Czy nadmierna potliwość zawsze oznacza ciężką chorobę?

Podwyższona temperatura powietrza, wysiłek fizyczny, bądź nawet stres, powodują, że się pocimy. Pocenie się jest naturalną reakcją ludzkiego organizmu, której każdy z nas codziennie doświadcza.

Jak powstaje pot? Otóż ludzkie ciało wyposażone jest w 2-3 miliony wyspecjalizowanych gruczołów – są to gruczoły potowe. Nawet gdy tego nie dostrzegamy, gruczoły potowe wykonują swoje zadanie i produkują pot w celu pozbycia się nadmiaru ciepła w organizmie. Gdyby do tego nie dochodziło, szybko byśmy się przegrzewali. W ludzkim ciele są dwa rodzaje gruczołów potowych. Gruczoły ekrynowe obecne są na całej powierzchni skóry, w większym stopniu na dłoniach i podeszwach stóp. Wydzielany przez nie pot jest bezwonny, a jego głównym zadaniem jest chłodzenie skóry. Gruczoły apokrynowe znajdują się wyłącznie pod pachami i w okolicach pachwin. Produkowany przez nie pot ma nieprzyjemny zapach, a ich działanie rozpoczyna się w okresie dojrzewania płciowego. Wydzielanie potu nie tylko pełni funkcję termoregulacyjną, ale również zapewnia odpowiednie nawilżenie skóry. Razem z wydzieliną z gruczołów łojowych tworzy na niej specjalną powłokę chroniącą naskórek przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. W ciągu doby - w efekcie normalnej codziennej aktywności - ludzki organizm produkuje przeciętnie niecały litr potu. W upalne dni, lub w efekcie wzmożonego wysiłku fizycznego, ilość potu drastycznie wzrasta nawet do kilu litrów na dobę! Niektórzy z nas pocą się bardziej, inni mniej. Na ilość produkowanego przez organizm potu mają wpływ zarówno spożywane potrawy, jak i ewentualne używki, takie jak przykładowo herbata, kawa, bądź alkohol.

Nadmierna potliwość - rodzaje

Jeśli gruczoły potowy są nadaktywne w sytuacji, która tego nie wymaga, wówczas mamy do czynienia z nadpotliwością - tak zwaną hiperhydrozą. Osoby cierpiące na tą dolegliwość nadmierne się pocą bez wyraźniej przyczyny.

Istnieją dwa rodzaje hiperhydrozy (źródło 1), a mianowicie pierwotna i wtórna. W przypadku pierwotnej postaci hiperhydrozy, nadmierna potliwość występuje głównie na stopach, rękach, twarzy i pod pachami. Choroba jest samoistna, zwykle zaczyna się w dzieciństwie i może mieć podłoże genetyczne. Pierwotna nadpotliwość nie ma wyraźnie określonej przyczyny. Gdy nadmierne pocenie dotyczy całej powierzchni ciała, mówimy o uogólnionej hiperhydrozie pierwotnej (źródło 2). Hiperhydroza wtórna nie jest chorobą samą w sobie, lecz objawem innej dolegliwości zdrowotnej, bądź efektem zażywania niektórych leków. Pot może występować na całym ciele, lub jedynie w niektórych jego okolicach, również podczas snu. Podczas gdy pierwotna nadmierna potliwość jest stanem w pełni uleczalnym, to leczenie wtórnej uogólnionej hiperhydrozy zależy od jej przyczyny i to właśnie ją należy zająć się w pierwszej kolejności.

Hiperhydroza wtórna – częste przyczyny

Około 30% przypadków nadmiernej potliwości wynika z zaburzeń neurologicznych (zaburzenia układu współczulnego, uszkodzenia nerwów, choroba Parkinsona, odruchowa dystrofia współczulna, uraz rdzenia kręgowego, anomalia Arnolda i Chiariego).

Do kondycji zdrowotnych, które mogą powodować nadmierną potliwość należą - między innymi:

• choroby zakaźne, takie jak gruźlica lub HIV;
• nadwaga i otyłość;
• nadczynność tarczycy;
• choroby serca;
• choroby nowotworowe;
• hipoglikemia;
• zaburzenia natury psychicznej;
• choroby płuc;
• zaburzenia pracy nadnerczy;
• udar;
• menopauza;
• uszkodzenia rdzenia kręgowego;
• choroba Parkinsona.

Hiperhydroza wtórna może być również efektem ubocznym stosowania niektórych leków. Przykładowo mogą to być preparaty hormonalne, antydepresanty, kortykosteroidy, kortykoidy, ale także niektóre leki dostępne bez recepty. Silne emocje, takie jak lęk, podniecenie, wzruszenie i radość również mogą wywoływać nadmierne pocenie się. Stresujące sytuacje, takie jak ważne spotkanie lub publiczna wypowiedź, mogą skutkować nadmierną potliwością dłoni, stóp, twarzy, pach, pachwin lub nawet całego ciała.

Nadmierne pocenie się podczas snu

Jeśli nocą zalewa nas pot, najprawdopodobniej jest to efekt zażywanych przez nas leków, bądź ogólnoustrojowej choroby. Szczególnie wzmagają potliwość leki przeciwdepresyjne i sterydowe, ale nie tylko. Również wiele leków dostępnych bez recepty może wyzwalać nadmierne pocenie się. Jeśli poziomy hormonów mamy w normie, a nie przyjmujemy leków wzmagających potliwość, wówczas problem nocnego pocenia się należy pilnie skonsultować z lekarzem, gdyż w takich przypadkach pot może być objawem niezdiagnozowanej choroby – niekoniecznie groźnej.

Nie lekceważ hiperhydrozy!

Niekiedy nadmierna potliwość może być sygnałem, że coś niedobrego dzieje się z naszym zdrowiem. Koniecznie i pilnie zasięgnij porady lekarskiej jeśli miewasz objawy takie jak:

• nadmierne pocenie się i utrata masy ciała;
• nadmierne pocenie się głównie podczas snu;
• długotrwałe i niewyjaśnione nadmierne pocenie się.

Niezwłocznie wezwij pogotowie ratunkowe jeśli nadmiernej potliwości towarzyszą uczucie bólu, lub ucisku w klatce piersiowej, duszności, ewentualnie przyśpieszone tętno.

Wstydliwy problem

Nadmiernie spocone dłonie, stopy, lub inne części ciała, mogą okazać się barierą trudną do pokonania w codziennych kontaktach społecznych. Nadpotliwość może zatem stanowić poważny problem natury psychicznej. Osoba cierpiąca na hiperhydrozę może się czuć niezrozumiana i nieakceptowana przez innych ludzi. Unikanie kontaktów społecznych z powodu nadmiernej potliwości może w końcu prowadzić do zaburzeń emocjonalnych i depresji. Zamiast pogrążać się w negatywnych emocjach, należy szybko działać i niezwłocznie wyleczyć chorobę.

Jak sobie radzić z hiperhydrozą?

Oprócz problemów natury psychicznej, do których z czasem może prowadzić nadmierna potliwość, w okolicach ciała najbardziej dotkniętych poceniem się mogą wystąpić dokuczliwe zmiany skórne, takie jak różnego rodzaju potówki i ropnie. Gdy hiperhydroza ma charakter wtórny, priorytetem jest zdiagnozowanie i wyeliminowanie jej przyczyny. Jeśli natomiast mamy do czynienia z nadpotliwością pierwotną, można znacznie ograniczyć, a w niektórych przypadkach całkiem wyeliminować problem. Jeśli zdecydujesz się na antyperspirant, to stosuj taki, który zawiera wyłącznie naturalne składniki. Unikaj produktów blokujących wydzielanie potu, oraz takich, w składzie których znajdują się toksyczne dla nas substancje, lub pierwiastki. W szczególności nigdy nie stosuj antyperspirantów zawierających (źródło 3):

• parabeny;
• ftalany;
• triclosan;
• glikol propylenowy;
• aliminium (źródło 4).

W celu ograniczenia potliwości można stosować miejscowe środki, takie jak: leki antycholinergiczne, kwas borowy, 2-5% roztwory taniny, roztwory rezorcynolu, nadmanganianu potasu (źródło 5). Niestety wszystkie te środki mogą uczulać lub podrażniać skórę. Lekarze nagminnie przepisują pacjentom cierpiącym na hiperhydrozę pierwotną silne leki, które niestety mogą mieć nieprzyjemne, a nawet niebezpieczne skutki uboczne. Są to przeważnie leki cholinergiczne, ale czasami także beta-blokery, leki z grupy benzodiazepin, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, czy blokery kanałów wapniowych - w zależności od przyczyny hiperhydrozy (źródło 6). Podstawą wszelkich działań w walce z nadmierną potliwością jest sumienne dbanie o higienę osobistą, zwłaszcza tych miejsc, których problem najbardziej dotyczy. Wiąże się to także z częstszym zmienianiem ubrań, przede wszystkim skarpet oraz bielizny. Systematyczny prysznic, przewiewne ubrania z lnu lub bawełny, pozwalające skórze swobodnie oddychać, unikanie stresu, pikantnych potraw i napojów alkoholowych mogą znacznie pomóc ograniczyć ilość produkowanego przez nasz organizm potu. Dodatkowo warto zaufać ziołom takich jak rumianek i szałwia - mogą czynić cuda! Nasze babcie zapewne dobrze wiedzą, że przy hiperhydrozie bardzo pomaga przetarcie plasterkiem surowego ziemniaka okolic ciała, w których się najbardziej pocimy. Pocieraj lekko, a następnie odczekaj kilka minut, po czym wysusz skórę czystą szmatką i nałóż na nią delikatną warstwę talku lub skrobi kukurydzianej. Jeśli nadmierna potliwość jest spowodowana nadwagą lub otyłością, możesz spróbować usprawnić metabolizm i zminimalizować odkładanie się tłuszczu w organizmie korzystając z octu jabłkowego. Oprócz stosowania go wewnętrznie, zmieszanego z wodą, możemy moczyć nim skórę w okolicach najbardziej dotkniętych nadmiernym poceniem się. Ta metoda jest również skuteczna w przypadku potów wywołanych wysoką gorączką. W walce z nadmierną potliwością może być pomocna kora dębu - reguluje pracę gruczołów potowych. Należy aplikować ją zewnętrznie, pocierając nasączonym naparem wacikiem skórę. Można również dodawać ją do kąpieli. Nadmierna produkcja potu może doprowadzić do odwodnienia organizmu, dlatego trzeba pamiętać o wypijaniu co najmniej 2-2,5 l płynów dziennie.Bibiografia:1 – Healthline – What is hyperhidrosis; 2 – Lekarze bez kolejki – O czym świadczy nadmierna potliwość? Jak jej zapobiec; 3 – Thompson Tee – The Truth Behind 5 Controversial Toxins in Antiperspirant; 4 – US National Library of Medicine – Aluminium, antiperspirants and breast cancer.; 5 – mp.pl – Nadmierna potliwość skóry; 6 – medme.pl – Nadpotliwość - leczenie i przyczyny nadpotliwości.