomized, double-blind, placebo-controlled nutrition intervention.